Με την έναρξη του σχολικού έτους ένα από τα θέματα που ήρθαν για άλλη μια φορά στο προσκήνιο είναι η ποιότητα και θρεπτική αξία των τροφίμων που πωλούνται στα σχολικά κυλικεία. Οι περισσότεροι γνωρίζουμε ότι τα περισσότερα τρόφιμα που πωλούνται στα σχολικά κυλικεία είναι πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη (τυρόπιτες, κρουασάν, αναψυκτικά) ενώ η θρεπτική τους αξία είναι πολύ χαμηλή καθώς δεν περιέχουν σχεδόν καθόλου βιταμίνες και ιχνοστοιχεία που είναι απαραίτητα για την σωστή ανάπτυξη των παιδιών.

 

Η πολιτεία έχει ορίσει ένα συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο το οποίο καθορίζει ρητά ότι στα σχολικά κυλικεία επιτρέπεται να διατίθενται συγκεκριμένα τρόφιμα. Οι Υπουργικές Αποφάσεις Υ1γ/Γ.Π/οικ81025/2013 (ΦΕΚ 2135/Β/29-8-2013) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με την Υ1γ/Γ.Π./οικ.96605/2013 (ΦΕΚ 2800/τ.Β ́/04-11-2013) ορίζουν ότι στα σχολικά κυλικεία επιτρέπεται να πωλούνται μόνο τα εξής:

 

Φρούτα-Λαχανικά

Φρέσκα φρούτα-λαχανικά ανάλογα με την εποχή καλά πλυμένα και συσκευασμένα σε ατομική μερίδα
Αποξηραμένα φρούτα (πχ βερίκοκα, δαμάσκηνα, σύκα, σταφίδες, μπανάνες κλπ) χωρίς προσθήκη ζάχαρης, συσκευασμένα σε ατομική μερίδα έως 50γρ.
Φυσικός χυμός φρούτων ή και λαχανικών που παρασκευάζεται εντός των κυλικείων . Δεν επιτρέπεται η προσθήκη σακχάρων ή άλλων γλυκαντικών ουσιών. Συστήνεται να είναι δυνατή η κατανάλωση του άμεσα μετά την παρασκευή του σε ποτήρια μιας χρήσης ανακυκλώσιμου υλικού.
Φρουτοσαλάτα που παρασκευάζεται εντός των κυλικείων– καντινών από φρέσκα, καλά πλυμένα φρούτα εποχής. Δεν επιτρέπεται η προσθήκη σακχάρων ή άλλων γλυκαντικών ουσιών.
Σαλάτα από φρέσκα, καλά πλυμένα λαχανικά που παρασκευάζεται εντός των κυλικείων, χωρίς προσθήκη αλατιού. Επιτρέπεται μόνον η προσθήκη ελαιολάδου, ξυδιού η λεμονιού.
Συσκευασμένοι φυσικοί χυμοί φρούτων και ομοειδών προϊόντων, χωρίς συντηρητικά και χωρίς προσθήκη ζάχαρης, σε ατομική συσκευασία έως και 330ml.

 

 

Γαλακτοκομικά

Γάλα τυποποιημένο, παστεριωμένο σε ατομική συσκευασία έως 500ml πλήρες και ημιαποβουτυρωμένο (1,5%-1,8% λιπαρά)
Σοκολατούχο γάλα με χαμηλά λιπαρά (max. 1,8%) σε συσκευασία έως 250ml.
Γιαούρτι τυποποιημένο (έως 5% λιπαρά) χωρίς πρόσθετα σάκχαρα σε ατομική μερίδα έως 200 γραμμάρια.
Ροφήματα από συνδυασμούς φρέσκου γάλακτος και φρέσκων φρούτων που θα παρασκευάζονται στο κυλικείο. Δεν επιτρέπεται η προσθήκη ζάχαρης.
Απαγορεύεται η διάθεση άλλων τυποποιημένων αναλόγων ροφημάτων καθώς και η χρήση έτοιμης σκόνης για την παρασκευή τους.
Τυριά πολύ σκληρά, σκληρά, ημίσκληρα, μαλακά τυριά.
Συστήνονται τυριά παραδοσιακά και ελληνικά Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης. Εξαιρούνται τα ανακατεργασμένα τυριά ή τηγμένα τυριά και ανακατεργασμένα τυριά με αλοιφώδη υφή.

 

Απλά αρτοπαρασκευάσματα ή αρτοσκευάσματα

Κουλούρι σησαμένιο ολικής άλεσης πλούσιο σε φυτικές ίνες ή λευκό.
Κριτσίνια ολικής άλεσης πλούσια σε φυτικές ίνες ή λευκά, σε ατομική συσκευασία έως 50 γρ.
Φρυγανιές ολικής άλεσης πλούσιες σε φυτικές ίνες ή λευκές, σε ατομική συσκευασία έως 50 γρ.
Κράκερς ολικής άλεσης πλούσια σε φυτικές ίνες ή λευκά, σε ατομική συσκευασία έως 50 γρ.
Τα παραπάνω απλά αρτοπαρασκευάσματα πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προδιαγραφές: Κορεσμένα λιπαρά έως 3%, Τράνς λιπαρά έως 0,1%, Νάτριο έως 0,5%.

 

Διάφορα αρτοσκευάσματα

Μουστοκούλουρα σε ατομική μερίδα έως 60γρ.
Σταφιδόψωμο σε ατομική μερίδα έως 60γρ.
Μπισκότα απλά, χωρίς γέμιση, σε ατομική συσκευασία (έως 60γρ) με τις παρακάτω προδιαγραφές:
Η περιεκτικότητά τους σε trans λιπαρά να μην υπερβαίνει το 2% των ολικών λιπιδίων
Aνά 100γρ προϊόντος:
α) η ζάχαρη να μην υπερβαίνει τα 10γρ,
β) τα ολικά λιπαρά να μην υπερβαίνουν τα 10γρ,
γ) τα κορεσμένα λιπαρά να μην υπερβαίνουν τα 5γρ και
δ) το νάτριο να μην υπερβαίνει τα 0,5γρ
Μπάρα δημητριακών ολικής άλεσης σε ατομική μερίδα έως 40γρ, η οποία να πληροί τις ακόλουθες προδιαγραφές:
Κορεσμένα λιπαρά έως 3%,
Τράνς λιπαρά έως 0,1%,
Νάτριο έως 0,5%.

Επιτρέπεται η διάθεση τυρόπιτας – πίτας λαχανικών σε ατομικές μερίδες των 120 γρ.και με συγκεκριμένες προδιαγραφές:
Η λιπαρή ύλη για τη ζύμη – φύλλο πρέπει να είναι αποκλειστικά ελαιόλαδο, μαλακή μαργαρίνη ή φυτικά έλαια, όπου το τελικό προϊόν δεν πρέπει να ξεπερνάει το 30% σε συνολικά λιπαρά και το 0,1% σε trans λιπαρά.
Το τυρί που θα χρησιμοποιείται στις τυρόπιτες θα πρέπει να αποτελεί τουλάχιστον το 40% του συνολικού βάρους. Συστήνονται τυριά παραδοσιακά και ελληνικά Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης. Απαγορεύεται η χρήση τετηγμένων τυριών.

Πίτσα με τις παρακάτω προδιαγραφές: Για τη βάση τα επιτρεπόμενα υλικά είναι αλεύρι, μαγιά, αβγό, γιαούρτι, αλάτι και μυρωδικά βότανα. Απαγορεύεται η χρήση ενισχυτικών γεύσης όπως το γλουταμινικό μονονάτριο. Για τη γέμιση τα επιτρεπόμενα προϊόντα είναι τυρί, τομάτα, πιπεριές, μανιτάρια, κρεμμύδι, καλαμπόκι. Δεν επιτρέπεται η χρήση σάλτσας και αλλαντικών.

 

Σάντουιτς

Τα σάντουιτς/ τοστ μπορούν να παρασκευάζονται με συνδυασμούς των τροφίμων των επόμενων παραγράφων. Μπορούν να είναι τυποποιημένα ή να παρασκευάζονται στον χώρο του κυλικείου αυθημερόν.
Επιτρέπεται η χρήση όλων των ειδών ψωμιού, ολικής άλεσης πλούσιο σε φυτικές ίνες ή λευκό όπως ψωμάκι ατομικό, ψωμί για τοστ, μπαγκέτα, ελληνική πίτα, αραβική πίτα, σησαμένιο κουλούρι. Συστήνεται το ψωμί ολικής άλεσης. Δεν επιτρέπεται το μπριος, το κρουασάν ή το πιροσκί.
Δεν επιτρέπεται η χρήση άλλων αλλαντικών, εκτός από βραστή γαλοπούλα με τις παρακάτω προδιαγραφές: α) Κορεσμένα λιπαρά έως 1% και β) Νάτριο έως 1%.
Λαχανικά όλων των ειδών.
Ελιές χωρίς το κουκούτσι και πάστα ελιάς.
Τυριά (όπως αυτά αναφέρονται στην παράγραφο “Γαλακτοκομικά” παραπάνω).
Αβγό καλά βρασμένο.
Από λιπαρές ύλες επιτρέπεται μόνο η προσθήκη ελαιολάδου.
Επιτρέπεται η παρασκευή γλυκών σάντουιτς με συνδυασμό των προαναφερόμενων ψωμιών και ως γέμιση 1 κουταλιά της σούπας μέλι ή μέλι με ταχίνι.

 

Γλυκίσματα

Κρέμα και ρυζόγαλο σε ατομικές μερίδες των 150γρ. (με περιεκτικότητα σε λίπος γάλακτος έως 4%).
Χαλβάς σε ατομική μερίδα έως 50 γρ.
Παστέλι σε ατομική μερίδα έως 50γρ.
Μέλι σε ατομική μερίδα.
Σοκολάτα υγείας και γάλακτος σε ατομική μερίδα έως 30γρ.
Δεν επιτρέπεται η διάθεση τσιχλών και καραμελών.

 

Ξηροί καρποί

Στα κυλικεία των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επιτρέπονται οι ξηροί καρποί όλων των ειδών χωρίς προσθήκη αλατιού ή ζάχαρης σε ατομική συσκευασία έως 50γρ. Δεν επιτρέπονται οι τηγανισμένοι ξηροί καρποί.

 

 

Υγρά τρόφιμα
Εμφιαλωμένο νερό.
Στα κυλικεία των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επιτρέπονται τα παρακάτω αφεψήματα: χαμομήλι, φασκόμηλο, τσάι του βουνού, χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή συνθετικών γλυκαντικών.
Καφές μόνο για το προσωπικό.
Δεν επιτρέπεται η διάθεση αναψυκτικών.

 

Δυστυχώς πολλά από τα ανωτέρω τρόφιμα δε διατίθενται στα κυλικεία αλλά ακόμα και αν είναι διαθέσιμα πολλά παιδιά δεν τα προτιμάνε. Σε αυτή τη περίπτωση ένα θρεπτικό και υγιεινό κολατσιό μπορεί να προετοιμάζεται από τους ίδιους τους γονείς. Αντί λοιπόν για το καθημερινό χαρτζιλίκι δώστε στα παιδιά σας το καθημερινό τους σνακ για το σχολείο. Μπορεί να σας κοστίσει λίγα λεπτά από τον χρόνο σας όμως σίγουρα η υγεία του παιδιού σας αξίζει παραπάνω από αυτά τα λίγα λεπτά την ημέρα.

 

Eπιλογές για το κολατσιό που μπορείτε να ετοιμάσετε από το σπίτι:

 

Τοστ ή σάντουιτς με τυρί και λαχανικά όπως ντομάτα και μαρούλι (αποφύγετε τα αλλαντικά λόγω της εύκολης αλλοίωσης τους με την ζέστη). Το κολατσιό αυτό αποτελεί την ιδανική επιλογή αν δεν έχετε χρόνο να ετοιμάζετε καθημερινά κάτι για το σχολείο. Απλούστατα, την Κυριακή ή οποιαδήποτε άλλη μέρα έχετε ελεύθερο χρόνο, ετοιμάστε μερικά σάντουιτς τα οποία θα τυλίξετε με διάφανο σελοφάν ή θα βάλετε σε ένα τάπερ και αφήστε τα μέσα στο ψυγείο. Έτσι κάθε πρωί το μόνο που θα πρέπει να κάνετε είναι να βγάλετε το σάντουιτς από το ψυγείο και να το βάλετε στην τσάντα του παιδιού.

Σπιτική τυρόπιτα, σπανακόπιτα, κολοκυθόπιτα κλπ την οποία θα έχετε φτιάξει με φρέσκα και υγιεινά υλικά όπως ελαιόλαδο, αλεύρι ολικής άλεσης, φέτα κλπ. Η επιλογή αυτή μπορεί επίσης να σας διευκολύνει καθώς η πίτα που θα φτιάξετε μπορεί να διατηρηθεί 2-3 μέρες στο ψυγείο οπότε κάθε μέρα θα δίνετε στο παιδί σας 1-2 κομμάτια και δεν θα χρειάζεται να ετοιμάσετε κάτι καινούριο.

Σπιτικό κέικ που θα ετοιμάσετε κατά προτίμηση με αλεύρι ολικής άλεσης (πλούσιο σε βιταμίνες που βοηθούν την καλή λειτουργία του εγκεφάλου και φυτικές ίνες) και στο οποίο μπορείτε να προσθέσετε ότι αρέσει στο παιδί σας όπως κακάο, κομματάκια σοκολάτας, ξηρούς καρπούς, σταφίδες, κομμάτια φρούτων (εξαιρετική επιλογή το κέικ με μπανάνα!). Και αυτό το κολατσιό μπορεί να διατηρηθεί για αρκετές μέρες.

Γλυκό σάντουιτς με ψωμί ολικής άλεσης και ταχίνι με κακάο. Μπορείτε να προσθέσετε και φέτες μπανάνας ή τριμμένους ξηρούς καρπούς.

Αραβική πίτα με τυρί και λαχανικά. Η πίτα αυτή μπορεί να είναι και ψημένη και δεν πρόκειται να μαλακώσει όπως συμβαίνει με το ψημένο τοστ. Επιπλέον μπορείτε όπως και με τα σάντουιτς να φτιάξετε αρκετές πίτες και να τις έχετε στο ψυγείο για 2-3 μέρες.

 

Συχνά τα παιδιά ντρέπονται να κουβαλάνε το σάντουιτς από το σπίτι. Μπορείτε όμως να τους ετοιμάσετε κάτι πιο «μοντέρνο» όπως χάμπουργκερ ή πίτσα τα οποία θα ετοιμάσετε μόνοι σας.

Για το χάμπουργκερ αγοράστε μερικά ψωμάκια χάμπουργκερ και προσθέστε τυρί, λαχανικά, ακόμα και ψητό μπιφτέκι ή κοτόπουλο που μπορεί να έχει περισσέψει από το προηγούμενο γεύμα σας. Για την πίτσα φτιάξτε ζύμη με αλεύρι ολικής αλέσεως και προσθέστε φρέσκια ντομάτα και τριμμένο τυρί (η πίτσα δεν μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα!). Αν μάλιστα το παιδί δεν θέλει να φαίνεται ότι πήρε το κολατσιό του από το σπίτι απλά χρησιμοποιήστε τα σακουλάκια που χρησιμοποιούν και στα σαντουιτσάδικα ή fast-food για να το τυλίξετε!

 

Αν το παιδί θέλει να τρώει κάτι πιο ελαφρύ στο σχολείο μπορεί να πάρει 1-2 μπάρες δημητριακών οι οποίες κυκλοφορούν στην αγορά με διάφορες γεύσεις, καλύτερα όμως να αποφύγετε τις μπάρες με σοκολάτα και να επιλέξετε τις χειροποίητες μπάρες είτε από κάποιο φούρνο είτε σπιτικές (συνταγή εδώ)

Μία ακόμα καλύτερη επιλογή είναι το παστέλι το οποίο είναι χορταστικό αλλά και πάρα πολύ θρεπτικό. Επίσης μπορείτε να του αγοράσετε ένα κουλούρι Θεσσαλονίκηςή να του δώσετε μερικά σπιτικά κουλουράκια ή μπισκότα που θα έχετε φτιάξει με αλεύρι ολικής και ξηρούς καρπούς.

 

Σε μερικά παιδιά αρέσει το «τσιμπολόγημα» και γι’ αυτό συνηθίζουν να αγοράζουν ένα σακουλάκι πατατάκια και να μασουλάνε σε όλο το διάλειμμα. Μια υγιεινή επιλογή για ένα τέτοιο παιδί είναι οι ανάμεικτοι ξηροί καρποί με φρούτα. Ανακατέψτε σε ένα σακουλάκι ανάλατους και άψητους ξηρούς καρπούς (αμύγδαλα, φουντούκια, καρύδια κλπ) και μικρά τεμάχια φρούτων (ρόγες σταφύλι, σταφίδες, φέτες μανταρίνι, ρόγες ροδιού). Το σνακ αυτό αποτελεί ένα εξαιρετικό τονωτικό για το μυαλό και βοηθάει στην μνήμη και την μάθηση.

Όποια από τις παραπάνω επιλογές κολατσιού και να επιλέξετε θα πρέπει οπωσδήποτε να συνοδεύεται από κάποιο φρούτο ή χυμό. Αν δεν διατίθενται αυτά στο σχολείο μπορείτε να αγοράσετε μια συσκευασία με ατομικά (250ml) κουτάκια χυμού φρούτων χωρίς ζάχαρη (θα πρέπει να αναγράφεται 100% φυσικός χυμός και όχι νέκταρ ή φρουτοποτό τα οποία περιέχουν κυρίως ζάχαρη) και να δίνετε κάθε μέρα και από ένα στο παιδί. Επίσης το παιδί μπορεί να έχει στην τσάντα του κάποιο φρούτο το οποίο δεν κινδυνεύει να λιώσει, όπως το μήλο.

 

Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι η προετοιμασία του κολατσιού στο σπίτι αποτελεί ένα εξαιρετικό μάθημα διατροφής για τα παιδιά. Αφήστε τα παιδιά να σας βοηθήσουν στην προετοιμασία του κολατσιού ώστε και τα ίδια να μάθουν ότι δεν είναι απαραίτητο να αγοράζουν κάτι από έξω. Μάλιστα, τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να ετοιμάζουν και εντελώς μόνα τους το κολατσιό τους ιδιαίτερα αν είναι κάποιο σάντουιτς ή τοστ. Αυτό θα τους δημιουργήσει την αίσθηση της προσωπικής ευθύνηςγια την διατροφή τους και παράλληλα θα απολαύσουν πραγματικά το κολατσιό τους γιατί απλούστατα θα είναι κάτι που έφτιαξαν μόνα τους με τα υλικά της προτίμησης τους. Σε αυτή την περίπτωση οι γονείς έχουν την σημαντική ευθύνη να παρέχουν τα υλικά για το κολατσιό τα οποία θα πρέπει να είναι υγιεινά και θρεπτικά.