ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Μετά τη σύμβαση της Χαλέπας  που αναγνώριζε ως αυτόνομη οντότητα την Κρήτη, αλλά και με την ψήφιση του νόμου περί παιδείας που προέβλεπε, υποχρεωτική εκπαίδευση σε όλα τα Κρητικόπουλα και σύσταση δημοτικών σχολείων ,όπου υπήρχαν 30 μαθητές ή 100 οικογένειες, ξεκίνησε η άνθιση της παιδείας στην Κρήτη. Πολλά ήταν τα χωριά που έκαναν τότε αίτηση για ίδυση σχολείου και που κατέβαλλαν μαραθώνιες προσπάθειες για την απόχτησή του. Τότε έκαναν και την δική τους αίτηση οι κάτοικοι των Ζωφόρων που μαζί με αυτούς του Σαμπά και των Αποστόλων ζήτησαν από τη Δημοτική Εφορία του Καστελλίου την ίδρυση αντίστοιχων σχολείων. Το 1882 φαίνεται ότι λειτουργεί σχολείο στους Αποστόλους ενώ στους Ζωφόρους ξεκινά η λειτουργία του έξι χρόνια αργότερα με πρώτο δάσκαλο κάποιον κ. Κ. Κατσιλάκη. Ο μισθός του τότε ήταν 250 γρόσια. Το 1890 δάσκαλος ήταν κάποιος κ. Παπαδάκης Μανώλης.Το σχολείο -σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων-  λειτουργεί ελλιπέστατα για την επομένη δεκαετία.

Το 1901 ο Πρίγκιπας της Κρητικής Πολιτείας Γεώργιος ορίζει με διάταγμα την ίδρυση σχολείων σε όλη την Κρήτη. Σύμφωνα λοιπόν με το Διάταγμα 103/67/3-9-1901 ιδρύεται το Δημ. Σχολείο Ζωφορων ως αδιαίρετον με 38 μαθητές και το 1903 με το Διάταγμα 41/42/28-7-1903 ως αδιαίρετον Γ/θμιον. Καταργήθηκε σύμφωνα πάλι με Διάταγμα 122/28/4-9-1905 και ξανά ιδρύεται ως Γ/θμιον Αρρένων στις 15-9-1908 με το Διάταγμα 102 και ως αδιαίρετον μικτόν 102/51/3-7-1911.

Προήχθηκε σε Διτάξιον μικτόν σύμφωνα με 250/4-12-1919 λόγω προσκολλήσεως εις αυτό των μαθητών του χωριού Σαμπά και υποβιβάστηκε σε Μονοτάξιον το 1924 σύμφωνα με το Διαταγμα 300.

ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟ

Το παρακάτω κείμενο είναι από το αρχείο του σχολείου.

Το Σχολείον μέχρι του σχολικού έτους 1916-1917 ελειτούργησεν εις διάφορας ιδιωτικάς ικίας όπως του Μιχαήλ Ταμιωλάκη, Νικολάου Τζαγκαράκη, Αντωνίου Χρονάκη, και Μιχαήλ Σταράκη. Το έτος 1915 επί κοινοτικών συμβούλων, Ταμιωλάκη Νικολάου, Καραπιδάκη Γεωργίου, Συριγωνάκη Ιωάννου και του σχολικού εφόρου Εμμανουήλ Καμπιτάκη εθεμελιώθει το παλαιόν διδακτήριον. Η ανέγερσις εγένετο δαπάνης της κοινότητας, με την συνδρομήν απάντων των κατοίκων του χωρίου, δια την συλλογήν και μεταφορά υλικών, λόγω ελλείψεως συγκοινωνίας εξ Ηρακλείου ή αλλαχού. Δια την ανέγερσιν  αυτού εδαπανήθησαν εκατό και πλέον χρυσά εικοσάδραχμα ήτοι άνω των 2000 δραχμών της εποχής εκείνης. Επερατώθη κατά το έτος 1917, ως μονοτάξιον λιθόκτιστον.

ΤΟ ΝΕΟ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟ

Το 1950 η Σχολική εφορία, της οποίας μέλη ήταν ο Ταμιωλάκης Γεώργιος και ο Καλογεράκης Φώτης, προκήρυξε μειωδοτικό διαγωνισμό δια την ανέγερση του νέου Διδακτηρίου. Τον διαγωνισμό εκέρδισαν δύο εργολάβοι από την Βόνη ο Σπανάκης Ζαχαρίας και ο Εμμανουήλ Παπαδάκης. Οι εγασίες ξεκίνησαν κατά το σχολικό έτος 1951-52 και ολοκληρώθηκαν το 1957. Τα έξοδα καλύφτηκαν από τοπικούς πόρους, με χορηγήσεις από τη  κοινότητα και προσφορές των κατοίκων του χωριού μας. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν  ήταν κατά κύρια βάση οι πέτρες, ασβέστης , άμμος τσιμέντο αλλά και χώμα. Στην αρχή το οίκημα του διδακτηρίου ήταν χωρισμένο σε τρία μέρη :  η κυρίως αίθουσα 55 τετραγωνικών μέτρων περίπου, το γραφείο του δασκάλου 10 τ.μ. και μια μικρή βεράντα που αργότερα έγινε χολ 9 τ.μ. Την κεραμοσκεπή του κτηρίου κατασκευασε ο Εμμανουήλ Στρατάκης από τους Αποστόλους.  Το Κτήριο του νέου διδακτηρίου επισκευάστηκε αρκετές φορές στην ιστορική του διαδρομή κυρίως στα επιχρήσματα. Η αυλή του περιφράχτηκε  και δεντροφυτεύτηκε. Στην αρχή ήταν από χώμα και πέτρες, αυτό βέβαια δεν μας εμποδιζε καθόλου στα  παιχνίδια και στις δραστηριότητες που φτιάχναμε. Τα τελευταία χρόνια βέβαια ασφαλτοστρώθηκε και διαμορφώθηκε καλύτερα.

Στα δικά μου τα μαθητικά χρόνια το σχολείο λειτουργούσε ως μονοθέσιο. Ο Δασκαλος μας ο κ. Στέλιος Πατεράκης από τη Βόνη έκανε μάθημα σε όλες τις τάξεις. Τα θρανία ήταν χωρισμένα σε τρεις σειρές με δύο διάδρομους στην μέση.Η μέθοδος διδασκαλίας ήταν η μετωπική δασκαλοκεντρική. Η έδρα του δασκάλου ήταν σε διαφορετικό επίπεδο πάνω σε βάθρο δίπλα ακριβώς από την είσοδο της αίθουσας και αριστερά από τον Πίνακα. Για να φτάνουμε στον πίνακα και οι μικρότεροι μαθητές πατούσαμε πάνω σε άλλο βάθρο, λίγο χαμηλότερο από αυτό του κ. Πατεράκη. Όταν ο δασκαλος μας εβγαζε για μάθημα πιγαίναμε στην δεξιά μεριά του πίνακα και μας έβλεπαν οι συμαθητές μας και ο δάσκαλος. Κάθε χρόνο πρίν ξεκικήσουμε τα μαθήματα βάφαμε τον πίνακα. Χρησιμοποιούσαμε άσπρες κιμωλίες αλλά η χαρά μας πολλαπλασιάζονταν όταν γράφαμε με χρωματιστές. Στη βορινή πλευρά των τοίχων υπήρχαν χάρτες πολιτικοί, γεωφυσικοί και ιστορικοί. Στο βάθος, ανατολική πλευρά ,υπήρχε τότε ένα  ξύλινο πρόπλασμα τετραγωνικού μέτρου γεμάτο με άμμο. Μια μικρή ξύλινη ραφιέρα στην οποία τοποθετούσαμε τις καλιτεχνικές μας δημιουργίες, συνήθως από χαρτόνι και κούσκουρα. Ένα μεγάλο αριθμητήριο με εκατο μεγάλες χάντρες σε δέκα διαφορετικά χρώματα.Καθώς και ένας χάρτης με τους αριθμούς σε κλίμακα.  Στα πρώτα μαθητικά μου χρόνια υπήρχε ο θεσμός του καμπανάρη. Ένας μαθητής της έκτης, κάθε πρωί, πήγαινε και κτυπούσε την καμπάνα για να πάμε στο σχολείο.Το χειμώνα ο ίδιος μαθητής πήγαινε πρώτος στο σχολείο και άναβε την σόμπα πετρελαίου που βρίσκονταν σην μέση της αίθουσας. Οι καλύτερες θέσεις το χειμώνα ήταν αυτές κοντά στην σόμπα. Στην νότιο τοίχο  υπήρχαν τρία μεγάλα παράθυρα που άφηναν άπλετο φως να μπαίνει μέσα στην αίθουσα. Το πάτωμα ήταν καλυμένο με ασπρόμαυρα πλακάκια.

Πηγή : Σχολικές Μνήμες-  Φραγκιαδουλάκη Πελαγία.