ΙΩΑΝΝΑ ΠΟΥΛΙΔΑΚΗ

1. Ποιο ήταν το σημαντικότερο έργο του Ιουστινιανού μετά τη στάση ; Ποιοι το ανέλαβαν;

Το σημαντικότερο έργο του Ιουστινιανού μετά τη «στάση του νίκα» ήταν ο ναός της Αγίας Σοφίας. Το ανέλαβαν δύο Έλληνες αρχιτέκτονες, ο Ισίδωρος και ο Ανθέμιος. Η εντολή του αυτοκράτορα ήταν να γίνει ο καλύτερος ναός του κόσμου.

2. Να περιγράψεις το σχέδιο της Αγίας Σοφίας. Πώς χτίστηκε;

Το σχέδιο της Αγίας Σοφίας συνδύαζε στοιχεία από τους πρώτους χριστιανικούς ναούς που ήταν ορθογώνιοι και από τους περίκεντρους ναούς με τρούλο που χτίστηκαν αργότερα. Το νέο αυτό σχέδιο ονομάστηκε «βασιλική με τρούλο». Πολλοί ναοί ακόμη και σήμερα χτίζονται με αυτό το σχέδιο.

Ο Ιουστινιανός ζήτησε να προσφέρουν υλικά και χρήματα από όλη την αυτοκρατορία για το χτίσιμο του ναού, έτσι ώστε να τον νιώθουν δικό τους όλοι οι κάτοικοι της αυτοκρατορίας και όχι μόνο οι κάτοικοι την Πόλης. Δέκα χιλιάδες εργάτες και τεχνίτες δούλεψαν ασταμάτητα επί 5 χρόνια, από το 532 ως το 537 μ.Χ. για να ολοκληρωθεί αυτό το έργο.

3. Τι ψιθύρισε ο αυτοκράτορας στα εγκαίνια του ναού;

Τα εγκαίνια της Αγίας Σοφίας έγιναν το 537 μ.Χ.  Την ημέρα εκείνη ο Ιουστινιανός   σήκωσε τα μάτια στον ουρανό και ψιθύρισε τη φράση : «νενίκηκά σε Σολομώντα» δηλαδή «σε νίκησα Σολομώντα» για να δείξει ότι αυτός ο ναός ήταν ο καλύτερος στον κόσμο, ακόμη καλύτερος και από τον περιβόητο ναό του Σολομώντα.

4. Τι συνέβαινε στην Αγία Σοφία τα χρόνια που ακολούθησαν;

Στον ναό της Αγίας Σοφίας οι κάτοικοι μαζεύονταν για να πιο σημαντικά γεγονότα, ευχάριστα ή δυσάρεστα. Εκεί στέφονταν οι αυτοκράτορες και οι πατριάρχες, εκεί ευχαριστούσαν τον Θεός για τις σημαντικές νίκες στους πολέμους αλλά εκεί κατέφευγαν και όταν η Πόλη κινδύνευε από τους εχθρούς και παρακαλούσαν για τη σωτηρία της.

1. Ποιοι είχαν παράπονα από τον Ιουστινιανό και πώς τα αντέδρασε εκείνος;

Οι Δήμοι, που οργάνωναν τις ιπποδρομίες, είχαν παράπονα από τον Ιουστινιανό επειδή κατάργησε τα προνόμιά τους. Εκείνος τους άκουσε προσεκτικά αλλά δεν άλλαξε απόφαση.

2. Τι συνέβη στον Ιππόδρομο το 532 μ.Χ.;

Κατά τη διάρκεια των αγώνων ξέσπασαν ταραχές ανάμεσα στους οπαδούς Πράσινων και Βένετων. Η φρουρά προσπάθησε να τους σταματήσει και τότε οι οπαδοί ενώθηκαν και στράφηκαν εναντίον της φρουράς. Ταυτόχρονα άρχισαν να φωνάζουν συνθήματα εναντίον του αυτοκράτορα, του λογοθέτη των οικονομικών Ιωάννη Καππαδόκη και του νομοθέτη Τριβωνιανού.

3. Τι έγινε όταν οι ταραχές στον Ιππόδρομο μεταφέρθηκαν σε όλη την πόλη;

   Ποιος ήταν ο Υπάτιος;

Τα επεισόδια μεταφέρθηκαν έξω από τον ιππόδρομο σε όλη την πόλη με αποτέλεσμα να γίνουν καταστροφές στην αγορά, σε δημόσια κτίρια, στην Αγία Σοφία και στο παλάτι. Στα επεισόδια πήραν μέρος και πολίτες που είχαν παράπονα από τον αυτοκράτορα, φωνάζοντας το σύνθημα «νίκα – νίκα». Από κει πήρε και το όνομά της αυτή η επανάσταση και ονομάστηκε «Η στάση του νίκα». Οι επαναστάτες μάλιστα πήραν με το μέρος τους έναν αξιωματικό του παλατιού, τον Υπάτιο, τον μετέφεραν στον ιππόδρομο και τον ανακήρυξαν αυτοκράτορα.

4. Πώς αντιμετώπισε ο Ιουστινιανός την εξέγερση που ονομάστηκε «στάση του νίκα»; Τι συνέπειες είχε αυτό;

Ο Ιουστινιανός στην αρχή σκέφτηκε να παραιτηθεί και να εγκαταλείψει την Πόλη. Όμως οι συνεργάτες του και η αυτοκράτειρα Θεοδώρα τον έπεισαν ότι αυτό θα ήταν κακό για την Πόλη και για το κράτος. Τότε διέταξε τους στρατηγούς Βελισάριο και Ναρσή να αντιμετωπίσουν την επανάσταση με κάθε τρόπο. Η φρουρά περικύκλωσε τον ιππόδρομο, απέκλεισε όλες τις πύλες και μπήκε μέσα. Ακολούθησε σφαγή. Τα αποτελέσματα ήταν τραγικά:

α) 30.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

β) Οι αγώνες σταμάτησαν για πολλά χρόνια.

γ) Καταστράφηκε μεγάλο μέρος της Πόλης.

δ) Η φήμη του αυτοκράτορα πληγώθηκε.

1. Ποια ήταν τα δύο βασικά προβλήματα όταν αυτοκράτορας έγινε ο Ιουστινιανός;

Τα δύο σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετώπιζε το Βυζάντιο όταν έγινε αυτοκράτορας ο Ιουστινιανός ήταν η διοίκηση, δηλαδή ο τρόπος που κυβερνιέται το κράτος και οι εχθροί που απειλούσαν τα σύνορά του.

2. Ποια μέτρα πήρε ο Ιουστινιανός:

   α)   Για τους νόμους και την εφαρμογή τους

   β)   Για τους Δήμους και τους μεγαλοκτηματίες

   γ)   Για τη φορολογία

   δ)   Για το εμπόριο

α) Οργάνωσε τους παλιούς νόμους και τους συμπλήρωσε με νέους πιο δίκαιους στα ελληνικά, ενώ όρισε και υπεύθυνους για την εφαρμογή τους που ονομάζονταν λογοθέτες.

β) Κατάργησε τα προνόμια των Δήμων και απαγόρευσε στους μεγαλοκτηματίες να παίρνουν τα χωράφια των φτωχών αγροτών για χρέη.

γ) Φορολόγησε τους πολίτες ανάλογα με τα εισοδήματά τους.

δ) Οργάνωσε τη λειτουργία της αγοράς και των λιμανιών ενώ επέβαλε δασμούς δηλαδή φόρους στα εισαγόμενα προϊόντα.

3. Με τα έσοδα που κέρδισε το κράτος ποια σημαντικά έργα έγιναν;

α) Οργάνωσε το στρατό και έχτισε νέα φρούρια στα σύνορα.

β) Έφτιαξε τους παλιούς και έχτισε νέους δρόμους.

γ) Έκοψε χρυσά βυζαντινά νομίσματα που κυκλοφορούσαν σε όλο τον κόσμο.

δ) Έφερε από την Κίνα το μυστικό εκτροφής του μεταξοσκώληκα.

4. Τι αποτέλεσμα είχαν οι μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού;

Το Βυζάντιο έγινε πλούσιο και δυνατό και ο Ιουστινιανός έβαλε στόχο να ξαναπάρει τα εδάφη που είχε χάσει έτσι ώστε το κράτος να   φτάσει στα παλιά του σύνορα.

1. Πώς ήταν οργανωμένη η εκπαίδευση στο Βυζάντιο;

Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο δεν ήταν υποχρεωτική. Υπήρχαν μόνο ιδιωτικά σχολεία που λειτουργούσαν σε σπίτια και εκκλησιαστικά σχολεία που λειτουργούσαν σε ναούς και μοναστήρια. Οι γονείς πλήρωναν τα δίδακτρα σε χρήματα ή σε είδος ανάλογα με το επάγγελμά τους. Τα παιδιά ξεκινούσαν το σχολείο σε ηλικία από 6 ως 8 χρονών.

2. Τι διδάσκονταν τα παιδιά στις 4 τάξεις του βασικού σχολείου;

Στις δύο μικρότερες τάξεις μάθαινα να γράφουν, να διαβάζουν και να λογαριάζουν. Ακόμη άκουγαν προσεκτικά τους δασκάλους τους για να μιλάνε σωστά.

Στις μεγαλύτερες τάξεις έκαναν ορθογραφία, γραμματική και αριθμητική (μαθηματικά).

Ακόμη μάθαιναν απέξω ιστορίες από την Αγία Γραφή (Καινή και Παλαιά Διαθήκη), τον Όμηρο (Ιλιάδα και Οδύσσεια) και τους μύθους του Αισώπου.

Τέλος έκαναν και μουσική για να μάθουν να τραγουδούν και να ψέλνουν.

3. Πώς μεγάλωναν τα κορίτσια και τα αγόρια που δεν πήγαιναν σχολείο;

Τα παιδιά που δεν πήγαιναν σχολείο έμεναν στο σπίτι και έπαιζαν στις αυλές και στους δρόμους, ενώ βοηθούσαν και τους γονείς στις δουλειές. Την ανατροφή τους είχαν αναλάβει οι γονείς, οι παππούδες και οι γιαγιάδες. Τους έλεγαν ιστορίες για τη ζωή και τον τόπο τους σύμφωνα με τα έθιμα και τις παραδόσεις.

Τα κορίτσια κοντά στις μητέρες τους μάθαιναν να κεντούν, να πλέκουν και να υφαίνουν.

Τα αγόρια από μικρή ηλικία μάθαιναν κάποια τέχνη δουλεύοντας χωρίς μισθό κοντά σε τεχνίτες για δύο χρόνια. Μετά μπορούσαν να συνεχίσουν να εργάζονται σε αυτούς με αμοιβή ή να βρουν αλλού δουλειά. Κάθε τεχνίτης μπορούσε να έχει μέχρι δύο μαθητευόμενους.

1. Γιατί ονόμαζαν την Κωνσταντινούπολη και Επτάλοφη;

Γιατί ήταν χτισμένη στις πλαγιές εφτά λόφων. Γι’ αυτό και όλα σχεδόν τα σπίτια έβλεπαν τη θάλασσα.

2. Τι ξέρεις για τις αγορές και τις πλατείες της Κωνσταντινούπολης;

Οι αγορές και οι πλατείες της πόλης ήταν τόπος συνάντησης για τους κατοίκους. Οι μεγαλύτερες από αυτές είχαν ονόματα αυτοκρατόρων. Ο μεγαλύτερος δρόμος που διέσχιζε την Πόλη ήταν η Μέση λεωφόρος. Εκεί ήταν χτισμένα τα σπίτια των πιο πλούσιων οικογενειών καθώς και πολλά καταστήματα μέσα σε στοές. Τέλος υπήρχαν και υπαίθριες αγορές που λειτουργούσαν μόνο ορισμένες μέρες της εβδομάδας και είχαν προϊόντα σε πιο καλές τιμές.

3. Τι ήταν ο Έπαρχος της Πόλης και τι αρμοδιότητες είχε;

Ο Έπαρχος της Πόλης ήταν υπεύθυνος για τη λειτουργία των αγορών. Ενημερωνόταν για το αν υπάρχουν αρκετά αγαθά, αν έχουν καλή ποιότητα και καλές τιμές. Ιδιαίτερη προσοχή έδινε στα είδη πρώτης ανάγκης.