|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Να διακρίνετε τις διάφορες περιοχές της Ελλάδας στο χάρτη
Να βρίσκετε την Ελλάδα σε κάθε χάρτη
Να διακρίνετε τις διάφορες περιοχές της Ελλάδας στο χάρτη
Να βρίσκετε την Ελλάδα σε κάθε χάρτη
Η μορφή και το σχήμα της Ελλάδας Η πατρίδα μας είναι μία χερσόνησος περιτριγυρισμένη από μικρά και μεγάλα νησιά. Ο μακρόστενος κορμός της χερσονήσου αποτελεί την ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ το σύνολο των νησιών τη νησιωτική Ελλάδα.Η Ελλάδα, η χώρα των νησιών, έχει περισσότερα από 2.000 νησιά διάσπαρτα στο Αιγαίο, στο Ιόνιο και στο Κρητικό πέλαγος. Το καθένα έχει τη δική του ομορφιά. Από αυτά, τα 225 είναι κατοικημένα, ενώ τα υπόλοιπα είναι βραχονησίδες, στις οποίες βρίσκουν καταφύγιο σπάνια θαλασσοπούλια.
|
Η Μεσόγειος θάλασσα
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Να βρίσκετε τη θέση της Ελλάδας στο χάρτη των Βαλκανίων, της Ευρώπης και της Γης
Τα σύνορα της Ελλάδας
Να βρίσκετε τη θέση της Ελλάδας στο χάρτη των Βαλκανίων, της Ευρώπης και της Γης
Τα σύνορα της Ελλάδας
«Σταυροδρόμι τριών ηπείρων»
Η θέση της ΕλλάδαςΗ Ελλάδα είναι ένα κομμάτι της Ευρώπης, αφού βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της και θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το ακρωτήριο της Βαλκανικής χερσονήσου. Ανατολικά, δυτικά και νότια βρέχεται από τη Μεσόγειο Θάλασσα, η οποία χωρίζει την Ευρώπη από την Αφρική.
Η γεωγραφική αυτή θέση έδωσε στη χώρα μας τη δυνατότητα να είναι ο σύνδεσμος της Ευρώπης με τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Οι χερσαίες και οι θαλάσσιες συγκοινωνίες και οι μεταφορές των προϊόντων μεταξύ των τριών αυτών ηπείρων γίνονται διά μέσου της ηπειρωτικής Ελλάδας ή των θαλασσών της.
|
Στις χώρες που υπάρχουν γύρω μας ζουν άνθρωποι που μιλούν διαφορετικές γλώσσες, έχουν διαφορετικές θρησκείες, διαφορετικές συνήθειες και πολιτισμό. Δηλαδή στη χώρα μας ο πολιτισμός μας συναντά πολιτισμούς από την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Στο πέρασμα των αιώνων αναπτύξαμε σχέσεις με τους λαούς αυτούς και πολλές συνήθειές τους έγιναν και δικές μας. Πολλά στοιχεία των πολιτισμών τους βρίσκονται στη γλώσσα μας, στη μουσική μας και στις παραδόσεις μας, όπως βέβαια και δικά μας πολιτιστικά στοιχεία έχουν αφομοιωθεί από εκείνους.
Οι σημαίες των Βαλκανικών χωρών
Δημιουργός Παύλος Κώτσης
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Να περιγράφετε τον οριζόντιο διαμελισμό της Ελλάδας
Να βρίσκετε στο χάρτη τα ακρωτήρια, τις χερσονήσους τους κόλπους,
τους πορθμούς και τους ισθμούς της Ελλάδας
Να περιγράφετε τον οριζόντιο διαμελισμό της Ελλάδας
Να βρίσκετε στο χάρτη τα ακρωτήρια, τις χερσονήσους τους κόλπους,
τους πορθμούς και τους ισθμούς της Ελλάδας
Οι ακτές της ΕλλάδαςΗ ακτογραμμή της χώρας μας παρουσιάζει μια μεγάλη εναλλαγή απόκρημνων ακτών, αμμουδερών παραλιών, μικρών και μεγάλων χερσονήσων, μαγευτικών όρμων, κόλπων, καθώς και μικρών και μεγάλων νησιών. Άλλωστε ολόκληρη η Ελλάδα είναι ένα ακτογραφικό στοιχείο, είναι το «ακρωτήριο» της Βαλκανικής χερσονήσου (της χερσονήσου του Αίμου).Το σύνολο των ακτογραφικών στοιχείων της χώρας μας αποτελεί τον οριζόντιο διαμελισμό της και επειδή παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία μορφών, η χώρα μας έχει πολύ μεγάλο μήκος ακτών.
|
|
Δίολκος
|
|
Η Δίολκος (ορθό και ως αρσενικό: Ο Δίολκος) ήταν ο ειδικής κατασκευής πλακόστρωτος δρόμος που συνέδεε τις δύο άκρες του Ισθμού της Κορίνθου και πάνω στον οποίο σύρονταν κατά την αρχαιότητα από δούλους τα πλοία από τον Κορινθιακό στον Σαρωνικό Κόλπο και αντίστροφα.
|
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Τα πελάγη της Ελλάδας
Να σχεδιάζετε το χάρτη της Ελλάδας και να σημειώνετε τις γνωστότερες θάλασσες
Τα πελάγη της Ελλάδας
Να σχεδιάζετε το χάρτη της Ελλάδας και να σημειώνετε τις γνωστότερες θάλασσες
Η χώρα μου από ψηλά – Θάλασσες
Οι Θάλασσες της ΕλλάδαςΗ χώρα μας, όπως είδαμε και στα προηγούμενα μαθήματα, είναι μια χερσόνησος, που βρέχεται από το Αιγαίο, το Ιόνιο και το Λιβυκό πέλαγος, τα οποία είναι τμήματα της Μεσογείου θάλασσας.Το Αιγαίο είναι μια κλειστή θάλασσα, που βρίσκεται ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία, είναι αρκετά ρηχή, ενώ το Ιόνιο πέλαγος είναι ανοικτό προς τα νότια και δυτικά. Στα νότια του Ιονίου πελάγους και δυτικά από το ακρωτήριο Ταίναρο βρίσκεται το σημείο, όπου έχει εντοπιστεί το μεγαλύτερο βάθος της Μεσογείου (Φρέαρ των Οινουσσών, 5.090 μ.). Το Λιβυκό πέλαγος απλώνεται ανάμεσα στην Κρήτη και στην Αφρική.
Οι κάτοικοι της νησιωτικής Ελλάδας έδωσαν διαφορετικά ονόματα σε τμήματα του Αιγαίου θέλοντας ίσως να μιλήσουν για τη δική τους θάλασσα, τη θάλασσα που έβρεχε τα νησιά τους. Έτσι έχουμε το Κρητικό, το Καρπάθιο, το Ικάριο, το Μυρτώο και το Θρακικό πέλαγος. |
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για τα μεγάλα ελληνικά νησιά και νησιωτικά συμπλέγματα
Σε ποια πελάγη βρίσκονται τα μεγάλα νησιά και νησιωτικά συμπλέγματα
Για τα μεγάλα ελληνικά νησιά και νησιωτικά συμπλέγματα
Σε ποια πελάγη βρίσκονται τα μεγάλα νησιά και νησιωτικά συμπλέγματα
Σαντορίνη/Κυκλάδες
Κέρκυρα/Επτάνησα
Ρόδος/Δωδεκάνησα
Σκόπελος/Σποράδες
Λέσβος/Ν. Ανατολικού Αιγαίου
Μεγάλα νησιωτικά συμπλέγματα
|
Μορφολογία του εδάφους: Το έδαφος των ελληνικών νησιών, κυρίως στο Αιγαίο, είναι γενικά ορεινό. Μικρές πεδιάδες υπάρχουν στα παράλια και οι ακτές τους έχουν πλούσιο και πολύπλοκο διαμελισμό
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Τα χαρακτηριστικά και τα προβλήματα της ζωής στα νησιά
Τις ασχολίες των νησιωτών
Τα χαρακτηριστικά και τα προβλήματα της ζωής στα νησιά
Τις ασχολίες των νησιωτών
Ψαράδες
Σφουγγαράδες
Ναυτικοί
Άγονη γραμμή
Η ζωή στα νησιάΟι κάτοικοι των νησιών μας – και κυρίως αυτοί που κατοικούν στα μικρά νησιά του Αιγαίου πελάγους – κατά τους χειμερινούς μήνες πολλές φορές έρχονται αντιμέτωποι με δύσκολες καιρικές συνθήκες. Όταν οι ισχυροί βοριάδες δεν αφήνουν τα πλοία να πλεύσουν ή να «πιάσουν» λιμάνι, αισθάνονται απομονωμένοι και μερικές φορές ανασφαλείς. Πολλά είδη πρώτης ανάγκης, τρόφιμα και φάρμακα δεν υπάρχουν στο νησί και τα προϊόντα τους, που πρέπει να πωληθούν σε άλλες περιοχές, καταστρέφονται. Αυτό δείχνει πόσο η καθημερινή ζωή τους εξαρτάται από τις θαλάσσιες συγκοινωνίες, αφού η κατασκευή και λειτουργία αεροδρομίων στα μικρά νησιά δεν είναι πάντα εύκολη.
Άγονη γραμμή
Τα αραιά δρομολόγια των πλοίων σε απομακρυσμένα και απομονωμένα νησιά συνιστούν την άγονη γραμμή. Τα νησιά αυτά δεν έχουν μεγάλη τουριστική κίνηση και η μετακίνηση των κατοίκων τους δεν μπορεί να είναι συχνή. |
Οι κάτοικοι των ελληνικών νησιών γίνονται κυρίως ναυτικοί, ψαράδες, σφουγγαράδες. Τα νησιά μας είναι υπερήφανα για την εξέλιξη της ελληνικής ναυτιλίας. Ορισμένα νησιά μάλιστα φημίζονται για τους καλούς ναυτικούς και τους εφοπλιστές τους. Μερικά άλλα είναι ονομαστά για τους σφουγγαράδες τους.
Τα νησιά μας προσελκύουν το καλοκαίρι ένα μεγάλο αριθμό τουριστών. Αυτό αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων των νησιωτών. Πολλοί είναι εκείνοι που προγραμματίζουν την εργασία και τη ζωή τους με βάση τα έσοδα από την τουριστική κίνηση.
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για τις μεγάλες ελληνικές πόλεις-λιμάνια
Ποιοι παράγοντες βοήθησαν στην ανάπτυξή τους
Για τις μεγάλες ελληνικές πόλεις-λιμάνια
Ποιοι παράγοντες βοήθησαν στην ανάπτυξή τους
Χάρτης πληθυσμιακής κατανομής της Ελλάδας
|
Οι παραθαλάσσιοι οικισμοί της ΕλλάδαςΗ χώρα μας στο μεγαλύτερο μέρος της βρέχεται από θάλασσα και γι’ αυτό από τους αρχαίους χρόνους η ζωή των Ελλήνων είναι δεμένη με αυτήν. Προτιμούσαν να ιδρύουν τις πόλεις τους στα παράλια, ώστε να μπορούν να αναπτύσσουν το εμπόριο και την επικοινωνία με τους άλλους λαούς. Έτσι πολλές και μεγάλες πόλεις, τα λιμάνια της χώρας μας, παρουσιάζουν αξιόλογη οικονομική ανάπτυξη. Σ’ αυτό βοήθησαν και οι ήπιες κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στις παραθαλάσσιες περιοχές.
Οι μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας
|
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Ποια είναι τα μεγαλύτερα βουνά και οι οροσειρές της Ελλάδας
Ποια είναι τα μεγαλύτερα βουνά και οι οροσειρές της Ελλάδας
Γεωμορφολογικός Χάρτης της Ελλάδας
Τα βουνά της ΕλλάδαςΤο μεγαλύτερο μέρος της χώρας μας είναι ορεινό. Βουνά μικρά και μεγάλα καλύπτουν το 80% του εδάφους της. Αν παρατηρήσουμε το γεωμορφολογικό χάρτη της χώρας μας (εικόνα 13.2), θα δούμε ότι τα βουνά της σχηματίζουν το γράμμα Γ, όπου η οριζόντια γραμμή χαράζεται από την οροσειρά της Ροδόπης και η κατακόρυφη από την οροσειρά της Πίνδου.
Η οροσειρά της Πίνδου έχει ψηλότερη κορυφή τον Σμόλικα (2.637 μ.) και αφού διασχίσει την Ήπειρο και τη Στερεά Ελλάδα, στη συνέχειά της σχηματίζει το Παναχαϊκό όρος, τον Ερύμανθο, το Μαίναλο, τον Παρνασσό, τον Tαυγετο στην Πελοπόννησο, καθώς επίσης τα Λευκά Όρη και την Ίδη στην Κρήτη. Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι η οροσειρά της Πίνδου είναι συνέχεια των Διναρικών Άλπεων, που βρίσκονται στην Κροατία. |
|
Όλα τα βουνά μαζί, μικρά και μεγάλα, αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του κατακόρυφου διαμελισμού της χώρας μας. Αρκετά από αυτά έχουν άγριες κι απότομες πλαγιές, βαθιά φαράγγια και κοιλάδες που σχηματίζονται ανάμεσά τους και είναι τοπία, στα οποία πολύ δύσκολα πλησιάζει ο άνθρωπος. Τα περισσότερα βουνά έχουν κατεύθυνση από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοανατολικά.
Πολλές φορές οι οροσειρές αποτελούν φυσικό σύνορο περιοχών ή κρατών. Η οροσειρά της Ροδόπης αποτελεί το βόρειο φυσικό σύνορο της χώρας μας με τη Βουλγαρία. Απλώνεται στις βόρειες περιοχές της Θράκης και οι πιο γνωστές κορυφές της είναι το βουνό Φαλακρό (2.111 μ.) και ο Όρβηλος (2.272 μ.).
Βουνά ψηλά…Ψηλά στον ουρανό!
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Να εντοπίζετε στο γεωμορφολογικό χάρτη της Ελλάδας τις πεδιάδες και να τις ονομάζετε
Σε ποιο γεωγραφικό διαμέρισμα είναι η κάθε πεδιάδα
Να εντοπίζετε στο γεωμορφολογικό χάρτη της Ελλάδας τις πεδιάδες και να τις ονομάζετε
Σε ποιο γεωγραφικό διαμέρισμα είναι η κάθε πεδιάδα
Οι πεδιάδες της ΕλλάδαςΟι κυριότερες πεδιάδες της Ελλάδας είναι δύο. Η μεγαλύτερη είναι αυτή που απλώνεται στην περιοχή Θεσσαλονίκης – Γιαννιτσών και φθάνει μέχρι τη θάλασσα του Θερμαϊκού κόλπου. Είναι μια παράλια πεδιάδα. Είναι εύφορη, παράγει πολλά προϊόντα και οι αγρότες ασχολούνται αποκλειστικά με την καλλιέργεια της γης. Οι μεγάλοι ποταμοί που διασχίζουν την πεδιάδα, ο Αλιάκμονας, ο Αξιός, ο Λουδίας και ο Γαλλικός, την ποτίζουν και μεταφέροντας εύφορες ύλες την κάνουν περισσότερο παραγωγική.
Η δεύτερη μεγάλη πεδιάδα είναι η Θεσσαλική. Είναι μια εύφορη πεδινή έκταση, που περιβάλλεται από βουνά και αρδεύεται από τον Πηνειό ποταμό. Ο Πηνειός περνώντας μέσα από την κοιλάδα των Τεμπών εκβάλλει στο Αιγαίο. Η Θεσσαλική πεδιάδα χαρακτηρίζεται ως ηπειρωτική ή εσωτερική. |
Μικρές πεδιάδες έχουν σχηματιστεί επίσης πάνω σε βουνά και λέγονται οροπέδια. Σημαντικότερα οροπέδια είναι της Τρίπολης στην Πελοπόννησο και του Λασιθίου στην Κρήτη.
Σε πολλά μέρη της πατρίδας μας μπορούμε να δούμε μαγευτικές περιοχές που απλώνονται ανάμεσα σε βουνά και τις διασχίζει ένας ποταμός. Εκεί συναντά κανείς καταπράσινα τοπία, όπου η φύση προσφέρει μοναδικές εμπειρίες. Είναι οι κοιλάδες.
Γνωστές κοιλάδες: Τεμπών (Θεσσαλία), Αλφειού (Πελοπόννησος), Ευρώτα (Πελοπόννησος), Καλαμά (Ήπειρος)
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Ποιες είναι οι ασχολίες των ανθρώπων που ζουν στα βουνά και τις πεδιάδες
Για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που ζουν στα βουνά
Ποιες είναι οι ασχολίες των ανθρώπων που ζουν στα βουνά και τις πεδιάδες
Για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που ζουν στα βουνά
Ορεινά χωριά
Ορεινά χωριά
Πεδινή Ελλάδα
Πεδινή Ελλάδα
Πεδινή Ελλάδα
Η ζωή στα βουνά και στις πεδιάδεςΗ Ελλάδα, όπως γνωρίζουμε, είναι ορεινή χώρα. Πολλοί κάτοικοι είναι υποχρεωμένοι να ζουν σε περιοχές, όπου οι συγκοινωνίες γίνονται με δυσκολία και πολλές φορές το χειμώνα σταματούν για αρκετές ημέρες. Τις ημέρες αυτές δύσκολα αντιμετωπίζονται προβλήματα που σχετίζονται με την υγεία, τη διατροφή των κατοίκων και των ζώων, την ενημέρωση και την επικοινωνία γενικότερα.
Τα προβλήματα αυτά είναι η κύρια αιτία που πολλές φορές αναγκάζει τους κατοίκους να εγκαταλείπουν τα χωριά τους και να πηγαίνουν σε πεδινές περιοχές. Οι αγρότες, είτε ζουν σε ορεινές είτε σε πεδινές περιοχές, για να βελτιώσουν τις καλλιέργειές τους και τον τρόπο ζωής τους, σχηματίζουν τους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Είναι μια προσπάθεια, κατά την οποία όλοι μαζί σκέπτονται και αποφασίζουν για την καθημερινότητα, την εργασία τους, τα προβλήματά τους.
|
Στην πατρίδα μας παρατηρούμε ότι η ανάπτυξη γεωργικών εργασιών πραγματοποιείται στις πεδινές εκτάσεις. Εκεί έχουν αναπτυχθεί οι μεγαλύτερες αγροτικές πόλεις, των οποίων οι κάτοικοι έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργούν με σύγχρονα μηχανήματα. Μπορούν επίσης να μεταφέρουν τα προϊόντα τους στα κοντινά εργοστάσια ή στις μεγάλες πόλεις με σύγχρονα συγκοινωνιακά μέσα.
Αντίθετα, οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών δεν έχουν ούτε μεγάλες εκτάσεις για καλλιέργεια ούτε εργοστάσια στην περιοχή τους ούτε καλές συγκοινωνίες. Η κύρια ασχολία τους είναι η κτηνοτροφία, όμως και αυτή πολλές φορές το χειμώνα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα.
Σήμερα σε πολλές ορεινές περιοχές αναπτύσσεται μια νέα ενδιαφέρουσα δραστηριότητα για τους κατοίκους, ο αγροτουρισμός. Με τη βοήθεια του κράτους δημιουργούνται παραδοσιακοί ξενώνες, όπου όλο το χρόνο μπορούν να φιλοξενηθούν επισκέπτες απολαμβάνοντας τις φυσικές ομορφιές και αγοράζοντας προϊόντα που παράγουν οι κάτοικοι με παραδοσιακό τρόπο.
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Τι ονομάζουμε κλίμα
Τι είναι ο καιρός
Να διακρίνετε τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στο κλίμα και στον καιρό μιας περιοχής
Τι ονομάζουμε κλίμα
Τι είναι ο καιρός
Να διακρίνετε τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στο κλίμα και στον καιρό μιας περιοχής
Ήλιος
Ήλιος με συννεφιά
Συννεφιά
Βροχή
Καταιγίδα
Χιόνι
Ομίχλη
Πάγος
Άνεμος
Θερμοκρασία
Η έννοια του κλίματος
|
Όπως είδαμε, ο καιρός μιας περιοχής αλλάζει από εποχή σε εποχή. Οι επιστήμονες έπειτα από πολλές παρατηρήσεις διαπίστωσαν ότι οι αλλαγές του καιρού σε μια περιοχή είναι σχεδόν οι ίδιες κάθε χρόνο. Δηλαδή μια περιοχή, για κάθε εποχή του χρόνου, έχει σχεδόν τις ίδιες καιρικές συνθήκες, οι οποίες επαναλαμβάνονται για πολλά χρόνια. Οι καιρικές αυτές συνθήκες αποτελούν το κλίμα της συγκεκριμένης περιοχής.
