Ιστορικά – Βυζαντινά μνημεία της Κυπαρισσίας

 

Το Κάστρο της Αρκαδιάς

 

kyparis6Το Κάστρο της Αρκαδιάς είναι σήμερα το κόσμημα της πόλης της Κυπαρισσίας, αλλά και ολόκληρου του Δήμου. Λόγω της θέσης του, προσφέρει στον επισκέπτη μία ανεπανάληπτη θέα, όχι μόνο προς την πόλη, αλλά και προς όλη τη γύρω περιοχή.

Είναι το μπαλκόνι της Κυπαρισσίας για να μπορεί κανείς να αγναντεύει και να χαίρεται την ομορφιά του τόπου. Σύγχρονοι μελετητές, με βάση το χτίσιμό του, αποφάνθηκαν ότι είναι φράγκικο χτίσμα, μιας και τέτοιου είδους χτίσματα εμφανίζονται μετά το 1205.Κατά τη Μυθολογία, η Κυπαρισσία υπήρξε κτίσμα των «Γιγάντων» (προσωποποιήσεις των ορμών της θάλασσας), οι οποίοι φαίνεται πως έχτισαν και την ακρόπολή της στην οποία πυργώθηκε το κατοπινό βυζαντινοφράγκικο κάστρο της. Ένα κάστρο χτισμένο με πέτρες μήκους 4μ. και πλάτους 1,64μ., και άλλες μήκους 1,38μ. και πλάτους 1,80μ. οι οποίες (λόγω του μεγέθους τους) αποτελούν απόδειξη ότι χτίστηκε από τους Γίγαντες.Γύρω στο 10ο με 11ο αιώνα, φαίνεται πως η Κυπαρισσία αλλάζει όνομα και γίνεται Αρκαδιά, από τους πολλούς Αρκάδες που αναγκάστηκαν στους δύσκολους καιρούς να αφήσουν την κακοτράχαλη γη τους. Από τότε και στο εξής το Κάστρο των Γιγάντων λέγεται Κάστρο της Αρκαδιάς. Το Κάστρο της Αρκαδιάς παίζει σπουδαίο ρόλο στα χρόνια της Φραγκοκρατίας που ήρθαν μετά τις Σταυροφορίες των Δυτικών Ευρωπαίων. Πολλοί Φράγκοι σχεδίαζαν την κατάληψη κάποιων νησιών και κάποιων παράλιων περιοχών στις οποίες συμπεριλαμβανόταν και το Κάστρο της Αρκαδιάς. Τις πρώτες δεκαετίες του 13ου αιώνα, το κάστρο πέφτει στα χέρια των Φράγκων και παραμένει σε αυτούς για τους επόμενους 2 αιώνες.

Στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, το φρούριο της Κυπαρισσίας ανακαινίζεται στα πλαίσια της οργανώσεως των παράκτιων περιοχών. Στις 4 γωνίες του φρουρίου χτίζονται προπύργια, ένας εκ των οποίων άντεξε στο πέρασμα των αιώνων και είναι ο πύργος της ανατολικής πλευράς, ο οποίος φέρει το όνομα «Πύργος του Ιουστινιανού».

Το 1432 στο Κάστρο αφεντεύουν οι Παλαιολόγοι και ξανακυματίζει η σημαία με τον βυζαντινό αετό έως το 1460 που η Αρκαδιά περνά στα χέρια των Τούρκων και 10.000 Αρκαδινοί υποχρεούνται να μετοικήσουν στα μικρασιάτικα παράλια. Ακολουθεί η περίοδος της πρώτης Τουρκοκρατίας, η οποία κρατά ως το 1685. Οι Τούρκοι οχυρώνονται στο κάστρο για να αντιμετωπίσουν Έλληνες και Ενετούς, αλλά η οχύρωση στα χρόνια αυτά δεν ήταν εντυπωσιακή, απλώς συμπληρωματική εκείνης των Φράγκων.

Από το 1685 ακολουθεί η περίοδος της ενετοκρατίας ως το 1715. Οι Ενετοί ξανάχτισαν τα γκρεμισμένα μέρη του κάστρου (πύργους και επάλξεις), τα οποία είχαν ανατινάξει οι Τούρκοι πριν το χάσουν, και του πρόσθεσαν και άλλες οχυρώσεις, αλλά δυστυχώς τα γκρέμισαν πριν ξαναπέσει στα χέρια των Τούρκων.

Το 1830 περίπου, μετά τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, το Κάστρο της Αρκαδιάς έπεσε στα χέρια των Ελλήνων.
Γύρω στο 1970 χτίστηκε το υπαίθριο θεατράκι, το οποίο έχει φιλοξενήσει πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις (αρχαίες τραγωδίες, θεατρικές παραστάσεις, ποιητικές βραδιές, μουσικές βραδιές κ.ά.).Τους καλοκαιρινούς μήνες στο χώρο του κάστρου λειτουργεί αναψυκτήριο, όπου οι επισκέπτες του Κάστρου μπορούν να “ξεδιψάσουν” αγναντεύοντας τη θέα…

Αρχαιολογικός Χώρος Περιστεριάς

 

PERISTERIAαρχείο λήψηςΟ Αρχαιολογικός Χώρος Περιστεριάς βρίσκεται 8 χλμ. βορειοανατολικά από την πόλη της Κυπαρισσίας. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κέντρα πρωτομυκηναϊκού πολιτισμού, και δίκαια έχει χαρακτηριστεί ως οι «Μυκήνες της Δυτικής Πελοποννήσου». Οι ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1960, έφεραν στο φως τρεις θολωτούς τάφους. Μέσα στους τάφους βρέθηκαν πολλά χρυσά κύπελλα, κοσμήματα και σπουδαία αγγεία, που τοποθετούνται χρονικά στον 16ο-15ο αιώνα π.Χ. Τα ευρήματα αυτά εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας.

Δεξαμενή Κυπαρισσίας

 

 

 

 
   

 

 

 
Στο πιο ψηλό σημείο της Κυπαρισσίας βρίσκεται η Δεξαμενή, η οποία τροφοδοτεί με νερό το πιο μεγάλο μέρος της πόλεως. Αυτή η Δεξαμενή είναι η πιο παλιά στην πόλη, μιας και χτίστηκε επί Τουρκοκρατίας.Ο επισκέπτης που θα βρεθεί εκεί θα απολαύσει μία μαγευτική θέα! Όλος ο Τριφυλιακός κάμπος “απλώνεται” στα πόδια του. Είναι το ιδανικό μέρος για να απολαύσει το ηλιοβασίλεμα, ένα από τα καλύτερα του κόσμου. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Κλεμανσώ στο ηλιοβασίλεμα που αντίκρισε όταν ήρθε στις αρχές του 20ου αιώνα να εγκαινιάσει τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης: “Αντίκρισα το πιο όμορφο ηλιοβασίλεμα των ταξιδιών μου”.Στο χώρο της Δεξαμενής βρίσκεται το Μνημείο της Αρκαδιανής Μητέρας. Μνημείο αφιερωμένο σε όλες τις μάνες της Αρκαδιάς, οι οποίες έδωσαν τη ζωή τους για να σώσουν την πατρίδα.

“Όταν με το παιδί στην αγκαλιά
πηδάς στην άβυσσο Μητέρα
τιμάς πατρίδα και Θεό” 

 

Δεξαμενή


Μνημείο Αρκαδιανής
Μητέρας


Μνημείο Αρκαδιανής
Μητέρας


Θέα από τη Δεξαμενή

 


Θέα από τη Δεξαμενή

 


Θέα από τη Δεξαμενή

 

 

 

 

 

Το Φαράγγι με τους Σταλακτίτες

8 χλμ. βορειοανατολικά της Κυπαρισσίας βρίσκεται το υπέροχο Φαράγγι με τους Σταλακτίτες. Ένα αξιοθέατο που θα λατρέψουν οι φυσιολάτρες και όσοι αγαπούν την πεζοπορία. Το μονοπάτι που οδηγεί στο Φαράγγι ξεκινά από τη βόρεια πλευρά του Αρχαιολογικού Χώρου της Περιστεριάς. Μετά από πεζοπορία 30 περίπου λεπτών, ανάμεσα από θάμνους και πανύψηλα δέντρα, το μονοπάτι καταλήγει στο Φαράγγι με τους σταλακτίτες. Το σκηνικό συνθέτουν τρεχούμενα κρυστάλλινα νερά και γέρικα πλατάνια.

Λαογραφικό Μουσείο

 

 

 
   

 

 

  Το Λαογραφικό Μουσείο βρίσκεται στην Άνω Πόλη Κυπαρισσίας και στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο κτίριο του “Επαρχείου” όπου έζησε σαν έπαρχος ο Χρηστάκης Παλαμάς.
Εκεί είχε ζήσει για ένα χρόνο (το 1881) ο αδερφός του και εθνικός μας βάρδος Κωστής Παλαμάς όταν ήταν φοιτητής. Σκοπός του είναι η διατήρηση, η προβολή και η διαφύλαξη του κάθε είδους παραδοσιακού υλικού ή πνευματικού δημιουργήματος του λαού του Δήμου.
Στο Λαογραφικό Μουσείο φιλοξενούνται κατά καιρούς Εκθέσεις αλλά και Εκδηλώσεις στον προαύλιο χώρο του, όπου και λειτουργεί Αναψυκτήριο κατά τη διάρκεια των Εκθέσεων και των Εκδηλώσεων.
 

 

 

Οι Εκκλησίες του Δήμου

 

 


Ι.Ν. Αγίας Τριάδας


Ι.Ν. Εισόδια της
Θεοτόκου


Ι.Ν. Αγίου
Αθανασίου


Ι.Ν. Αγίου
Αθανασίου


Ι.Ν. Ευαγγελισμός
της Θεοτόκου


Άγιος Νικόλαος


Παναγία του
Αγελουδά


Άγιος Γεώργιος


Ι.Ν. Αγίων
Πάντων – Αρμενιοί


Ι.Ν. Ζωοδόχου
Πηγής – Βρύσες


Ι.Ν. Ζωοδόχου
Πηγής –
Μουριατάδα


Ι.Ν. Αγίου
Κωνσταντίνου
& Ελένης – Αλημάκι


I.Ν. Κωνσταντίνου &
Ελένης – Ξηρόκαμπος


Ι.Ν. Ιωάννου
Θεολόγου
– Περδικονέρι


Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου
– Ράχες


Ι.Ν. Κοιμήσεως της
Θεοτόκου – Σπηλιά


Ι.Ν. Αγίων
Ταξιαρχών-Στασιό


Ι.Ν. Εισόδια της
Θεοτόκου –
Φαρακλάδα

Για να δείτε τις φωτογραφίες σε μεγέθυνση, κάντε κλικ πάνω τους.

 

 
   

 

 

 
Ι.Ν. Αγίας Τριάδας : Βρίσκεται στην Άνω Πόλη Κυπαρισσίας και γιορτάζει του Αγίου Πνεύματος. Η ημέρα αυτή είναι επίσημη αργία για την πόλη. Στο χώρο της σημερινής Αγίας Τριάδας ήταν ο ναός της Κυπαρισσίας Αθηνάς – προστάτιδας της πόλης.
Ι.Ν. Εισόδια της Θεοτόκου : Βρίσκεται στην Άνω Πόλη Κυπαρισσίας και γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου.
Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου : Βρίσκεται στην είσοδο της πόλεως και γιορτάζει στις 17 Μαϊου.
Ι.Ν. Ευαγγελισμός της Θεοτόκου : Βρίσκεται στο δρόμο για την παραλία και γιορτάζει στις 14 Σεπτεμβρίου (Ύψωσης Τιμίου Σταυρού). Η ημέρα αυτή είναι αργία για τις Δημόσιες Υπηρεσίες.
Άγιος Νικόλαος : Βρίσκεται στο λιμάνι της Κυπαρισσίας και έχει χτισθεί από τους αλιείς της πόλης.
Άγιος Αντώνιος : Βρίσκεται στο δρόμο προς την Άνω Πόλη Κυπαρισσίας.

Επίσης, υπάρχουν πολλά εξωκκλήσια στους οικισμούς της Κυπαρισσίας αλλά και γύρω από την πόλη, όπως του Αγίου Γεωργίου, της Παναγίας του Αγελουδά, των Αγίων Πάντων, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Διονυσίου, του Αγίου Νικολάου, της Αγίας Παρασκευής κ.ά.
Οι εκκλησίες στα Τοπικά Διαμερίσματα του Δήμου είναι:

Ι.Ν. Αγίων Πάντων : Βρίσκεται στους Αρμενιούς
Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής : Βρίσκεται στις Βρύσες
Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής : Βρίσκεται στη Μουριατάδα
Ι.Ν. Κωνσταντίνου & Ελένης : Βρίσκεται στο Αλημάκι
Ι.Ν. Αγίου Κωνσταντίνου & Ελένης : Βρίσκεται στον Ξηρόκαμπο
Ι.Ν. Ιωάννου Θεολόγου : Βρίσκεται στο Περδικονέρι
Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου : Βρίσκεται στις Ράχες
Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου : Βρίσκεται στη Σπηλιά
Ι.Ν. Αγίων Ταξιαρχών : Βρίσκεται στο Στασιό
Ι.Ν. Εισόδια της Θεοτόκου : Βρίσκεται στη Φαρακλάδα

Ο επισκέπτης αξίζει να επισκεφτεί τα εξωκκλήσια του Δήμου, τα οποία είναι πολλά. Μερικά από αυτά είναι του Αγίου Νεκταρίου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Παντελεήμονα, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Ιωάννου κ.ά.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί το ξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία στο βουνό πάνω από το Στασιό. Στις 19 Ιουλίου, κάτοικοι αλλά και επισκέπτες του Δήμου ανεβαίνουν και κατασκηνώνουν στο χώρο γύρω από το ξωκκλήσι. Μετά τον εκκλησιασμό της επόμενης ημέρας, οι κατασκηνωτές κατεβαίνουν από το βουνό. Η θέα από το ξωκλήσσι είναι μοναδική! Τις πρωινές ώρες που ο ουρανός είναι καθαρός, η θέα “απλώνεται” από την Πύλο έως τον Πύργο (Ηλείας) και τη Ζάκυνθο.   

 

 Διονυσιάδα πηγή

 

 

 «Φτάνοντας στην Κυπαρισσία από την Πύλο, έχει κανείς μια πηγή, κάτω από την πόλη κοντά στη θάλασσα η πηγή λένε πως ανάβλυσε για το Διόνυσο, όταν αυτός χτύπησε με το θύρσο το έδαφος, και γι’ αυτό ονομάζουν την πηγή Διονυσιάδα. Υπάρχει και ιερό του Απόλλωνα στην Κυπαρισσία και της Αθηνάς, της ονομαζόμενης κυπαρισσίας. Στο λεγόμενο Αυλώνα υπάρχει ναός με λατρευτικό άγαλμα του Ασπληπίου αυλωνίου. Σ’ αυτό το μέρος περνάει ο ποταμός Νέδα ανάμεσα στη Μεσσηνία και στην Ηλεία».

 

 

 

ΠΡΟΤΟΜΕΣ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΥ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΙ ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ ΦΡΑΝΤΖΗ

 

Στην επανάσταση εναντίον της Οθωμανικής κυριαρχίας, μεταξύ των άλλων ηρώων, έλαβαν μέρος και δύο σημαντικοί Ιεράρχες. Ο Γερμανός Ζαφειρόπουλος, Πρωτοσύγκελος Χριστιανουπόλεως και ο άμεσος βοηθός και ξάδελφός του Αμβρόσιος Φραντζής. 

 

Η ΠΗΓΗ << ΠΗΓΑΔΟΥΛΙ >>

Λίγο πιο πάνω από το χώρο του 2ου Δημ. Σχολείου και ανηφορίζοντας, συναντάμε την πετρόχτιστη πηγή «πηγαδούλι». Είναι μια πολύ παλιά πηγή της πόλης μας. Το νερό αναβλύζει μέσα από το βράχο και παλαιότερα εφοδίαζε τους κατοίκους, όταν ακόμα δεν υπήρχε ύδρευση στα σπίτια τους.

Η ΠΑΖΑΡΟΒΡΥΣΗ

Η Παζαρόβρυση είναι όπως λέει και το όνομά της, η πέτρινη βρύση της αγοράς που τρέχει νερό χειμώνα-καλοκαίρι από κάποια πηγή. Βρίσκεται σε κομβικό σημείο του Σταυροπάζαρου και στο δρόμο που ανηφορίζει για το κάστρο. Στη βρύση αυτή οι γυναίκες της περασμένης εκείνης εποχής έπαιρναν νερό και έπλεναν τα ρούχα και τα χαλιά τους. Ανήκει στις βρύσες (κρήνες) της Οθωμανικής περιόδου. Επίσης στην πρόσοψή της είναι χαραγμένα δύο πεντάλφα, δείγματα διαφορετικής θρησκευτικής προέλευσης.

 

Απέναντι απ΄ την Παζαρόβρυση βρίσκονται τα ερείπια οθωμανικών λουτρών, τα «χαμάμ».

 

Η ΒΡΥΣΗ (ΚΡΗΝΗ) ΣΤΑΦΙΔΟΒΡΥΣΗ

Η παράδοση λέει, ότι εδώ ξεδιψούσε ο Κολοκοτρώνης, όταν περνούσε απ’ την Κυπαρισσία με το άλογό του. Οι παλιοί έλεγαν, ότι φαινόταν το πάτημα από τα χνάρια του αλόγου του Κολοκοτρώνη. Συνέχεια από τη Σταφιδόβρυση και παράλληλα από την Εκκλησία από το πίσω μέρος του Ιερού βρίσκεται ένα μικρό και στενό καλντερίμι που οδηγεί σε παλιές κατοικίες. Σε ορισμένες, εντυπωσιάζει η παλιά αρχιτεκτονική τους – όσες έχουν μείνει μ’ αυτά τα χαρακτηριστικά – και φτάνει στον περίβολο ενός πολύ μικρού παρεκκλησιού, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα.

Είναι ένα γραφικό πολύ παλιό Εκκλησάκι που χρειάζεται να αναδειχθεί, ενώ η ιστορία του χάνεται στο χρόνο.

 

Η ΠΡΟΤΟΜΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΚΗ ΓΚΡΙΤΖΑΛΗ

 

Κάτω από τον πλάτανο βρίσκεται η προτομή ενός οπλαρχηγού της επανάστασης, του Γιαννάκη Γκρίτζαλη. Ο ήρωας αυτός πολέμησε με το δοξασμένο σώμα των κλεφτών του, τους ηρωικούς Ντρέδες, πιστά στο πλευρό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη σ’ όλη σχεδόν την Πελοπόννησο. Η γενναιότητα, η ανδρεία, η αυτοθυσία των Ελλήνων του ’21 αλλά και όλων των Αρκαδινών (Κυπαρισσίων και άλλων Τριφυλίων κλεφτών), διατυπώθηκε από τα λόγια του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στα απομνημονεύματά του:

 

«Ήρθαν οι Αρκαδιανοί και με τα πόδια τους

ίσιωσαν τα ταμπούρια του Δράμαλη».

Σ’ όλους αυτούς τους ήρωες χρωστάμε εμείς σήμερα την ελευθερία μας.

 

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΚΡΗΝΕΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΑΝΟΥ

 

 

Δίπλα ακριβώς απ’ το άγαλμα βρίσκονται τρεις πέτρινες κρήνες (βρύσες). Η πιο μεγάλη από τις τρεις βρύσες είναι η Πλατανόβρυση. Αυτή είναι η Δημοτική βρύση που αναπαλαιώθηκε από το Σύλλογο «για την αναβίωση και προστασία της παλιάς πόλης».

Η μεσαία βρύση, που είναι εντοιχισμένη στον περίβολο του κάστρου, περιγράφεται από τον περιηγητή Ελβιά Τσελεμπί. Είναι μια βρύση με το καλύτερο νερό που δεν υπάρχει δεύτερο σ’ όλο το Μοριά με την επιγραφή: «Φωνή από τον ουρανό είπε το χρονόγραμμα τούτης της κρήνης του Κεβσέρ (το ποτάμι του μωαμεθανικού παραδείσου που αναφέρει το Κοράνι):Πιες κι ευχήσου για τη γενναιόδωρη ψυχή του Χουσεϊν (του γιου του Αλή που ήταν γαμπρός του Μωάμεθ), Έτος 1016 (δηλαδή 1607-1608).

Τα Καλντερίμια της Παλιάς Πόλης  
 
       
  Ο επισκέπτης αξίζει να κάνει μια βόλτα στην Άνω Πόλη και να περπατήσει στα πλακόστρωτα καλντερίμια ανάμεσα στα παραδοσιακά σπίτια.

Στα μεγάλα καλντερίμια, τα τελευταία χρόνια έχει καθιερωθεί να γίνεται υπαίθριο παζάρι με παλιά αντικείμενα και αντίκες διάρκειας 4 ημερών με εμπόρους από την Αθήνα, την Πάτρα και την Καλαμάτα. Το παζάρι διοργανώνεται κάθε Αύγουστο από το Σύλλογο για την Προστασία και Αναβίωση της Άνω Πόλης.


Καλντερίμι


Καλντερίμι


Καλντερίμι


Καλντερίμι


Καλντερίμι


Καλντερίμι

Για να δείτε τις φωτογραφίες σε μεγέθυνση, κάντε κλικ πάνω τους.

 

 

 ΑΝΝΑ ΚΑΓΙΑΦΑ Ε ΤΑΞΗ

 

 

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση