ΙΩΑΝΝΑ ΠΟΥΛΙΔΑΚΗ

ΣΠΑΡΤΗ: Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

1. Όταν οι Δωριείς κατέλαβαν τη Λακωνία στην Πελοπόννησο, υποδούλωσαν τους παλιούς

κατοίκους και ίδρυσαν ένα ισχυρό κράτος με πρωτεύουσα στη Σπάρτη.

2. Οι κάτοικοι της Σπάρτης χωρίζονταν σε 3 κατηγορίες

α) Σπαρτιάτες: πήραν την εξουσία και μοίρασαν τη γη μεταξύ τους

β) Περίοικοι: ζούσαν σε οικισμούς γύρω από τη Σπάρτη και είχαν λίγα δικαιώματα

γ) Είλωτες: οι παλιοί κάτοικοι που έγιναν δούλοι και δούλευαν στα χωράφια

3. Οι νόμοι ήταν πού αυστηροί και οι Σπαρτιάτες ζούσαν με το φόβο να μην   επαναστατήσουν οι είλωτες που ήταν περισσότεροι. Γυμνάζονταν και εκπαιδεύονταν καθημερινά στον πόλεμο, προκειμένου να είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν κάθε εχθρό.

4. Την εξουσία ασκούσαν:

α) Οι 2 βασιλιάδες που γίνονταν αρχηγοί του στρατού όταν ξεσπούσε πόλεμος

β) Οι 5 έφοροι οι οποίοι διοικούσαν το κράτος

γ) Η Απέλλα ήταν συνέλευση όπου συμμετείχαν μόνο οι Σπαρτιάτες πάνω από 30 ετών.

Εκεί συζητούσαν τα σοβαρά θέματα του κράτους και ο καθένας έλεγε τη γνώμη του.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

1. Αυτή την εποχή οι ποιητές δεν ασχολούνταν με πολεμικά κατορθώματα σπουδαίων ηρώων. Γράφουν ποιήματα για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και τα προβλήματά της.
2. Η ποίηση που προσπαθεί να διδάξει τους ανθρώπους ονομάστηκε διδακτική ποίηση. Με αυτήν ασχολήθηκε ο ποιητής Ησίοδος. Στο ποίημά του «Έργα και ημέρες» μιλάει για τον αδερφό του τον Πέρση. Ο Πέρσης ήταν τεμπέλης και του άρεσε να διασκεδάζει συνέχεια. Ο Ησίοδος στο ποίημά του προσπαθεί να του δώσει συμβουλές προκειμένου να γίνει τίμιος και εργατικός.
3. Η ποίηση που μιλούσε για τις χαρές και τις λύπες των ανθρώπων ήταν η λυρική ποίηση. Τα ποιήματα αυτά ήταν μικρά και όταν τα απάγγελαν έπαιζαν λύρα.
4. Οι άνθρωποι που προσπαθούσαν να καταλάβουν πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος και ασχολήθηκαν με θέματα που δεν μπορούσαν να εξηγήσουν ονομάστηκαν φιλόσοφοι. Έτσι γεννήθηκε η επιστήμη της Φιλοσοφίας.
5. Οι άνθρωποι που θέλησαν να γράψουν για σπουδαία γεγονότα που είχαν συμβεί πιο παλιά για να μην ξεχαστούν ονομάστηκαν ιστορικοί. Έτσι γεννήθηκε η επιστήμη της Ιστορίας.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΪΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

1. Τον 7ο και τον 8ο αιώνα στην αρχαία Ελλάδα είχαμε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Τα πιο εντυπωσιακά κτίρια ήταν οι ναοί που έχτιζαν για να τιμήσουν τους θεούς. Ο τρόπος που έχτιζαν κάθε ναό ονομάστηκε ρυθμός του ναού.

2. Οι δύο σημαντικότεροι ρυθμοί με τους οποίους χτίστηκαν οι ναοί ήταν ο δωρικός και ο ιωνικός. Η σημαντικότερη διαφορά ανάμεσά τους ήταν οι κίονες δηλαδή οι κολόνες τους.

3. Σπουδαίοι τεχνίτες σκάλιζαν το μάρμαρο και έφτιαχνα αγάλματα που τα ονόμαζαν κούρους και κόρες.

• Οι κούροι παρίσταναν γυμνούς άνδρες. Είχαν τα χέρια κολλημένα στο πλάι και το ένα πόδι μπροστά από το άλλο σαν να ήταν έτοιμοι να περπατήσουν.
• Οι κόρες παρίσταναν νέες γυναίκες ντυμένες με ελαφριά ρούχα και όμορφο χτένισμα.

4. Αυτή την εποχή αναπτύχθηκε και το εμπόριο. Έμποροι από όλα τα μέρη της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου ταξίδευαν με τα καράβια τους και πουλούσαν προϊόντα όπως ήταν το λάδι και το κρασί.

5. Για την αποθήκευση των προϊόντων χρησιμοποιούσαν αγγεία και έτσι αναπτύχθηκε η τέχνη της αγγειοπλαστικής. Για να τα στολίσουν ζωγράφιζαν σκηνές από τη μυθολογία και την ιστορία.

6. Τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν για να ζωγραφίσουν τα αγγεία ήταν το κόκκινο και το μαύρο.

• Τα αγγεία που ζωγράφιζαν με μαύρο χρώμα ονομάζονταν μελανόμορφα και είχαν μελανόμορφο ρυθμό
• Τα αγγεία που ζωγράφιζαν με κόκκινο χρώμα ονομάζονταν ερυθρόμορφα και είχαν ερυθρόμορφο ρυθμό.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

ΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΠΟΥ ΕΝΩΝΑΝ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

1. Παρόλο που οι αρχαίοι Έλληνες ανήκαν σε διαφορετικά φύλα και κατοικούσαν σε διαφορετικές πόλεις-κράτη είχαν κάποια κοινά που τους ένωναν:

α) ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Γίνονταν κάθε 4 χρόνια στην Ολυμπία.

Μπορούσαν να πάρουν μέρος μόνο άνδρες που ήταν Έλληνες.

Οι πόλεμοι σταματούσαν ώστε οι αθλητές να ταξιδέψουν με ασφάλεια.

Το έπαθλο των νικητών ήταν ένα κλαδί ελιάς.

Για να τους τιμήσουν γκρέμιζαν τα τείχη της πόλης σε ένα σημείο για να περάσουν.

β) ΜΑΝΤΕΙΑ

Ήταν ιεροί τόποι που πήγαιναν οι Έλληνες για να μάθουν τι θα συμβεί στο μέλλον.

Το πιο γνωστό ήταν το μαντείο των Δελφών, αφιερωμένο στον Απόλλωνα.

Οι απαντήσεις που έδιναν τα μαντεία ονομάζονταν χρησμοί.

Στο μαντείο των Δελφών χρησμούς έδινε η Πυθία και συχνά δεν είχαν ξεκάθαρο νόημα.

γ) ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΕΣ

Ήταν ενώσεις από πόλεις που ζούσαν γύρω από έναν ιερό τόπο.

Σκοπός τους ήταν να προφυλάξουν τους θησαυρούς που υπήρχαν εκεί.

Η σημαντικότερη ήταν η Αμφικτιονία των Δελφών.

Κάθε φορά που γινόταν συνέλευση κάθε πόλη έστελνε 2 αντιπροσώπους.

Οι αποφάσεις γίνονταν σεβαστές από όλους.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

1. Πολίτευμα είναι ο τρόπος που κυβερνιέται ένα κράτος.

2. Βασιλεία:

Κυβερνάει ο βασιλιάς με τη βοήθεια κάποιων ηλικιωμένων. Τις σοβαρές αποφάσεις τις ανακοίνωνε στο λαό που συγκεντρωνόταν στην αγορά.

3. Αριστοκρατία:

Κυβερνούσαν οι ευγενείς που ονομάζονταν αλλιώς και αριστοκράτες. Είχαν πολλά κτήματα και αριστοκρατική καταγωγή, δηλαδή η οικογένειά τους ήταν και αυτοί ευγενείς.

4. Ολιγαρχία:

Κυβερνούσαν κάποιοι λίγοι και πλούσιοι που πήραν την εξουσία από τους ευγενείς χάρη στη δύναμη που απέκτησαν από το εμπόριο.

5. Τυραννία:

Κυβερνούσε ένας τύραννος που έπαιρνε την εξουσία με τη βία και τα όπλα όταν ξεσπούσαν ταραχές και ο λαός διαμαρτυρόταν για σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπιζε όπως τα χρέη

6. Δημοκρατία:

Στην αρχαία Αθήνα πρώτη φορά πήρε την εξουσία ο λαός που έπαιρνε τις αποφάσεις με πλειοψηφία.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

ΝΕΕΣ ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

1. Πολλοί κάτοικοι μετακινήθηκαν από τα χωριά στις πόλεις —-> πόλεις – κράτη

2. Κάθε πόλη- κράτος είχε Ακρόπολη που ήταν χτισμένη στο πιο ψηλό σημείο της περιοχής.

3. Η Ακρόπολη είχε:

α) Ναούς

β) Δημόσια κτίρια

γ) Κατοικίες

δ) Ψηλά τείχη

4. Κάποιοι Έλληνες αποφάσισαν να μετακινηθούν σε νέους τόπους —> αποικίες

5. Στις νέες τους πατρίδες, τις αποικίες οι Έλληνες:

α) Γνώρισαν νέους λαούς και προόδευσαν

β) Έχτισαν ναούς και έκαναν μεγάλα έργα (δρόμους, πλατείες, λιμάνια, κτλ.)

γ) Δεν ξέχασαν την παλιά τους πατρίδα και κράτησαν στενές σχέσεις με τη μητρόπολη.

6. Ελληνικές αποικίες δημιουργήθηκαν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και τα παράλια του Εύξεινου Πόντου. Στη Νότια Ιταλία μάλιστα δημιουργήθηκαν τόσες πολλές ελληνικές αποικίες που ονομάστηκε Μεγάλη Ελλάδα.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

Η ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ Η ΓΡΑΦΗ

1. Μετά την κάθοδο των Δωριέων η παλιά γραφή ξεχάστηκε. Η τέχνη του μυκηναϊκού πολιτισμού σταμάτησε να αναπτύσσεται. Όμως οι άνθρωποι συνέχισαν να κατασκευάζουν αντικείμενα και να χτίζουν σπίτια για τις ανάγκες τους.

2. Τα κτίρια ήταν μικρά και απλά. Στα θεμέλια είχαν πέτρες ενώ για το υπόλοιπο μέρος χρησιμοποιούσαν άλλα υλικά. Τα πρώτα αγάλματα ήταν από ξύλο και φυσικά δεν έχει σωθεί κανένα από αυτά. Αργότερα άρχισαν να φτιάχνουν αγάλματα από μέταλλο.

3. Όλες οι οικογένειες χρησιμοποιούσαν δοχεία που ονομάζονταν αγγεία για να αποθηκεύουν λάδι, κρασί και άλλα προϊόντα. Οι τεχνίτες ζωγράφιζαν σε αυτά διάφορα γεωμετρικά σχήματα όπως κύκλους, τετράγωνα και τρίγωνα. Γι’ αυτό και η τέχνη ονομάστηκε γεωμετρική.

4. Την εποχή αυτή οι Έλληνες άρχισαν τα θαλασσινά ταξίδια. Έτσι κατάφεραν να πάρουν και πάλι το εμπόριο της Μεσογείου. Ήρθαν σε επαφή με έναν άλλο λαό, τους Φοίνικες και πήραν από αυτούς το αλφάβητο. Σε αυτό πρόσθεσαν φωνήεντα και έτσι έφτιαξαν το δικό τους αλφάβητο. Στην αρχή μάλιστα έγραφαν ανάποδα, από δεξιά προς τα αριστερά χωρίς να χωρίζουν τις λέξεις.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

Η ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

1. Οι Έλληνες έκαναν πόλεμο για να καταλάβουν την Τροία. Ο πόλεμος αυτός ονομάστηκε Τρωικός πόλεμος. Τα κατορθώματα των πολεμιστών έγιναν τραγούδια που τα τραγουδούσαν σε γιορτές και πανηγύρια. Αυτοί που τα τραγουδούσαν ονομάστηκαν ραψωδοί.

2. Τον 8ο αιώνα π.Χ.. έζησε ένας σπουδαίος Έλληνας ποιητής, ο Όμηρος. Έγραψε δύο μεγάλα ποιήματα, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Η Ιλιάδα μιλάει για τον Τρωικό πόλεμο. Η Οδύσσεια μιλάει για έναν από τους ήρωες του Τρωικού πολέμου, τον Οδυσσέα.   Περιγράφει τις περιπέτειες που πέρασε όταν μετά τον Τρωικό πόλεμο προσπάθησε να γυρίσει στην πατρίδα του την Ιθάκη.

3. Από τα ποιήματα του Ομήρου μαθαίνουμε πολλά πράγματα για τους ανθρώπους εκείνης της εποχής. Παλιότερα , πριν την εποχή του Ομήρου, κάθε περιοχή είχε το δικό της θεό και τις δικές   γιορτές. Οι άνθρωποι μαζεύονταν σε έναν ιερό χώρο και έκαναν διάφορες τελετές για να λατρέψουν το θεό τους. Μερικές φορές ένας θεός αποκτούσε μεγαλύτερη φήμη και στη γιορτή του έπαιρνα μέρος και κάτοικοι άλλων περιοχών.

4. Την εποχή του Ομήρου όλοι οι   Έλληνες πίστευαν στους 12 θεούς του Ολύμπου. Τους φαντάζονταν να κατοικούν στη ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, τον Όλυμπο. Αρχηγός τους ήταν ο Δίας που έμενε στο παλάτι με τη γυναίκα του την Ήρα. Τον ονόμαζαν «πατέρα των θεών και των ανθρώπων». Είχε μεγάλη δύναμη και κρατούσε στα χέρια του έναν φοβερό κεραυνό. Οι υπόλοιποι θεοί έμεναν σε χαμηλότερα σπίτια που είχε χτίσει ο Ήφαιστος. Έτρωγαν αμβροσία και έπιναν νέκταρ.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

 ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΑΠΟΙΚΙΕΣ

1. Οι μετακινήσεις πληθυσμών δημιούργησαν πολλά προβλήματα στη ζωή των κατοίκων. Τα χωράφια σταμάτησαν να καλλιεργούνται και η κτηνοτροφία μειώθηκε. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αντιμετώπιζαν το πρόβλημα της φτώχειας με αποτέλεσμα οι τεχνίτες να μην μπορούν να πουλήσουν τα προϊόντα τους.

2. Εξαιτίας όλων αυτών των προβλημάτων πολλοί Έλληνες άρχισαν να φεύγουν από τον τόπο τους. Οι Αιολείς, οι Ίωνες και οι Δωριείς διέσχισαν το Αιγαίο με τα πλοία τους και έφτασαν απέναντι στα παράλια της Μικράς Ασίας καθώς και νότια στην Κρήτη.

3. Οι Έλληνες στις νέες τους πατρίδες γνώρισαν τον τρόπο ζωής άλλων λαών αλλά κράτησαν τις παλιές τους συνήθειες:

α) Συνέχισαν να λατρεύουν τους θεούς τους

β) Έχτισαν λαμπρούς ναούς προς τιμήν τους.

β) Στις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές συγκεντρώνονταν στα ιερά και γιόρταζαν όλοι μαζί.

4. Οι νέες αυτές περιοχές έγιναν αποικίες των Ελλήνων ενώ το Αιγαίο μετατράπηκε σε ελληνική θάλασσα αφού και στις δύο πλευρές του κατοικούσαν πλέον Έλληνες.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ

1. Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν έναν χώρο είτε επειδή κινδυνεύουν είτε επειδή θέλουν να ζήσουν καλύτερα. Οι Δωριείς ήταν οι τελευταίοι Έλληνες που μετακινήθηκαν προς τη νότια Ελλάδα.

2. Η πορεία των Δωριέων προς το νότο έγινε αργά και χρειάστηκαν πολλά χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί. Κάποιοι από αυτούς εγκαταστάθηκαν στη Στερεά Ελλάδα και κάποιοι άλλοι πέρασαν στην Πελοπόννησο από τον Ισθμό της Κορίνθου

3. Στην Πελοπόννησο οι Δωριείς χωρίστηκαν σε μικρότερες ομάδες και πήγαν σε διάφορες περιοχές. Μια από τις πιο δυνατές ομάδες κατέλαβε τη Σπάρτη και την πεδιάδα του ποταμού Ευρώτα.

4. Τα αποτελέσματα από την κάθοδο των Δωριέων ήταν τα εξής:

α) Πολλοί παλιοί κάτοικοι της περιοχής έχασαν την περιουσία τους, έγιναν είλωτες, δηλαδή δούλοι και αναγκάστηκαν να καλλιεργούν τη γη.

β) Ο μυκηναϊκός πολιτισμός σταμάτησε να αναπτύσσεται

γ) Κάποιοι από τους παλιούς κατοίκους έφυγαν από τον τόπο τους.

δ) Επειδή οι Δωριείς ήταν οι περισσότεροι, επικράτησε η μορφή της ελληνικής γλώσσας

που μιλούσαν δηλαδή η δωρική διάλεκτος.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commobs