Το κτίριο του Υδραγωγείου Πτολεμαΐδας είναι σήμερα ένα από τα δυο διατηρητέα κτίρια της πόλης.
Βρίσκεται στο βόρειο άκρο της πόλης της Πτολεμαΐδας και αποτελεί το μοναδικό εποικιστικό υδραγωγείο στην Ελλάδα, δείγμα της προσφυγικής αρχιτεκτονικής και οργάνωσης. Ένα πραγματικό έργο τέχνης που παρόμοιο δεν έγινε σε άλλη ελληνική πόλη.
Το κτίριο είναι το πρώτο σημαντικό κοινωφελές έργο που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή στο διάστημα του μεσοπολέμου και συγκεκριμένα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Την κατασκευή ανέλαβε η Διεύθυνση Εποικισμού Δυτικής Μακεδονίας με τεχνικό διευθυντή τον Στέφανο Βαμβακά και διαχειριστή του έργου τον μηχανικό Διομήδη Βασιλειάδη, πρόσφυγα από τον Πόντο. Ως χτιστάδες χρησιμοποιήθηκαν οι ξακουστοί πρόσφυγες μαστόροι από την Μικρά Ασία και τον Πόντο, στις μέρες μας δε σώζεται το όνομα του Θεόδωρου Κοσκερίδη από το Ανατολικό Εορδαίας.
Οι εργασίες κατασκευής του ολοκληρώθηκαν το 1928 από την τότε υπηρεσία “Διεύθυνση Εποικισμού Δυτικής Μακεδονίας” και λειτούργησε ως Κεντρικό Υδραγωγείο Πτολεμαΐδας τα επόμενα πενήντα χρόνια.
Το υδραγωγείο εξυπηρετούσε τις ανάγκες της τότε κωμόπολης των Καϊλαρίων με μια μόνο γεώτρηση αρχικά και αργότερα μέχρι το 1992 χρησιμοποιείτο ως ενδιάμεσο αντλιοστάσιο, για την μεταφορά πόσιμου νερού στην Κεντρική Δεξαμενή. Μία δεύτερη γεώτρηση έγινε το 1943-44 στην Αγία Σκέπη και χρησιμοποιείτο μέχρι το 1984.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αρχιτεκτονική του Υδραγωγείου και κυρίως η πρόσοψη.
Το 1927 καταστράφηκαν λόγω πυρκαγιάς άγνωστο πως, τα γραφεία της Διεύθυνσης Δυτικής Μακεδονίας με αποτέλεσμα την ολοσχερή καταστροφή των αρχείων μεταξύ των οποίων και των σχεδίων κατασκευής και διαχείρισης των έργων του Υδραγωγείου Πτολεμαΐδας.
Κατόπιν αυτού του γεγονότος, το οποίο συνέβη πριν την ολοκλήρωση της κατασκευής, ο αείμνηστος Βαμβακάς – Διευθυντής της Τεχνικής Υπηρεσίας Δυτικής Μακεδονίας – σχεδίασε επί χάρτου την ακτινωτή εικόνα της Πρόσοψης, τοποθετώντας τα κεφαλαία γράμματα για να τιμήσει όλους όσους εργάστηκαν για την κατασκευή αυτού του αρχιτεκτονήματος της εποχής του Εποικισμού.
Τα δε κεφαλαία γράμματα που υπάρχουν στην πρόσοψη του οικοδομήματος είναι και αναφέρονται:
- Μ: σε όλους όσοι εργάστηκαν για τις μεταφορές υλικών κ.λ.π.
- Π: σε όλους όσοι εργάστηκαν και φρόντισαν για τις προμήθειες που χρειάζονταν.
- Ε: στους εργολάβους – κατασκευαστές του Υδραγωγείου.
- Η: στα ημερομίσθια που απαιτήθηκαν για την κατασκευή.
- Υ: ευρισκόμενο στο κέντρο του ακτινωτού σχήματος, δηλώνει την λέξη ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ
πηγή : http://www.ptolemaida.gr/old/1/D-E-Y-A-P.html
