Τα τελευταία χρόνια, το gentle parenting έχει αποκτήσει σημαντική δημοτικότητα, ειδικά στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ), προωθώντας την ιδέα μιας «ήπιας» ανατροφής που εστιάζει στη συναισθηματική σύνδεση και τη ρύθμιση συμπεριφοράς μέσω διαλόγου και κατανόησης, αποφεύγοντας τις ποινές και τις τιμωρίες (Ockwell-Smith, 2023).
Παρά τη δημοφιλία αυτής της προσέγγισης, δεν υπάρχει καμία εμπειρική έρευνα σχετικά με το τι σημαίνει στην πραγματικότητα η «ήπια» γονεϊκότητα για όσους την υποστηρίζουν, συστηματική διερεύνηση για το αν αποτελεί πράγματι διακριτή μορφή γονεϊκότητας σε σχέση με άλλες, ήδη καθιερωμένες τυπολογίες καμία ανάλυση για το πώς οι «ήπιοι γονείς» ανταποκρίνονται σε δύσκολες ή προκλητικές στιγμές με τα παιδιά τους και, εξίσου σημαντικό, καμία στοχευμένη έρευνα για το αν οι «ήπιοι γονείς» τα καταφέρνουν καλύτερα από τους υπόλοιπους (Pezalla & Davidson, 2024). Ο όρος παραμένει ασαφής και συχνά συγχέεται με τη «χαλαρή-επιτρεπτική» (permissive) ανατροφή (Chen, 2025).
Το ζήτημα αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την προσχολική εκπαίδευση, όπου οι πρώτες μορφές κοινωνικοποίησης, οριοθέτησης και αυτορρύθμισης καθορίζουν τη μελλοντική προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον. Η αναζήτηση ισορροπίας ανάμεσα στην ενσυναίσθηση και τα όρια αποτελεί, επομένως, βασική πρόκληση τόσο για τους γονείς όσο και για τους εκπαιδευτικούς.
Οι τύποι γονεϊκότητας και η θέση του gentle parenting
Η Baumrind (1966, 1967) περιέγραψε τρεις τύπους γονεϊκότητας:
- Authoritative (δημοκρατικό): συνδυάζει ζεστασιά και καθοδήγηση, με σαφή όρια.
- Authoritarian (αυταρχικό): έμφαση στην πειθαρχία και την υπακοή, χωρίς συναισθηματική ανταπόκριση.
- Permissive (χαλαρό – επιτρεπτικό): συναισθηματική ανταπόκριση χωρίς σταθερά όρια.
Μεταγενέστερες έρευνες πρόσθεσαν και το uninvolved (αδιάφορο) στυλ γονεϊκότητας (Maccoby & Martin, 1983).
Η ήπια (gentle) γονεϊκότητα δεν αποτελεί νέο θεωρητικό σχήμα (Macalester College, 2024), αλλά συνδυασμό αρχών από τη δημοκρατική (authoritative) και τη θετική (positive) γονεϊκότητα (Markham, 2012, 2015). Στηρίζεται στην αυτορρύθμιση του ίδιου του γονέα, στην αποφυγή τιμωριών και στην ενίσχυση της συναισθηματικής εκπαίδευσης (Larzelere et al., 2017). Η πειθαρχία παραμένει κεντρική έννοια, αλλά επαναπροσδιορίζεται ώστε να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες αυτής της προσέγγισης (Chen, 2025). Η Sarah Ockwell-Smith (2023) τονίζει τη σημασία της διατήρησης σταθερών ορίων, της παροχής επιλογών στα παιδιά αντί για εντολές και της αποφυγής επιβραβεύσεων, τιμωριών και απειλών. Για να καλλιεργηθεί ο σεβασμός, είναι σημαντικό να τίθενται και να τηρούνται αυτά τα όρια, καθώς η ύπαρξή τους βοηθά τα παιδιά να αισθάνονται ασφάλεια.
Η Brianne Hogan (2024) εξηγεί πώς η νέα γενιά γονέων μεταβαίνει από τον παλιό αυταρχικό τρόπο ανατροφής στη νέα, θετική και «ήπια» γονεϊκότητα. Επισημαίνει ότι οι γονείς υποστηρίζουν πλέον την ατομικότητα των παιδιών τους και τα ενθαρρύνουν να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις, ώστε να γίνουν ανεξάρτητα και πιο ανοιχτά στην εμπειρία νέων πραγμάτων. Αυτή η ανεξαρτησία ενισχύει την ανθεκτικότητα και αυξάνει την αυτοεκτίμηση του παιδιού, γεγονός που με τη σειρά του το οδηγεί να συμμετέχει πιο ενεργά σε εξωσχολικές δραστηριότητες.
Ωστόσο, η Winters (2022) ασκεί κριτική στην ήπια γονεϊκότητα για την παρουσίαση του παιδιού «ως μεμονωμένου και αυτάρκους όντος», και της μητέρας αποκλειστικά ως «Μητέρας». Η μητέρα και το παιδί είναι προϊόντα του περιβάλλοντός τους — από τον τόπο όπου ζουν, μέχρι τους χώρους που επισκέπτονται και τους ανθρώπους που συναντούν. Το παιδί δεν μεγαλώνει σε έναν ελεγχόμενο εργαστηριακό χώρο.
Η απρόβλεπτη φύση των παιδιών και ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούν με τον κόσμο αποτελούν καθοριστικό παράγοντα που καθιστά το gentle parenting —και γενικότερα τη γονεϊκότητα— μια απαιτητική και δύσκολη διαδικασία για τους γονείς. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, το gentle parenting αφορά, πρωτίστως, στη ρύθμιση των συναισθημάτων. Για να μπορέσει ένας γονέας να βοηθήσει το παιδί του να ρυθμίσει τα συναισθήματά του, χρειάζεται ο ίδιος να διαθέτει υψηλό επίπεδο συναισθηματικής ωριμότητας, υπομονής και σταθερή καθοδήγηση με συνέπεια.
Αν και συμφωνούμε ότι η στοργική καθοδήγηση αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της καλής γονεϊκότητας, μας ανησυχεί η πληθώρα απόλυτων ή σχεδόν απόλυτων τοποθετήσεων, κυρίως στα ΜΚΔ, που αντιτίθενται σε κάθε μορφή συνεπειών, ακόμα και της θετικής ενίσχυσης κοινωνικά αποδεκτών συμπεριφορών. Εξαιτίας αυτού, το gentle parenting συχνά συγχέεται με την χαλαρή -επιτρεπτική γονεϊκότητα (permissive parenting), η οποία επιτρέπει στα παιδιά να ενεργούν ελεύθερα, με ελάχιστες προσδοκίες και λίγες συνέπειες, παρότι οι γονείς εξακολουθούν να είναι στοργικοί και υποστηρικτικοί. Ωστόσο, η ψυχολογική έρευνα δείχνει ότι η υπερβολική αποφυγή ορίων ή η έλλειψη σταθερής καθοδήγησης μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση ρόλων και μειωμένη ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων στα παιδιά (Wang et al., 2024). Συνεπώς, η «ήπια» προσέγγιση χρειάζεται σαφές πλαίσιο και συνέπεια για να μην εκτραπεί σε γονεϊκή χαλαρότητα και άκρατη επιτρεπτικότητα (permissiveness).
Αν η προσέγγιση του γονέα αποφεύγει αποφασιστικά κάθε όριο ή συνέπεια και η επιδίωξη της «μη τιμωρίας» οδηγεί σε έλλειψη παρέμβασης του γονέα σε προβληματικές καταστάσεις, τότε η προσέγγιση παύει να είναι υγιής ή ωφέλιμη για το παιδί. Το πραγματικά επικίνδυνο είναι ότι αυτή η προσέγγιση μεταφέρεται άκριτα στα ΜΚΔ.
Γιατί ένα «χαρούμενο παιδί» δεν είναι απλώς ευδιάθετο επειδή δεν βιώνει καμία ματαίωση. Είναι ένα ασφαλές, υπεύθυνο και κοινωνικά ικανό παιδί που μπορεί να σταθεί ανάμεσα στους συνομηλίκους του και απέναντι σε ενηλίκους στο κοινωνικό πλαίσιο.
Βιβλιογραφία
Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child behavior. Child development, 1, 887-907.
Baumrind, D. (1967). Child care practices anteceding three patterns of preschool behavior. Genetic Psychology Monographs.
Chen, V. (2025). Gentle Parenting: The Right Way to Raise Children… Right?. Intertext, 33(1), 11. Available at: https://surface.syr.edu/intertext/vol33/iss1/11
Hogan, B. (2024). What Your Generation Says About Your Parenting Style and How It Impacts Your Kids. Parents, 30 Jan.
Kuppens, S., & Ceulemans, E. (2019). Parenting styles: A closer look at a well-known concept. Journal of Child and Family Studies, 28(1), 168-181. https://doi.org/10.1007/s10826-018-1242-x
Larzelere, R. E., Gunnoe, M. L., Roberts, M. W., & Ferguson, C. J. (2017). Children and parents deserve better parental discipline research: Critiquing the evidence for exclusively “positive” parenting. Marriage & Family Review, 53(1), 24-35.
Macalester College. (2024). Research offers first look at the popular “gentle parenting” movement. https://www.macalester.edu/news/2024/10/psychology-professors-research-offers-first-look-at-popular-gentle-parenting-movement/
Maccoby, E. E., & Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent–child interaction. In P. H. Mussen (Ed.), Handbook of Child Psychology, 4, (pp. 1–101). Wiley.
Markham, L. (2012). Peaceful parent, happy kids: How to stop yelling and start connecting. New York, NY: Penguin Group.
Markham, L. (2015). Why positive parenting? Retrieved from http://www.ahaparenting.com/parenting-tools/positive-discipline/positive-discipline
Ockwell-Smith, S. (2023). The Gentle Parenting Book: How to raise calmer, happier children from birth to seven. London: Piatkus.
Pezalla, A. E., & Davidson, A. J. (2024). “Trying to remain calm… but I do reach my limit sometimes”: An exploration of the meaning of gentle parenting. PLoS one, 19(7), e0307492. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0307492
Wang, L., Tian, J., & Rozelle, S. (2024). Parenting style and child mental health at preschool age: evidence from rural China. BMC psychiatry, 24(1), 314. https://doi.org/10.1186/s12888-024-05707-1
Winters, J. (2022). The Harsh Realm of ‘Gentle Parenting. The New Yorker, 23 Mar.
Πίνακας https://en.wikipedia.org/wiki/Snap_the_Whip#/media/File:Winslow_Homer_-_Snap_the_Whip_(Butler_Institute_of_American_Art).jpg
Η παντοδυναμία του χαρούμενου παιδιού και το gentle parenting: Ανατροφή ή παραμέληση; από ΣΟΦΙΑ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ διατίθεται με άδεια χρήσης Creative Commons -Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή4.0.
