ΙΩΑΝΝΑ ΠΟΥΛΙΔΑΚΗ

Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΘΗΒΑΣ

1. Το 371 π. Χ. έγινε ένα συνέδριο στη Σπάρτη στο οποίο συμμετείχαν πολλές ελληνικές πόλεις. Ο σκοπός ήταν να   συζητήσουν για την ειρήνη που είχαν υπογράψει οι Σπαρτιάτες με του Πέρσες, την Ανταλκίδεια ειρήνη. Με βάση τους όρους αυτής της ειρήνη οι συμμαχίες έπρεπε να διαλυθούν

2. Ο Επαμεινώνδας από τη Θήβα δεν δεχόταν αυτόν τον όρο και ζήτησε να υπογράψει ως αρχηγός όλως των πόλεων της Βοιωτίας. Οι υπόλοιποι δε δέχτηκαν και έτσι το συνέδριο έληξε χωρίς αποτέλεσμα.

3. Οι Σπαρτιάτες, για να αναγκάσουν τους Θηβαίους να διαλύσουν τη συμμαχία τους, έστειλαν στρατό με αρχηγό τον Κλεόμβροτο. Οι Θηβαίοι αποφάσισαν να πολεμήσουν. Έτσι οι δύο στρατοί βρέθηκαν αντιμέτωποι στα Λεύκτρα, μια περιοχή της Βοιωτίας.

4. Ο Επαμεινώνδας εφάρμοσε ένα νέο τρόπο πολέμου, τη λοξή φάλαγγα και κατάφερε να νικήσει τους Σπαρτιάτες, τον πιο δυνατό στρατό εκείνης της εποχής. Έτσι η Θήβα με αρχηγούς τον Επαμεινώνδα και τον Πελοπίδα κατάφερε να επεκτείνει την κυριαρχία της από την Πελοπόννησο μέχρι τη Μακεδονία.

5. Οι μάχες μεταξύ των Ελλήνων συνεχίστηκαν και οι αρχηγοί των Θηβαίων σκοτώθηκαν. Ο Πελοπίδας σκοτώθηκε στη Θεσσαλία και ο Επαμεινώνδας στη μάχη της Μαντίνειας. Μετά από αυτή τη μάχη καμιά ελληνική πόλη της νότιας Ελλάδας δεν ήταν πλέον δυνατή. Ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ τους έκανε μεγάλη ζημιά σε όλες.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

 Η ΘΗΒΑ ΚΑΙ Η ΒΟΙΩΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ

1. Η Θήβα ήταν η πιο ξακουστή πόλη της Βοιωτίας. Ήταν χτισμένη σε μια εύφορη πεδιάδα και το πρώτο της πολίτευμα ήταν η βασιλεία. Οι πλούσιοι γαιοκτήμονες, αυτοί δηλαδή που είχαν μεγάλες εκτάσεις γης,   κατάφεραν όμως να διώξουν το βασιλιά και να κυβερνήσουν οι ίδιοι.

2. Οι πόλεις της Βοιωτίας είχα σχηματίσει δική τους συμμαχία με αρχηγό τη Θήβα που ονομάστηκε βοιωτική συμμαχία. Είχαν δικό τους νόμισμα και λάτρευαν τον Ποσειδώνα στο μαντείο του Ογχηστού. Εκεί γίνονταν και αγώνες όπου έπαιρναν μέρος αθλητές από όλες της πόλεις της Βοιωτίας.

3. Οι Πλαταιές αν και βρίσκονταν στη Βοιωτία δεν ήθελαν να συμμετέχουν στη βοιωτική συμμαχία. Οι Θηβαίοι προσπάθησαν να τους αναγκάσουν με η βία και τότε εκείνοι ζήτησαν τη βοήθεια των Αθηναίων. Ο αθηναϊκός στρατός δέχτηκε να τους βοηθήσει και ανάγκασε του Θηβαίους να τους αφήσουν ήσυχους. Από τότε οι Πλαταιείς είχαν πολύ καλές σχέσεις με τους Αθηναίους.

4. Μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο οι Σπαρτιάτες υπέγραψαν με τους Πέρσες την Ανταλκίδεια ειρήνη. Σύμφωνα με τους όρους αυτής της ειρήνης οι ελληνικές πόλεις έπρεπε να είναι ανεξάρτητες η μία από την άλλη, να κανονίζει η κάθε μία χωριστά τις υποθέσεις της, να μη συνεργάζονται και να μην κάνουν συμμαχίες. Οι Θηβαίοι όμως δε δέχτηκαν αυτούς τους όρους γιατί διαφορετικά έπρεπε να διαλύσουν τη βοιωτική συμμαχία

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ

1. Οι Σπαρτιάτες μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο ένιωσαν πολύ ισχυροί. Έβαλαν δικούς τους ανθρώπους να κυβερνούν στις ελληνικές πόλεις. Στην Αθήνα έβαλαν 30 τυράννους που καταπίεζαν το λαό. Ακόμη και στην Περσία κατάφεραν να βοηθήσουν τον Κύρο να διώξει από το θρόνο το βασιλιά Αρταξέρξη.

2. Οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας είχαν υποστηρίξει τον Κύρο. Όταν όμως πέθανε φοβήθηκαν ότι ο νέος βασιλιάς θα θελήσει να τους εκδικηθεί. Ζήτησαν τότε βοήθεια από τους Σπαρτιάτες. Αυτοί έστειλαν στρατό με αρχηγό το βασιλιά Αγησίλαο να βοηθήσει. Πράγματι ο σπαρτιατικός στρατός νίκησε πολλές φορές τον περσικό αλλά σύντομα τα πράγματα άλλαξαν.

3. Στην Ελλάδα πολλές πόλεις όπως η Αθήνα, η Θήβα και η Κόρινθος έκαναν συμμαχία εναντίον της Σπάρτης. Οι Πέρσες τους βοήθησαν γιατί ήθελαν να είναι οι Έλληνες χωρισμένοι και να πολεμούν μεταξύ τους.

4. Ο Αγησίλαος γύρισε πίσω στην Ελλάδα και ξεκίνησε ένας νέος εμφύλιος που ονομάστηκε Βοιωτικός ή Κορινθιακός πόλεμος επειδή οι περισσότερες μάχες έγιναν στην Κόρινθο και στη Βοιωτία. Ο στρατός της Σπάρτης νίκησε στη μάχη της Κορώνειας αλλά ο στόλος της έχασε στη ναυμαχία της Κνίδου στη Μικρά Ασία.

5. Οι Σπαρτιάτες έστειλαν τον Ανταλκίδα στην Περσία και υπέγραψε ειρήνη με τους Πέρσες που ονομάστηκε Ανταλκίδεια ειρήνη με πολύ ταπεινωτικούς όρους για τους Έλληνες. Η Κύπρος και οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας πέρασαν στην περσική κυριαρχία.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

ΜΕΡΟΣ Ι

1. Ο στρατός των Πελοποννήσιων επιτέθηκε στην Αττική και προκάλεσε τεράστιες καταστροφές. Τότε ο Περικλής διέταξε να κλειστούν στα Μακρά Τείχη που προστάτευαν την περιοχή ανάμεσα στην Αθήνα και τον Πειραιά. Ο Αθηναϊκός στόλος επιτέθηκε στα παράλια της Πελοποννήσου

2. Το δεύτερο χρόνο του πολέμου έπεσε λοιμός ( σοβαρή ασθένεια) στην Αθήνα και πέθαναν πολλοί άνθρωποι. Ανάμεσα σε αυτούς που πέθαναν ήταν και ο Περικλής. Έτσι η Αθήνα έχασε τον αρχηγό της σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή.

3. Ο πόλεμος απλώθηκε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Τότε ο στρατηγός Νικίας πήρε μια πρωτοβουλία και κατάφερε να σταματήσει ο πόλεμος και να γίνει ειρήνη. Η ειρήνη αυτή ονομάστηκε Νικίειος ειρήνη αλλά δεν κράτησε για πολύ.

ΜΕΡΟΣ ΙΙ

4. Ο πόλεμος ξανάρχισε και ένας πολύ φιλόδοξος στρατηγός,   ο Αλκιβιάδης έπεισε τους Αθηναίους να κάνουν εκστρατεία εναντίον των Συρακουσών. Οι Συρακούσες ήταν μια πόλη της Σικελίας στη νότια Ιταλία. Αν νικούσε η Αθήνα θα κατάφερνε να ελέγξει το εμπόριο στο Ιόνιο πέλαγος όπως είχε κάνει και στο Αιγαίο. Η εκστρατεία όμως αυτή απέτυχε και οι Αθηναίοι έπαθαν μεγάλη καταστροφή.

5. Ο πόλεμος συνεχιζόταν και οι Σπαρτιάτες αποφάσισαν να φτιάξουν κι αυτοί ισχυρό στόλο για να αντιμετωπίσουν το στόλο της Αθήνας. Ζήτησαν μάλιστα και τη βοήθεια των Περσών. Με τον τρόπο αυτό απέκτησαν μεγάλη ναυτική δύναμη και ο πόλεμος μεταφέρθηκε στη θάλασσα.

6. Στη ναυμαχία που έγινε στις Αργινούσες το 406 π.Χ. νίκησαν οι Αθηναίοι. Η πιο κρίσιμη μάχη όμως έγινε στους Αιγός ποταμούς την επόμενη χρονιά. Εκεί ο Αθηναϊκός στόλος έπαθε μεγάλη καταστροφή και ο στόλος της Σπάρτης έπλευσε στον Πειραιά. Οι Αθηναίοι τότε αναγκάστηκαν να υπογράψουν ειρήνη   το 404 π.Χ. με πολύ σκληρούς όρους. Ο πόλεμος τελείωσε αλλά άφησε πίσω του χιλιάδες νεκρούς και μεγάλες καταστροφές.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

1. Οι δύο πιο ισχυρές πόλεις εκείνη την εποχή   ήταν η Αθήνα και η Σπάρτη. Η Αθήνα κυριαρχούσε στο Αιγαίο ενώ η Σπάρτη είχε με το μέρος της τις περισσότερες πόλεις της Πελοποννήσου και δημιούργησε την Πελοποννησιακή συμμαχία.

2. Η Σπάρτη με την Αθήνα δεν είχαν καλές σχέσεις. Τις χώριζαν πολλές διαφορές όπως το πολίτευμα, ο τρόπος ζωής και τα οικονομικά συμφέροντα. Όταν η Αθήνα προσπάθησε να πουλήσει τα προϊόντα της στο Ιόνιο και την Ιταλία προκάλεσε οικονομική ζημιά στους Κορίνθιους που ήταν φίλοι των Σπαρτιατών. Όλα έδειχναν ότι θα ξεσπάσει πόλεμος.

3. Οι Κερκυραίοι που είχαν διαφορές με τους Κορίνθιους ζήτησαν τη βοήθεια της Αθήνας. Οι Αθηναίοι δέχτηκαν για να βρουν ευκαιρία να επεκτείνουν την κυριαρχία τους και στο Ιόνιο πέλαγος και οι Κορίνθιοι για να τους εκδικηθούν τους επιτέθηκαν στη Μακεδονία. Τότε οι πόλεις της Πελοποννησιακής συμμαχίας έκαναν συνέλευση και αποφάσισαν να γίνει πόλεμος.

4. Ο πόλεμος αυτός ονομάστηκε Πελοποννησιακός. Αντίπαλοι ήταν η Αθηναϊκή και η Πελοποννησιακή συμμαχία. Η πρώτη ήταν δυνατή στη στεριά και η δεύτερη στη θάλασσα. Ο βασιλιάς της Σπάρτης Αρχίδαμος έστειλε τον Μελήσιππο στην Αθήνα σε μια προσπάθεια να τα βρουν οι δύο αντίπαλοι αλλά δυστυχώς δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν. Φεύγοντας μάλιστα είπε ότι οι Έλληνες θα πάθουν μεγάλη συμφορά και δυστυχώς βγήκε αληθινός.

5. Ο πόλεμος αυτός ήταν εμφύλιος αφού πολεμούσαν οι Έλληνες μεταξύ τους και όχι με κάποιον άλλο λαό. Πολεμούσαν από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο ενώ το χειμώνα σταματούσαν για να κάνουν τις απαραίτητες προετοιμασίες και κράτησε πολλά χρόνια.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

1. Στην αρχαία Αθήνα έζησαν σπουδαίοι άνθρωποι που ασχολήθηκαν με τα γράμματα. Η πόλη έμοιαζε με σχολείο. Πολλοί   πήγαιναν να ακούσουν αυτούς τους σοφούς ανθρώπους να μιλάνε για σοβαρά θέματα και να διδάσκουν τους νέους.

2. Μερικοί από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους των γραμμάτων της εποχής ήταν οι εξής:

α) Σωκράτης: ήταν φιλόσοφος και έπιανε κουβέντα με απλούς ανθρώπους σε διάφορα σημεία της πόλης. Δίδασκε ότι η ζωή θα γίνει καλύτερη αν όλοι οι άνθρωποι είναι δίκαιοι και τίμιοι.

β) Ηρόδοτος: γεννήθηκε στη Μικρά Ασία, ταξίδεψε σε πολλά μέρη αλλά έζησε και πολλά χρόνια στην Αθήνα. Τον συγκίνησαν τα κατορθώματα των Ελλήνων εναντίον των Περσών και θέλησε να τα γράψει. Γι’ αυτό ονομάστηκε «πατέρας της Ιστορίας»

γ) Θουκιδίδης: πολύ σημαντικός ιστορικός που έγραψε για τον Πελοποννησιακό πόλεμο ανάμεσα στη Σπάρτη και την Αθήνα. Οι Αθηναίοι τον εξόρισαν αλλά εκείνος δεν επηρεάστηκε από αυτό και έγραψε για εκείνους χωρίς να τους κρατήσει κακία.

3. Την εποχή αυτή αναπτύχθηκε ιδιαίτερα και το θέατρο. Για να μπορούν να βλέπουν περισσότεροι θεατές έχτιζαν συνήθως τα θέατρα κοντά σε λόφους που τους έσκαβαν και έβαζαν καθίσματα από πέτρα.

4. Τα θεατρικά έργα που έκαναν τους ανθρώπους να γελούν ονομάστηκαν κωμωδίες ενώ τα έργα με σοβαρά και θλιβερά θέματα ονομάστηκαν τραγωδίες.

5. Τα πιο σπουδαία θεατρικά έργα εκείνης της εποχής έγραψαν ο Αριστοφάνης, ο Σοφοκλής, ο Αισχύλος και ο Ευρυπίδης.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

Ο ΧΡΥΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

1. Ο Περικλής αποφάσισε να ξαναφτιάξει τους ναούς που είχαν καταστραφεί από τους Πέρσες. Χρησιμοποίησε τα χρήματα από το ταμείο της συμμαχίας και έκανε έργα στην Αθήνα που δεν είχαν ξαναγίνει ποτέ ως τότε.

2. Πάνω στην Ακρόπολη χτίστηκαν μνημεία που θαυμάζουμε ακόμη και σήμερα. Τα έργα αυτά παρακολουθούσε ο φίλος του Περικλή, ο γλύπτης Φειδίας. Τα σημαντικότερα ήταν:

α) Προπύλαια: το πρώτο μνημείο που συναντάς ανεβαίνοντας στην Ακρόπολη

β) Ναός της Αθηνάς Νίκης

γ) Παρθενώνας: αφιερωμένος κι αυτός στην Αθηνά, είναι το σημαντικότερο έργο της αρχαίας Ελλάδας. Χτίστηκε στο πιο ψηλό σημείο της Ακρόπολης. Μέσα υπήρχε ένα χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς.

δ) Ερέχθειο: χτίστηκε στο σημείο που σύμφωνα με τη μυθολογία έγινε ο διαγωνισμός ανάμεσα στην Αθηνά και τον Ποσειδώνα για το ποιος θα κυριαρχήσει στην Αττική και θα δώσει το όνομά του στην πόλη.

ε) Χάλκινο άγαλμα της Αθηνάς: είχε ύψος 7 μέτρα και φαινόταν από πολύ μακριά.

3. Τα αγάλματα της εποχής αυτής ήταν φτιαγμένα έτσι ώστε να φαίνεται ότι τα πόδια και τα χέρια έχουν κίνηση. Σημαντικός γλύπτης εκτός από το Φειδία ήταν και ο Πολύκλειτος.

4. Από την εποχή αυτή σώθηκαν πολλά αγγεία όπου αποθήκευαν διάφορα προϊόντα. Τα αγγεία αυτά ήταν διακοσμημένα με έργα ζωγραφικής.

5. Όλα αυτά τα έργα ήταν τόσο σημαντικά που τα θαυμάζουμε ακόμη και σήμερα. Γι’ αυτό και η εποχή που έζησε ο Περικλής ονομάστηκε « χρυσός αιώνας»

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons

ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ

1. O Περικλής ήταν σπουδαίος ρήτορας και πολιτικός. Προσπάθησε να κάνει τους πολίτες να δείξουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα κοινά, δηλαδή για την πολιτική. Φρόντισε μάλιστα να πληρώνονται όσοι αναλαμβάνουν κάποιο δημόσιο αξίωμα.

2. Τα όργανα, δηλαδή οι ομάδες ανθρώπων που έπαιρναν τις αποφάσεις ήταν κυρίως δύο:

α) Η Εκκλησία του δήμου. Σε αυτήν συμμετείχαν όλοι οι Αθηναίοι πολίτες και έπαιρνε όλες τις σημαντικές αποφάσεις με πλειοψηφία.

β) Οι 10 στρατηγοί. Εκλέγονταν από τους πολίτες για έναν χρόνο και ήταν υπεύθυνοι για τον στρατό, τον στόλο και την ασφάλεια της πόλης

3. Οι κάτοικοι της Αθήνας χωρίζονταν σε 3 κατηγορίες:

α) Αθηναίοι πολίτες: όσοι είχαν γεννηθεί από μητέρα και πατέρα που κατάγονταν από την Αθήνα. Αυτοί είχαν περισσότερα δικαιώματα.

β) Μέτοικοι: είχαν μεταναστεύσει στην Αθήνα από άλλες πόλεις. Ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο. Πλήρωναν έναν φόρο που ονομαζόταν μετοίκιο

γ) Δούλοι: έκαναν τις πιο βαριές δουλειές και πολλοί από αυτούς ήταν αιχμάλωτοι πολέμου. Είχαν δικαίωμα να ζητήσουν προστασία σε κάποιο ναό αν είχαν παράπονα από την αφέντη τους και να πουληθούν σε άλλον αφέντη. Δεν ήταν όμως σίγουρο ότι η ζωή τους θα ήταν καλύτερη μετά. Γενικά πάντως οι δούλοι της Αθήνας ζούσαν καλύτερα σε σχέση με τους δούλους σε άλλες πόλεις. Μερικοί έκαναν και δουλειές όπως αστυνομικοί, παιδαγωγοί και λογιστές.

Αν θέλεις μπορείς να παρακολουθήσεις το εκπαιδευτικό βίντεο από το κανάλι «Μαθαίνουμε κι αλλιώς» που διατίθεται με άδεια Creative Commons