- Αθηναίοι και Σπαρτιάτες μαθητές υπερασπίζονται το εκπαιδευτικό σύστημα που εφαρμοζόταν στη δική τους πόλη-κράτος.
- Ένας μαθητής στην Αθήνα του 5ου αι. π.Χ. σε μια επιστολή προς σε έναν μαθητή του 21ου αιώνα περιγράφει τα βασικότερα στάδια της εκπαίδευσής του.
- Μαθήτρια που ζει στην Αθήνα τον 5ο αι. π.Χ. γράφει στο ημερολόγιό της τις σκέψεις και τα συναισθήματά της, επιθυμώντας να μορφωθεί και να συμμετέχει κι αυτή στις εκπαιδευτικές διαδικασίες, όπως τα αγόρια.
- Μαθητής που ζει στην Αλεξανδρούπολη τον 21ο αιώνα ενημερώνει με e-mail συνομήλικό φίλο του που ζει στην Αθήνα του 5ου αι. π. Χ. για τη σχολική του εκπαίδευση.
Αθηναίος μαθητής: Είναι απαράδεκτο, που από τόσο μικρή ηλικία αποχωρίζεστε την οικογένειά σας.
Σπαρτιάτης μαθητής: Όχι, βέβαια. Γινόμαστε υπεύθυνοι, δυνατοί, γενναίοι άντρες, για να προστατεύσουμε την πόλη μας.
Αθηναίος μαθητής: Τι γίνεται με τη μόρφωσή σας; Εμείς εκπαιδευόμαστε από παιδαγωγούς, μουσικούς και γυμναστές. «Νους υγιής εν σώματι υγιεί».
Σπαρτιάτης μαθητής: Στην ανδρεία δε θα μας ξεπεράσετε ποτέ, θα είμαστε πιο δυνατοί. Τι να την κάνουμε την καλλιέργεια του πνεύματος; Γνωρίζουμε γραφή και ανάγνωση.
Αθηναίος μαθητής: Δε γνωρίζετε τι σημαίνει Δημοκρατία, ούτε τα δικαιώματά σας.
Σπαρτιάτης μαθητής: Γνωρίζουμε όμως να είμαστε οι καλύτεροι στρατιώτες και να υποτασσόμαστε στην εξουσία. Δημήτρης Μ., Α3
Α.Μ.: Η εκπαίδευση στην Αθήνα είναι καλύτερη από τη Σπάρτη.
Σ.Μ.: Κάνεις λάθος, στη Σπάρτη είναι καλύτερα, γιατί μαθαίνουμε να υπομένουμε τη σκληρή δουλειά και τις κακουχίες.
Α.Μ.: Σ΄ εμάς τα κορίτσια μαθαίνουν να είναι καλές νοικοκυρές.
Σ.Μ.: Όμως σ΄ εμάς μαθαίνουν και γράμματα και κάνουν άθληση.
Α.Μ.: Εμείς μαθαίνουμε να γαληνεύουμε την ψυχή μας.
Σ.Μ.: Εμείς μαθαίνουμε διάφορες πολεμικές τέχνες για να προστατεύουμε την πατρίδα μας. Γιάννης Μπ., Α3
– Εμείς οι Αθηναίοι έχουμε ένα ιδεώδες: να γίνουμε «καλοί καγαθοί».
– Ναι, αλλά εμείς δεν υποτιμάμε τις γυναίκες. Είναι ίσες μ’ εμάς, πηγαίνουν κι αυτές σχολείο, καθώς και γυμνάζονται.
– Εμείς ασκούμε την ψυχή μας. Με τη μουσική και την ποίηση, ώστε να γίνουμε ενάρετοι.
– Κι εμείς μαθαίνουμε από μικρή ηλικία να υπομένουμε τη σκληρή ζωή και τις κακουχίες. Βασίλης Κ., Α3
Α.: Εγώ πιστεύω, φίλε Σπαρτιάτη, πως το εκπαιδευτικό σύστημα της Αθήνας είναι καλύτερο από αυτό της Σπάρτης.
Σ.: Για δικαιολόγησε την άποψή σου.
Α.: Εσείς στη Σπάρτη και είστε σε στρατόπεδο και διδάσκεστε για τη σκληρή ζωή και τις κακουχίες. Πού ακούστηκε αυτό;
Σ.: Μα δεν καταλαβαίνεις; Εμείς εδώ στη Σπάρτη είμαστε γυμνασμένοι, σε φόρμα και έτοιμοι για τον πόλεμο. Όχι σαν εσάς που τα έχετε όλα έτοιμα από τους παιδαγωγούς σας!
Α.: Λοιπόν, άκου, Σπαρτιάτη: το εκπαιδευτικό σύστημα της Αθήνας είναι χίλιες φορές καλύτερο από το σκληρό σύστημα της Σπάρτης.
Σ.: Τι λες βρε Αθηναίε; Δηλαδή στο δικό σας σύστημα, που αφήνει τα καημένα τα κορίτσια στο σπίτι να κάνουν τις δουλειές του σπιτιού, νομίζεις πως είναι καλύτερα; Έφη Κ., Α3
Σπαρτιάτης: Γεια σου!
Αθηναίος: Γεια και σε σένα!
Σπαρτιάτης: Θέλω να σου κάνω μερικές ερωτήσεις. Τι διδάσκεστε στο σχολείο σου;
Αθηναίος: Ανάγνωση, γραφή, μουσική, χορό, αυτά διδάσκομαι.
Σπαρτιάτης: Τα κορίτσια στην Αθήνα πάνε σχολείο;
Αθηναίος: Όχι, δεν πάνε καθόλου. Μόνο λίγα πράγματα ξέρουν. Εσείς;
Σπαρτιάτης: Τα κορίτσια εκπαιδεύονται και πηγαίνουν ελεύθερα σε πολλές εκδηλώσεις της πόλης. Και τι κάνουν οι γυναίκες, αφού δεν πάνε σχολείο;
Αθηναίος: Κάνουν τις δουλειές του σπιτιού, πλένουν, σκουπίζουν, υφαίνουν και πολλές άλλες δουλειές. Τα αγόρια στη Σπάρτη τι κάνετε όταν φτάσετε στην ηλικία των εφτά ετών;
Αθηναίος: Για τα αγόρια σ΄ αυτήν την ηλικία ξεκινάει η σκληρή ζωή και οι κακουχίες.
Σπαρτιάτης: Ξέχασα να σου πω επίσης ότι οι γυναίκες πρέπει να αποκτήσουν δυνατό σώμα και να διαπλάσουν ηθικό χαρακτήρα. Έτσι θα μπορούν να γίνουν άξιες μητέρες.
Αθηναίος: Ο.K.! Έμαθα πολλές πληροφορίες για το τι γίνεται στη Σπάρτη, όπως φαντάζομαι εσύ για την Αθήνα. Γεωργία Κ., Α3
Αγαπητέ μου Μιχάλη, Αθήνα, 480 π.Χ.
Με ρώτησες για τα στάδια της εκπαίδευσής μας. Λοιπόν, όταν είμαστε μικροί ακόμα, μένουμε στο σπίτι και ο παιδαγωγός μάς μαθαίνει να έχουμε καλή συμπεριφορά και ποιο είναι το σωστό και το λάθος. Όταν φτάσουμε στην ηλικία των 7, αρχίζουμε να πηγαίνουμε στα σχολεία. Εκεί μαθαίνουμε γραφή, ανάγνωση, αριθμητική και άσκηση στην κατανόηση των κειμένων. Στο σχολείο μάς πηγαίνει ο παιδαγωγός, ο οποίος κουβαλάει και τα πράγματά μας. Επίσης ο κιθαριστής μάς μαθαίνει μουσική και οι παιδοτρίβες μάς γυμνάζουν στα γυμνάσια και τις παλαίστρες.
Ο φίλος σου Πλάτωνας Βασίλης Κ., Α3
Αγαπητό μου ημερολόγιο,
Θέλω να σου πω τη δυστυχία μου. Δεν μπορώ να πηγαίνω στο σχολείο, γιατί είμαι κορίτσι και απαγορεύεται. Όλη την ημέρα κάθομαι στο σπίτι και υφαίνω ρούχα. Ο αδερφός μου περνάει τέλεια στο σχολείο. Τον ζηλεύω. Έχει και τον παιδαγωγό που τον προσέχει και τον βοηθάει. Μακάρι να αλλάξουν σύντομα τα πράγματα!
Δημήτρης Μ., Α3
Γεια σου φίλε!
Σου στέλνω αυτό το e-mail, για να σε ενημερώσω σε ότι αφορά την εποχή μου για τη σχολική εκπαίδευση. Είναι ωραία, αλλά πολύ διαφορετικά από τα αρχαία χρόνια. Εμείς μαθαίνουμε μαθηματικά, γλώσσα, ιστορία, γυμναστική και πληροφορική. Τα κορίτσια έρχονται ελεύθερα στο σχολείο και μαθαίνουν γράμματα. Πηγαίνουμε στο σχολείο με τα πόδια ή με το αμάξι, ενώ εσείς πρέπει να πάτε στα σπίτια των δασκάλων. Ελπίζω να πήρες μια μικρή γεύση. Σ΄ αφήνω, πάω να διαβάσω.
Παναγιώτης Μπ., Α3