“Παιχνίδι θησαυρού” με τις λέξεις

Ο Κωστής Παπαγιώργης είχε γράψει κάποτε «Συχνά η ανασκαφή μιας λέξης θυμίζει το άνοιγμα ενός αρχαίου τάφου» («Σιαμαία και ετεροθαλή», Αθήνα:  Ροές, σελ. 127). Στο συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο της γλώσσας ένας από τους βασικότερους σταθμούς είναι η μελέτη της ιστορίας των λέξεων. Έτσι, με αφετηρία την Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου, Παγκόσμια Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας, οι  μαθητές και οι μαθήτριες του σχολείου μας, του 4ου  Γυμνασίου Σπάρτης “Γιάννης Ρίτσος”, παρακινήθηκαν να λάβουν μέρος σε ένα παιχνίδι με τις λέξεις, που θα ολοκληρωθεί  στις 15 Απριλίου.

Η εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων για την ημέρα αυτή  πρότεινε, ανάμεσα στα άλλα, την ανάθεση «μικρών ερευνητικών δημιουργικών εργασιών, με θέματα σχετικά με τη διαχρονία και τη συγχρονία της Ελληνικής Γλώσσας κ.τ.ό., ώστε οι μαθήτριες και μαθητές να κατανοήσουν με απλό τρόπο βασικά στοιχεία της γλωσσικής εξέλιξης».

Έτσι, το παιχνίδι μας ξεκίνησε με ένα κυνήγι θησαυρού με αντικείμενο λέξεις από όλη τη διαχρονική εξέλιξη της γλώσσας μας. Τα παιδιά καλούνται να ανακαλύψουν και να συγκεντρώσουν λέξεις που σημειώνονται σε κείμενα που αναρτώνται σε διάφορα σημεία του σχολείου (πίνακες ανακοινώσεων, βιβλιοθήκη, γωνιά της τέχνης), εξασκώντας παράλληλα και την παρατηρητικότητά τους. Συχνά οι λέξεις που επιλέγονται έχουν σχέση με επετείους. Για παράδειγμα, στις 6 Μαρτίου, Πανελλήνια Ημέρα κατά του Σχολικού Εκφοβισμού, αναρτήθηκαν λέξεις όπως «ενσυναίσθηση» και «ανεκτικότητα», ενώ στις 8 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, λέξεις όπως: «ισότητα», «δικαίωμα», «γυναίκα».

Σε δεύτερη φάση θα τους προταθεί να ψάξουν την ιστορία καθεμιάς από τις  λέξεις αυτές, μέσω λεξικών, ηλεκτρονικών λεξικών ή του διαδικτύου, ώστε να αντιληφθούν ότι υπάρχουν λέξεις που χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα έως σήμερα, άλλες που χρησιμοποιούνται με σημασία διαφορετική από την αρχική, λέξεις της δημώδους μεσαιωνικής, λέξεις λόγιες και λαϊκές, δάνειες, αντιδάνειες κ.λπ.

Στην τρίτη φάση του παιχνιδιού, οι μαθητές/τριες θα γράψουν κείμενα, αξιοποιώντας δημιουργικά τις λέξεις αυτές. Έπαθλο του παιχνιδιού θα είναι κάποιο βιβλίο που σχετίζεται -με τι άλλο;- με τη γλώσσα.