Προτάσεις σε γονείς για παιδιά με ΔΕΠ-Υ κατά την παραμονή τους στο σπίτι την περίοδο του Κορωνοϊού
Η περίοδος αυτή της απομόνωσης και του εγκλεισμού είναι μία περίοδος πρωτόγνωρη και δύσκολη για όλους, η οποία απαιτεί περίσσια ψυχική δύναμη και ψυχικά αποθέματα. Ακόμη πιο δύσκολος είναι ο ρόλος των γονιών, οι οποίοι πέρα από τις προσωπικές τους αγωνίες και ανησυχίες, έχουν να διαχειριστούν και μία καθημερινότητα μέσα στο σπίτι, με παιδιά που έχουν μεγαλύτερες δυσκολίες, όπως τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ).
Το πρώτο και πιο σημαντικό συστατικό που χρειάζεται για μία αρμονική συνύπαρξη μέσα στο σπίτι είναι η αποδοχή και η αγάπη αυτών των παιδιών. Σίγουρα, είναι δύσκολο να συμβιώνει κανείς αρμονικά με ένα παιδί που τις περισσότερες φορές θέλει να κινείται ασταμάτητα μέσα στον χώρο ή δεν καταφέρνει να συγκεντρωθεί παρά μόνο για κάποια λεπτά σε μία δραστηριότητα. Ωστόσο, αυτό που χρειάζεται ο κάθε γονιός να θυμάται, είναι ότι δεν ευθύνεται το ίδιο το παιδί για τη συμπεριφορά του αυτή, διότι είναι εγγενής, οπότε η επίκριση και η κατάκριση το πιο πιθανό είναι να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα και να οδηγήσει το παιδί με ΔΕΠ-Υ σε ακόμη πιο ακραίες συμπεριφορές.
Αντίθετα, εάν το παιδί νιώσει ότι το αποδέχονται και το αγαπούν για αυτό που είναι, θα μπορέσει και το ίδιο να νιώσει ασφάλεια και ηρεμία και να εμπιστευτεί τον γονιό του, ώστε μαζί βήμα βήμα να μειώσουν τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές του και να ενισχύσουν τις επιθυμητές. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ δεν έχουν μόνο δύσκολες συμπεριφορές, αλλά και πολλές δυνατότητες, όπως: υψηλή ενεργητικότητα, ζωντάνια, δημιουργικότητα και εφευρετικότητα, καλλιτεχνία, φαντασία, αντοχή, διάθεση για εξερεύνηση και αυτοσχεδιασμό, πάθος, χιούμορ και ενθουσιασμό.
Η αναγνώριση αυτών των ικανοτήτων από τον γονιό θα ενισχύσει σημαντικά την αυτοεκτίμηση του παιδιού, διότι θα μάθει και το ίδιο πως έχει πολλές κλίσεις και δυνατότητες, τις οποίες, εάν αξιοποιήσει σωστά, θα μπορέσει να καταφέρει αρκετά από αυτά που θέλει και επιθυμεί. Εάν μάλιστα οι γονείς εντάξουν αυτές του τις δυνατότητες, στα προγράμματα τροποποίησης της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς που εφαρμόζουν, τότε τα αποτελέσματα θα είναι αρκετά ενθαρρυντικά, διότι το παιδί με ΔΕΠ-Υ θα αντιληφθεί πως, μέσω των δυνατών του σημείων, θα μπορέσει σταδιακά να ελέγξει και να μειώσει τις προβληματικές του συμπεριφορές.
Η παραπάνω προσπάθεια απαιτεί πολλή μεγάλη υπομονή, δύναμη και αντοχή από τους γονείς, ιδιαίτερα στη δύσκολη αυτή περίοδο του αναγκαστικού περιορισμού που βιώνουμε όλοι μέσα στο σπίτι. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό και οι ίδιοι να μην είναι επικριτικοί απέναντι στον εαυτό τους, όταν δεν τα καταφέρνουν. Όταν δεν έχουν πάντα την ηρεμία και την ψυχική αντοχή που χρειάζεται, για να συμπεριφερθούν στα παιδιά τους, όπως «πρέπει» και «αρμόζει». Τα λάθη θα γίνουν, η φωνή κάποια στιγμή θα υψωθεί, η δύναμη και ίσως η διάθεση δεν θα υπάρξει για να περάσουν δημιουργικό χρόνο μαζί με το παιδί τους. Θα υπάρξουν και αυτές οι στιγμές, οι δύσκολες και οι αδύναμες. Αυτό που θέλω να θυμούνται οι γονείς, είναι πως είναι «εντάξει» όταν συμβαίνει και αυτό, γιατί είναι ανθρώπινο και αποδεκτό. Από εκεί και πέρα όμως, θα υπάρξουν και πολλές δυνατές στιγμές, όπου μαζί με τα παιδιά τους ,με όρεξη και διάθεση, θα δουλεύουν ξανά και ξανά τους στόχους που έχουν θέσει.
Με αυτό το σκεπτικό λοιπόν, γράφτηκαν και οι παρακάτω προτάσεις, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν συνιστούν ένα μαγικό οδηγό, τον οποίο εάν ακολουθήσουν πιστά οι γονείς, θα έχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Αν υποστηρίζαμε κάτι τέτοιο, θα ήμασταν το λιγότερο αφελείς. Αποτελούν απλώς ιδέες για μία καλύτερη και αρμονικότερη συνύπαρξη μέσα στο σπίτι με ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ.
- Βοηθήστε το παιδί σας να κατανείμει σωστά τον χρόνο της καθημερινότητάς του. Συζητήστε μαζί του και φτιάξτε από κοινού ένα πρόγραμμα, το οποίο θα εμπεριέχει αρκετές και διαφορετικές δραστηριότητες. Γράψτε ή ακόμη και ζωγραφίστε το πρόγραμμα αυτό μαζί σε ένα χαρτί ή χαρτόνι και κολλήστε το σε ένα εμφανές σημείο, όπου το παιδί θα μπορεί να το βλέπει.
- Φροντίστε να εντάξετε στο πρόγραμμά του αρκετές από τις αγαπημένες του δραστηριότητες, αλλά και δραστηριότητες που εμπεριέχουν κίνηση, διότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από τα υπόλοιπα για κίνηση και εκτόνωση.
- Εμπλακείτε και εσείς μαζί του σε δραστηριότητες (επιτραπέζια παιχνίδια, μία βόλτα σε κοντινή απόσταση από το σπίτι, παιχνίδια που εμπεριέχουν κίνηση, όπως παντομίμα). Ακόμη και το να φτιάξετε μαζί ένα γλυκό, θα μπορούσε να αποτελέσει μία πολύ καλή ευκαιρία για αλληλεπίδραση και παιχνίδι. Επιστρατεύστε λοιπόν τη φαντασία και το χιούμορ σας και ξαναγίνετε μαζί τους παιδιά, παίζοντας παιχνίδια που τα ενθουσιάζουν και κρατούν το ενδιαφέρον τους αμείωτο.
- Φροντίστε οι δραστηριότητες να εναλλάσσονται και να είναι μικρής διάρκειας, διότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, όπως και τα περισσότερα παιδιά άλλωστε, σιχαίνονται την ανία και τη βαρεμάρα.
- Αναθέστε του κάτι για το οποίο να είναι υπεύθυνο, σύμφωνα πάντα με την ηλικία του (να βοηθήσει σε κάποιες από τις δουλειές του σπιτιού, όπως το στρώσιμο του τραπεζιού, την τακτοποίηση των πραγμάτων του ή την καθαριότητα του δωματίου του).
- Μετά από κάθε δραστηριότητα, αφήνετε το παιδί σας να ξεκουραστεί , δίνοντάς του τον απαραίτητο χρόνο που χρειάζεται για να αποφορτιστεί. Για τον λόγο αυτό φροντίστε να υπάρχουν αρκετά μεγάλα διαλείμματα από τη μία δραστηριότητα στην άλλη και πολλές στιγμές χαλάρωσης.
- Δώστε κάποιο περιθώριο χρόνου στο παιδί σας, μέχρι να καταφέρει να ακολουθήσει το πρόγραμμα. Καλό είναι ανά μία ή δύο εβδομάδες να εμπλουτίζεται το πρόγραμμα με καινούργιες δραστηριότητες, ώστε το παιδί να μην βαρεθεί και σταματήσει να το τηρεί.
- Παινέψτε, χαϊδέψτε και επιδοκιμάσετε το παιδί σας, κάθε φορά που ακολουθεί το πρόγραμμα ή ακόμη και επιβραβεύστε το με κάτι υλικό(π.χ. αυτοκόλλητα, γλυκό) στο τέλος της ημέρας ή της εβδομάδας.
- Θέστε όρια, κανόνες και περιορισμούς στο παιδί σχετικά με το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει μέσα στο σπίτι. Στόχος της επιβολής ορίων είναι να συγκρατήσετε και να καθησυχάσετε τα παιδιά και όχι να τα τιμωρήσετε. Να επιβάλλετε λοιπόν τα όρια με συνέπεια, λογική, γρήγορα και απλά. Με τον τρόπο αυτό θα μάθει πως η συμπεριφορά του και οι πράξεις του, έχουν συνέπειες.
Μπορείτε για παράδειγμα να έχετε συμφωνήσει ότι σε περίπτωση που δεν τηρεί το πρόγραμμα ή προκαλεί με τη συμπεριφορά του μεγάλη αναστάτωση , τότε θα του στερείτε μία αγαπημένη του δραστηριότητα(π.χ. παιχνίδι στον υπολογιστή) ή μία αγαπημένη του λιχουδιά(σοκολάτα).
Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε όλοι μας, ας προσπαθήσουμε, όσο μπορούμε, να κάνουμε την κάθε ημέρα μας, όσο πιο ευχάριστη και δημιουργική γίνεται για τον καθένα μας. Ελπίζω αυτές οι προτάσεις να αποτελέσουν μία μικρή αφόρμηση και να δώσουν στους γονείς παιδιών με ΔΕΠ-Υ κάποια κατεύθυνση για την όποια προσπάθεια διαχείρισης και δημιουργικής απασχόλησης του ελεύθερου χρόνου ,που ίσως ορισμένοι και για πρώτη φορά έχουν, με τα παιδιά τους.
Η Ψυχολόγος του ΚΕΣΥ
Κιτσάκη Σταματία
