ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ  « ΣΤΗΡΙΖΟΜΑΙ ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ ΜΟΥ»

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ.

Άρθρο   του  Κουρκουλάκου  Ηλία

Το πρόγραμμα « Στηρίζομαι στα Πόδια μου» είναι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που επιδιώκει την πρόληψη της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, αναπτύσσοντας τις ατομικές και κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών.  Ο κύριος στόχος του προγράμματος είναι να βοηθήσει τους μαθητές να αναλάβουν την ευθύνη της υγείας τους και της ζωής τους και πιο συγκεκριμένα να αναπτύξουν ικανότητες και δεξιότητες ώστε να μπορούν  να αποφασίζουν συνειδητά και υπεύθυνα για το θέμα της χρήσης ουσιών ( νόμιμων και παράνομων).

Το υλικό αυτό  είναι ένα βοήθημα το οποίο μπορεί να ενσωματωθεί σε ανάλογα σχολικά προγράμματα και να διαμορφωθεί σύμφωνα με τις ανάγκες του σχολείου.

Το υλικό χρησιμοποιήθηκε πιλοτικά στα Γυμνάσια ως τμήμα ενός γενικότερου προγράμματος πρόληψης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών. Το πρόγραμμα επικεντρώθηκε:

Α).  Στην ανάπτυξη ενός μοντέλου αποτελεσματικής παρέμβασης για την πρόληψη της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών και την Αγωγή Υγείας μέσα στο χώρο του σχολείου, εμπλέκοντας όλο το προσωπικό του σχολείου.

Β).  Στη δημιουργία κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού για μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Γ). Στην εκπαίδευση των καθηγητών που θα χρησιμοποιήσουν το υλικό.

ΣΤΟΧΟΙ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ.

Τα  προγράμματα πρωτογενούς πρόληψης έχουν ως στόχο να εμποδίσουν ή να καθυστερήσουν την έναρξη της χρήσης ουσιών καθώς και τη μετάβαση από τη δοκιμή στη συστηματική χρήση. Αντίθετα, η δευτερογενής και η τριτογενής πρόληψη στοχεύουν στο να βοηθήσουν τους συστηματικούς χρήστες να σταματήσουν τη χρήση εντελώς ή να αποφύγουν περαιτέρω προβλήματα που μπορεί να προκληθούν από τη χρήση ουσιών. Το συγκεκριμένο υλικό στοχεύει στην πρωτογενή πρόληψη.

Η διερεύνηση ορισμένων αιτιών που οδηγούν τα άτομα στη χρήση ουσιών δικαιολογεί την έμφαση που δίνεται από τα προγράμματα πρωτογενούς πρόληψης στην ενίσχυση των ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων.

Η  ΠΡΟΛΗΨΗ  ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Η  χρήση ουσιών δεν μπορεί να αποδοθεί σε ένα και μοναδικό παράγοντα αλλά είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης της ουσίας, της προσωπικότητας του ατόμου και του περιβάλλοντος.

Συνεπώς, η πρόληψη της χρήσης ουσιών στοχεύει τόσο στη μείωση της προσφοράς μέσω της νομοθεσίας, της πολιτικής και του τελωνειακού ελέγχου, όσο και στη μείωση της ζήτησης μέσω της εκπαίδευσης και της ίδρυσης και ανάπτυξης στην τοπική     κοινότητα θεραπευτικών κέντρων και συμβουλευτικών σταθμών. Η πολιτεία, οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, η οικογένεια και το σχολείο είναι συνυπεύθυνοι στα θέματα πρόληψης.

Το σχολείο, συνεπώς ,είναι ένας από τους φορείς που μετέχουν στη διαμόρφωση των στάσεων και συμπεριφορών σχετικά με τη χρήση ουσιών. Ο χώρος του σχολείου μπορεί να αποτελέσει έναν πολύ σημαντικό παράγοντα επιρροής των νέων ανθρώπων, ιδιαίτερα όταν εξασφαλίζεται η συνεργασία με την οικογένεια και την τοπική κοινότητα.

Η  ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

« ΣΤΗΡΙΖΟΜΑΙ  ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ ΜΟΥ».

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα στηρίζεται σε ένα σύνθετο μοντέλο το οποίο περιλαμβάνει την ανάπτυξη της ικανότητας των μαθητών να συνειδητοποιούν και να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους καθώς και τους παράγοντες που τους επηρεάζουν. Παρουσιάζονται διεξοδικά τρόποι με τους οποίους οι παραπάνω διαδικασίες συνδυάζονται έτσι ώστε οι μαθητές να μπορούν να ναπτύξουν ανάλογες δεξιότητες.

Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες για τις εξαρτησιογόνες ουσίες ( νόμιμες και παράνομες) και χωρίζεται σε πέντε θεματικές ενότητες:

–          Ταυτότητα και αυτοεκτίμηση

–          Κατανόηση των επιρροών

–          Αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα

–          Συναισθήματα

–          Λήψη αποφάσεων.

Η παρουσία του συντονιστή και της ομάδας βοηθά τόσο στο επίπεδο της επικοινωνίας όσο και της εφαρμογής. Από τη μέχρι τώρα εμπειρία προκύπτουν κάποιες ιδέες και διαδικασίες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν :

–          Να οριστούν τρόποι επικοινωνίας για την ενημέρωση του προσωπικού και των γονέων σχετικά με τις εξελίξεις του προγράμματος.

–          Να συμφωνηθούν τα διαδικαστικά  θέματα για την οργάνωση των συναντήσεων της ομάδας  των μαθητών.

–          Να διοργανώνονται συναντήσεις με τα μέλη του προσωπικού που εμπλέκονται στη Συμβουλευτική, ώστε να ακούγονται και οι δικές τους απόψεις και ανάγκες ( πηγές, εκπαίδευση) και να εξασφαλίζεται η υποστήριξή τους στη λήψη σχετικών αποφάσεων.

–          Να υπάρχει σταθερή συνεργασία με τη Διεύθυνση.

Ένα πρόγραμμα Συμβουλευτικής και Αγωγής Υγείας μέσα σ’ ένα σχολείο μπορεί να αποκτήσει εξέχουσα σημασία, δημιουργώντας μια σχολική κοινότητα στην οποία το κάθε άτομο έχει την αίσθηση ότι ανήκει κάπου, και μέσα στην οποία οι « δύσκολοι» μαθητές μπορούν να δεχτούν βοήθεια και ενθάρρυνση στα όρια του δυνατού.

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΚΟΣ   ΗΛΙΑΣ

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

ΤΑ   ΑΤΟΜΑ  ΜΕ  ΕΙΔΙΚΕΣ  ΑΝΑΓΚΕΣ  ΚΑΙ  Η  ΑΓΟΡΑ  ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Άρθρο  του  Κουρκουλάκου  Ηλία καθηγητή  φιλολόγου

Σκοπός του παρόντος  άρθρου για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, αποτελεί ο προβληματισμός όλων σχετικά με τις ικανότητες και τις ανάγκες των ΑμΕΑ, η συνειδητοποίηση της αξίας τους κοινωνικά- οικονομικά για την αγορά εργασίας, η συλλογική προσπάθεια των μελών της κοινωνίας για την ομαλή ένταξή τους στον αδυσώπητο κόσμο της παραγωγής και η γνωστοποίηση των επαγγελματικών προοπτικών τους στην ανταγωνιστική κοινωνία που βιώνουμε σήμερα (ο όρος ΑμΕΑ, υιοθετείται από την παράγραφο 2 του άρθρου 32 του ν. 1566/85).

Το επάγγελμα, αναντίρρητα, είναι «δείκτης αξίας του ανθρώπου στην κοινωνία» (Σιδηροπούλου- Δημητρόπουλος, 2000). Η ίδια η κοινωνία αποδίδει μεγάλη σημασία στην εργασία του ανθρώπου και αναλόγως τον κατατάσσει σε μία ιεραρχική κλίμακα. Το κάθε άτομο αναζητεί και έχει το δικαίωμα να διασφαλίσει τη θέση του στην κοινωνική αυτή κλίμακα. Μέλη της κοινωνίας είμαστε όλοι και τα ΑμΕΑ πολύ περισσότερο έχουν δικαιωματικά την ανάγκη μιας ισότιμης θέσης στο κοινωνικό σύνολο.

Ωστόσο, ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει. Τα ΑμΕΑ, έρμαια ενός χρόνιου παραγκωνισμού, που τα απομάκρυνε από όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και την παραγωγική διαδικασία, έχουν να αντιμετωπίσουν επιπρόσθετα εκτός από τη σωματική τους αναπηρία, τις κοινωνικές προκαταλήψεις και τα στερεότυπα, που τους αφαιρούν κάθε ευκαιρία να αποδείξουν τις δυνατότητές τους.

Το παραπάνω πρόβλημα οξύνεται περισσότερο σήμερα, που η αγορά εργασίας καθώς υπαγορεύεται από το ιδιωτικό δίκαιο, προσφέρει θέσεις εργασίας με κριτήριο την παραγωγικότητα. (Δελλασσούδας, από Κασσωτάκη, 2002). Συνεπώς κάθε άτομο αγωνίζεται να εντατικοποιήσει τις σπουδές του για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στον ανταγωνισμό που σήμερα έχει μετατεθεί σε υψηλότερα επίπεδα. Πώς είναι λοιπόν εφικτό μέσα από αυτό το πνεύμα πτυχιολαγνείας να επιβιώσουν τα ΑμΕΑ και πόσο μάλλον να μπορέσουν να διαγνώσουν και να αποκαλύψουν τις ικανότητές τους; Τα ερωτήματα αυτά και μόνο καταδεικνύουν το εύρος του προβλήματος της επαγγελματικής αποκατάστασης των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Ειδικότερα, στα στενά, ανταγωνιστικά πλαίσια του ελληνικού πολιτισμού, επιβιώνουν οι «ισχυροί» σωματικά, ενώ οι «αδύνατοι» υποβιβάζονται με την αναπηρία τους αυτή καθεαυτή . Η  αναπηρία τους αποτελεί μία υπαρξιακή κατάσταση, που υποδηλώνει ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής και τοποθετεί το άτομο σε μία ξεχωριστή θέση στη κοινωνία. Το άτομο αντιλαμβάνεται πως ο,τι κι αν δείχνουν οι άλλοι δεν τον αποδέχονται πραγματικά και δεν είναι έτοιμοι να έρθουν σε επαφή μαζί του «επί ίσοις όροις» (Erring Goffman, 2001). Είναι άτομα «κοινωνικά στιγματισμένα» και ένας στιγματισμένος υφίσταται κοινωνικές διακρίσεις και μειώνονται δραστικά οι ευκαιρίες στη ζωή του.

Όλοι μας διαμεσολαβούμε κοινωνικές προκαταλήψεις στην καθημερινή μας ζωή. Λαμβάνοντας υπόψη τα ισχύοντα κανονιστικά πρότυπα διακρίνουμε τα άτομα από το βαθμό απόκλισής τους ως προς τα πρότυπα αυτά. Στην πράξη, τα εξωτερικά γνωρίσματα αποτελούν τις πρώτες πηγές άντλησης πληροφοριών. Δεν είναι μόνο όμως η σωματική αυτή αναπηρία που αυτοπροσδιορίζει και τα ίδια τα άτομα ως «νοσούντες». Είναι και το ίδιο το κοινωνικό σύστημα,  οι κρατικοί οργανισμοί, οι υπηρεσίες, το εθνικό σύστημα υγείας που δυσλειτουργούν και εκπέμπουν μία «κακόμοιρη» γεμάτη οίκτο εικόνα για τα ΑμΕΑ.

Γενικά, επικρατεί δυστυχώς ακόμα η αντίληψη και στην ελληνική κοινωνία ότι οι ανάπηροι είναι «υποψήφιοι νεκροί». Έχουν υψηλό κόστος ζωής και επιβαρύνονται οικονομικά οι άνθρωποι γύρω τους προκαλώντας μία διάχυτη δυσαρέσκεια. Είναι πάντοτε εξαρτημένοι από βοηθούς, ανάλογα βέβαια και από το βαθμό αναπηρίας, και είναι αρκετά υψηλό το κόστος για νοσηλεία και για αγορά προϊόντων- βοηθημάτων.

Λαμβανομένων των παραπάνω υπόψη, αντιλαμβάνεται κανείς ότι στα ήδη ασφυκτικά πλαίσια της ελληνικής αγοράς εργασίας, όπου η ανεργία βρίσκεται σε υψηλά ποσοστά, οι άνθρωποι με αναπηρίες δεν είναι εύκολα προσβάσιμοι ούτε ως επαγγελματίες ούτε ως εργαζόμενοι ούτε ως ηγέτες ούτε ως επιστήμονες ούτε ως γείτονες. Η ελληνική κοινωνία δεν χρειάζεται τους ανάπηρους. Μπορεί και χωρίς αυτούς εφόσον ούτως ή άλλως τα ποσοστά ανεργίας είναι πολύ υψηλά και ήδη σκέφτεται να καλύψει τις λιγοστές υπάρχουσες θέσεις από τους «σωματικά ικανούς». Γενικά, ο άνθρωπος με αναπηρίες δεν είναι επιλέξιμος, όταν μάλιστα υπάρχουν πολλές άλλες επιλογές. Οι ανάπηροι είναι ανεκτοί μόνο όταν είναι φορείς πλούτου και εξουσίας (disabled.gr- Βιβλιοθήκη, Δελτίου τύπου, 06-04-06).

Παρουσιάστηκε, ήδη, εισαγωγικά μία ρεαλιστική εικόνα της διαμορφωμένης αντίληψης για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Στόχος όλων μας όμως είναι και με αφορμή τη μελέτη αυτή να υπερκαλυφθούν προβλήματα που εμποδίζουν την επαγγελματική εξέλιξη των ατόμων αυτών. Συγκεκριμένα:

•             Να δώσουμε άνοιγμα στις αντιλήψεις τους σχετικά με τις επαγγελματικές τους επιλογές.

•             Να διευρύνουμε την ικανότητα λήψης αποφάσεών τους (συνήθως αποφασίζουν άλλοι γι’ αυτά).

•             Να αυξήσουμε τα επίπεδα αυτοαντίληψής τους που είναι χαμηλά εξαιτίας των κοινωνικών προκαταλήψεων.                                                (Herr and Cramer, 1996)

•             Να αποτινάξουμε την απάνθρωπη δυναμική που θέλει τις ισχυρές οικονομικές ομάδες να κατέχουν τις επαγγελματικές θέσεις, και να επιβάλλουμε την ισότητα δικαιωμάτων, ευκαιριών και συνθηκών.

•             Ιδιαίτερα, για τα ΑμΕΑ, να παρέχουμε περισσότερες ευκαιρίες στην απασχόληση απ’ ότι στα φυσιολογικά άτομα.

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΚΟΣ   ΗΛΙΑΣ- ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Άμπελος & κρασί στα αττικά αγγεία

Δευτέρα, 14 Ιανουαρίου 2013

Tου Ηλία Κουρκουλάκου, φιλολόγου στο Πρότυπο Πειραματικό Λύκειο Αναβρύτων

Οι αρχαίοι Έλληνες ευλογούσαν και δόξαζαν τον Διόνυσο για το μεγάλο δώρο που τους είχε χαρίσει, την άμπελο και το ανεπανάληπτο παράγωγό της, τον οίνο. Αυτό φαίνεται μεταξύ άλλων και από την αρχαία ελληνική κεραμική, όπου η απεικόνιση του κρασιού και γενικότερα της αμπέλου είναι εξαιρετικά πλούσια και παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Αυτό εξηγείται εύκολα. Τα περισσότερα σχήματα αγγείων του αρχαίου ελληνικού κόσμου σχετίζονται άμεσα με το κρασί ως προς τη χρήση τους. Έτσι οι αγγειογράφοι συνδυάζοντας με πολύ πετυχημένο τρόπο τη χρήση των αγγείων με τη διακόσμησή τους μας έδωσαν πολλές, ποικίλες και ενδιαφέρουσες παραστάσεις στις οποίες κυριαρχεί το κρασί. Άλλωστε για τους ίδιους λόγους και ο Διόνυσος, ο αδιαμφισβήτητος θεός της αμπελουργίας και του κρασιού, συμβαίνει να είναι η περισσότερο απεικονισμένη θεότητα των αρχαίων ελληνικών αγγείων.

Α. Η ΑΜΠΕΛΟΣ

Οι παλαιότερες μέχρι σήμερα παραστάσεις σχετικές με αμπέλια κοσμούν πίθους και οινοχόες που βρέθηκαν στο Ακρωτήρι της Θήρας, χρονολογούνται τον 17-16ο αιώνα π.Χ. και εικονίζουν βότρυες (σταφύλια). Θα περάσουν οκτώ με εννέα εκατονταετίες για να ξαναβρούμε πάνω σε αγγεία παράσταση που βεβαιωμένα σχετίζεται με αμπέλια και κρασί. Πρόκειται για τον πολύ γνωστό αμφορέα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ελευσίνας, που χρονολογείται γύρω στο 670 π.Χ. (εικ.1): στο λαιμό του εικονίζεται ο κύκλωπας Πολύφημος κρατώντας στο δεξί του χέρι ένα κύπελλο, το «κισσύβιον», που περιέχει το «γλυκόπιοτο φλογόμαυρο» κρασί, με τον οποίο τον κέρασε ο Οδυσσέας, αποβλέποντας στην εξουδετέρωσή του «δια της μέθης».Ερχόμαστε τώρα στον 6ο αι π.Χ. όπου οι παραστάσεις με κληματαριές και κρασί είναι πολύ συχνές, ενώ ιδιαίτερα αισθητή είναι και η παρουσία του Διονύσου. Σε δύο πολύ γνωστά αγγεία, στο λέβητα του αγγειογράφου Σοφίλου που χρονολογείται στα 580 περίπου π.Χ. (εικ.2) και στον ελικωτό κρατήρα των κεραμέων Κλειτία και Εργότιμου (εικ.3) που χρονολογείται στα 570 περίπου π.Χ., ο Διόνυσος απεικονίζεται να προσέρχεται στο γάμο του Πηλέα και της Θέτιδας κρατώντας «ώσχους» δηλαδή κλάδους αμπέλων βοτρυοφόρων, ενώ στο δεύτερο αγγείο ο θεός φέρει στους ώμους το δώρο προς τους νεόνυμφους, έναν αμφορέα που πιθανόν περιέχει κρασί.Εκτός από αυτές, πάμπολλες άλλες αγγειογραφίες υπάρχουν με πρωταγωνιστή το Διόνυσο που κρατά ώσχους ή βότρυες ως διακριτικό στοιχείο, ενώ κάποτε φέρει στην κεφαλή του και «βοτρυοστέφανον» (εικ.4-5).

Και φυσικά εκτός από το Διόνυσο, έχουμε και τα μέλη του θιάσου του, τους Σατύρους και τις Μαινάδες, να κρατούν στα χέρια τους κλήματα ή βότρυες (εικ.6).

Η παρουσία ώσχων σε αγγειογραφίες με διονυσιακά θέματα επιβάλλεται μερικές φορές και από το ίδιο το επεισόδιο που εξιστορείται. Έτσι στη γνωστή κύλικα του Εξηκία που χρονολογείται στα 530 περίπου π.Χ., ο Διόνυσος ταξιδεύει με πλοίο, στο κατάρτι του οποίου έχει αναπτυχθεί μια κληματαριά, αναφορά στο γνωστό περιστατικό της απαγωγής του θεού από πειρατές, τους οποίους για να τρομάξει μεταμόρφωσε τον ιστό του πλοίου σε κληματαριά (εικ.7).

Αλλά και σε σκηνές σχετικά με την επιστροφή του Ηφαίστου στον Όλυμπο, η παρουσία της αμπέλου υποδηλώνει προφανώς το κρασί, το μέσο δηλαδή με το οποίο ο Διόνυσος πέτυχε να κατευνάσει τον κουτσό θεό και να τον οδηγήσει στο παλάτι των θεών (εικ.8).

Τέλος, μερικές φορές οι κληματαριές καλύπτουν απλώς τα δημιουργούμενα κενά σε διάφορες παραστάσεις, π.χ. στην αττική κύλικα που χρονολογείται στα 530 περίπου π.Χ. και απεικονίζει το Διόνυσο και τη μητέρα του Σεμέλη (εικ.9).

Η άμπελος όμως δεν αποτελεί αποκλειστικό γνώρισμα των διονυσιακών σκηνών. Π.χ. σ’ ένα αμφορέα του Ζ. του Ανδοκίδη που χρονολογείται στα 515 περίπου π.Χ, έχουμε τον ανακεκλιμένο Ηρακλή σε ευωχία κάτω από τον ίσκιο της κληματαριάς, η παρουσία της οποίας αποσκοπεί να εξάρει ακόμα περισσότερο τον συμποσιακό οίνο που απολαμβάνει ο γιος της Αλκμήνης (εικ.10).

Υπάρχουν και άλλες αγγειογραφίες με πρωταγωνιστή τον Ηρακλή και με παρουσία κλημάτων, πράγμα που ασφαλώς οφείλεται και στις ιδιαίτερες σχέσεις του ήρωα με τον συμπατριώτη και ομοπάτριο Διόνυσο. Σε μια μάλιστα από αυτές, ο Διόνυσος και ο Ηρακλής εικονίζονται μαζί κάτω από τον ίσκιο μιας κληματαριάς (εικ.11).

Ώσχους όμως συναντάμε και σε αγγειογραφίες όπου οι εικονιζόμενοι φαίνεται να είναι κοινοί θνητοί, σε περιστάσεις που τις περισσότερες φορές δικαιολογούν την παρουσία τους. Απαντώνται π.χ. σε σκηνές συμποσίου, όπου οι συμποσιαστές μερικές φορές φέρουν και βοτρυοστεφάνους στο κεφάλι τους, ή σε σκηνές τρύγου. Και οπωσδήποτε δεν είναι τυχαίο ότι πολλές φορές τα αγγεία που φέρουν τέτοιες παραστάσεις είναι κύλικες και κρατήρες, δηλαδή δύο σχήματα που ως προς τη χρήση τους σχετίζονται άμεσα με το κρασί. Γι’ αυτό άλλωστε, κυρίως σε κύλικες και κρατήρες, συναντούμε κληματαριές να εμψυχώνουν ακόμα και τους χώρους των λαβών τους, μερικές φορές χωρίς να σχετίζεται θεματικά η παρουσία τους με την υπόλοιπη διακόσμηση (εικ.12).