Η Στέρνα

Tου Νίκου Γ. Ξυδάκη

«Οι παρελάσεις δεν έχουν θέση στα σχολεία. Να καταργηθούν!» Παραμονές 28ης Οκτωβρίου, η φίλη ήταν κατηγορηματική. Εμπιστεύομαι την κρίση της και το ένστικτό της, είναι αισιόδοξη, ρεαλίστρια. Ωστόσο εγώ μόλις το άκουσα, κυριεύθηκα από σκεπτικισμό. Δεν ήμουν βέβαιος για την ποσότητα προόδου· ότι δηλαδή με την κατάργηση των μαθητικών παρελάσεων θα εξαλειφθούν στρεβλώσεις, θα εξαφανιστεί ο εθνικισμός, θα βλαστήσουν άλλες συνειδήσεις κ.λπ. Συμφωνώ ότι υπάρχει καπηλεία, έχω ακούσει πολλούς δεκάρικους στις σχολικές εορτές· συμφωνώ για την ανία και τη χλεύη που προκαλούν αυτές οι τελετές, καθώς πάντα ισορροπούν στην ακμή του kitsch. Καταλαβαίνω ότι οι έφηβοι με τα τατουάζ και τα σκουλαρίκια περισσότερο αναγνωρίζονται στα μικροσύνολα της παρέας και στις φυλές των γκέιμς παρά στην εθνική κοινότητα. Παρ’ όλ’ αυτά…

Παρ’ όλ’ αυτά, σκέφτομαι: Η διαρκής αποδόμηση των παλαιών κατασκευών, ετοιμόρροπων ή εδραίων, οδηγεί πού; Στη λύτρωση από δεισιδαιμονίες; Στην επιφώτιση; Σε μια κοινωνία ευτυχισμένων απελεύθερων; Δεν ξέρω.

Καταργήθηκε η στολή στα δημόσια σχολεία – και παρέμεινε στα ακριβά ιδιωτικά. Καταργήθηκαν ο εκκλησιασμός, η πρωινή προσευχή, η έπαρση σημαίας. Έμειναν συνεπτυγμένες οι παρελάσεις (μόνο οι τελειόφοιτοι) και οι γιορτές, χριστουγεννιάτικες, επετειακές, και τώρα αγγλοσαξονικού τύπου τελετές αποφοιτήσεως. Άρα, ο σχολικός βίος έχει συρρικνωθεί δραματικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες· το σχολείο δεν διδάσκει φρόνημα, εθνικό ή θρησκευτικό. Κουτσοδιδάσκει ελληνικά και μαθηματικά για τις πανελλήνιες, ναι. Αλλά δεν διαμορφώνει φρόνημα, δεν πλάθει χαρακτήρες· αυτά πλάθονται σε άλλες σφαίρες του δημόσιου: στα μήντια, στην κατανάλωση, στα λάιφσταϊλ των γκάτζετ, στα μούλτιπλεξ και στα στάρμπακς, στα mall και τα internet cafe. Και στην επιρροή της πυρηνικής οικογένειας, όση απομένει.

Ο Θεός ξεθεμελιώθηκε τον 19ο αιώνα· το κενό καταλήφθηκε από τον εθνικισμό, τον μαρξισμό, την ψυχανάλυση. Το απόλυτο επεβίωνε με άλλες μορφές. Στον 20ό αιώνα οι δυτικές κοινωνίες γεύτηκαν άλλα απόλυτα: κομμουνισμό, φασισμό, ολοκληρωτικό πόλεμο. Άρχισε να αποδομείται ο εθνικισμός. Στον 21ο αιώνα συνεχίζονται να αποδομούνται όλες οι συλλογικές αναπαραστάσεις, απομυθοποιούνται οι μεγάλες αφηγήσεις. Οι άνθρωποι κινούνται ατομικά και υπερτοπικά, αθροίζονται σε καινοφανείς εφήμερες κοινότητες. Κινούνται. Προς τα πού;

Εδώ εγείρονται αμφιβολίες. Πρώτη: Ό,τι ισχύει για τη Δύση, την ανεξίθρησκη και φιλελεύθερη Ευρώπη λ.χ., δεν ισχύει στον υπόλοιπο κόσμο. Δηλαδή, ενώ στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης βλέπουμε μια αντιεθνικιστική και αντιθρησκευτική τάση, ενθαρρυμένη μάλιστα από την υπερεθνική κυβέρνηση των Βρυξελλών, στον υπόλοιπο κόσμο φουντώνουν ο εθνικισμός και ο φυλετισμός, αφενός, και ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός αφετέρου. Η παγκοσμιοποίηση τελείται άνισα και αντίρροπα. Τα δικαιώματα, οι ιδεολογίες, οι νόμοι δεν έχουν οικουμενική ισχύ, ισχύουν μόνο εντός συνόρων· οικουμενική ισχύ έχουν μόνο τα όπλα, όπως έδειξε προσφάτως η εισβολή στο Ιράκ και το Γκουαντάναμο.

Αλλά και εντός των συνόρων του ξεπερασμένου έθνους – κράτους, τι απομένει μετά την αποδόμηση (τη θεμιτή, και ενδεχομένως επιβεβλημένη) των μύθων του Ancien Regime; Δεν βλέπω να εξαλείφεται στην Ευρώπη ο ρατσισμός ή ο εθνικισμός· αντιθέτως αναζωπυρώνεται με ακροδεξιές, σεπαρατιστικές ή λαϊκιστικές εκφράσεις, ενώ στις ΗΠΑ φουντώνει ο νεοσυντηρητισμός και ο φονταμενταλισμός των χριστιανικών σεχτών.

Αναρωτιέμαι: Μήπως η ολοσχερής κατάργηση μιας κάποιας εθνικής – συλλογικής αγωγής στο σχολείο (ό,τι έχει απομείνει τέλος πάντων), ελεγχόμενη από το δημοκρατικό κράτος και την πολιτική κοινωνία, αφήνει το πεδίο κενό, πρόσφορο σε κάθε εθνοκάπηλο δεκανέα, στον ανεξέλεγκτο εμπρηστή που θα ανέβει στο βαρέλι ή στο τσατ ρουμ;

Μήπως οι άνθρωποι, ακόμη και αυτοί οι μετανεωτερικοί που είμαστε, έχουν την ανάγκη να αναγνωρίζονται εντός κάποιας κοινότητας με ελάχιστους κοινούς χαρακτήρες; Σκέφτομαι μήπως ο αναθεωρητικός – αποδομητικός ζήλος εναντίον κάθε μεγάλης συνέχουσας αφήγησης αφήνει πίσω της μόνο συντρίμμια. Σκέφτομαι μήπως αυτός ο κοσμικός μεσσιανισμός, απότοκος μιας τελεολογικής αντίληψης της ιστορίας, μιας πίστης στην αέναη πρόοδο που σαρώνει το παρόν εν ονόματι του μέλλοντος, αντί να μας οδηγεί στον αναπόφευκτο θρίαμβο του Πνεύματος και του Λόγου, μάς παρασύρει σε έναν νεωτερικό σωρό ερειπίων.

Ο Δυτικός άνθρωπος συντρίφτηκε στον 20ό αιώνα από αυτές τις μεσσιανικές θύελλες· επέζησε μόνον όταν πορεύτηκε νηφάλια και μετριοπαθώς. Οι δημοκρατίες συγκροτήθηκαν πάνω σε ένα συνέχον αφήγημα περί έθνους, σε μια φαντασιακή κοινότητα – φαντασιακή αλλά διόλου ανύπαρκτη. Έχει πεθάνει αυτό το αφήγημα; Κι αν ναι, τι έρχεται στη θέση του;

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_27/10/2007_246559

Κάτω από : Χωρίς κατηγορία