Η Μαρία Φράγκου είναι Ελληνίδα που ζει και εργάζεται στη Χιλή από το 2010. Ζώντας από κοντά και συμμετέχοντας ενεργά στις μαζικές κινητοποιήσεις που συντάραξαν τη χώρα, παρακάτω μας δίνει περαιτέρω πληροφορίες για το μεγάλη εξέγερση που ξεκίνησε τη 18 η Οκτωβρίου 2019.
Επίσης, μας εξηγεί τη δομή του κινήματος, το κλίμα που επικρατεί στον κόσμο καθώς και τα αποτελέσματα από τη γενική απεργία.
Ποιες είναι οι σπουδές σας;
Σπούδασα χημεία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Έκανα ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα πάνω στην τεχνολογία περιβάλλοντος στο Imperial College του Λονδίνου κι έκανα ένα διδακτορικό πάνω στις περιβαλλοντικές επιστήμες στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης.
Πόσα χρόνια ζείτε στη Χιλή και τι σας ώθησε σε αυτή την μετακίνηση;
Στη Χιλή ζω εδώ και 10 χρόνια, από τον Σεπτέμβριο του 2010 και ήρθα επειδή βρήκα δουλειά στο δημόσιο Πανεπιστήμιο της Χιλής, ως αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα Γεωγραφίας.
Πώς ξεκίνησε η εξέγερση στη Χιλή και για ποιον λόγο;
Η εξέγερση ξεκίνησε με αφορμή μια αύξηση στην τιμή του εισιτηρίου του Μετρό, που ανακοίνωσε ιδιωτική εταιρεία που διαχειρίζεται το δίκτυο συγκοινωνιών στη μητροπολιτική περιοχή του Σαντιάγο, πρωτεύουσας της Χιλής. Αν και η αύξηση ήταν πάρα πολύ μικρή, της τάξης των 4 λεπτών του ευρώ, ο κόσμος το ένιωσε σαν τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Έτσι, βρήκε αφορμή να βγει στους δρόμους, για να διαμαρτυρηθεί για τα τελευταία 30 χρόνια, όπως λέει ένα διάσημο σύνθημα εδώ. Αυτά τα 30 χρόνια, αναφέρονται στον χρόνο που έχει περάσει από τότε που τελείωσε η δικτατορία του Πινοτσέτ. Κατά τη διάρκειά της, σημειώθηκαν πολλές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του κράτους της Χιλής. Σταμάτησε να υπάρχει κράτος Πρόνοιας και έγινε ένα κράτος που είχε «πελατειακή» σχέση με τους πολίτες. Υπήρξαν πάρα πολλές δομικές αλλαγές στην κοινωνική πολιτική της Χιλής, με αποτέλεσμα να εξαθλιωθούν οικονομικά οι χαμηλότερες τάξεις και να γίνει μια φοβερή εκμετάλλευση και καταστροφή του περιβάλλοντος.
Ποια είναι τα κύρια αιτήματά της;
Στην αρχή του κινήματος, όταν ο κόσμος βγήκε στους δρόμους για να διαμαρτυρηθεί, δε ζητούσε κάτι συγκεκριμένο. Ήταν πιο πολύ ιδέες και ιδανικά. Ζητούσε δηλαδή αξιοπρέπεια, ειρήνη, καθώς η κυβέρνηση είχε βγάλει τον στρατό στους δρόμους, δικαιοσύνη, ισότητα, ίση κατανομή του πλούτου κ.α. Το κυριότερο ωστόσο αίτημα, το οποίο «κρυστάλλωσε» όλα τα ζητήματα, ήταν η αλλαγή του Συντάγματος. Η αλλαγή του Συντάγματος είναι αυτή που θα καταφέρει να δώσει το «ελεύθερο» προκειμένου να γίνουν αλλαγές σε πάρα πολύ βασικά πράγματα. Πιο συγκεκριμένα, στην εκπαίδευση, που βρίσκεται σε πάρα πολύ κακή κατάσταση, με τον κόσμο που μπορεί να στέλνει τα παιδιά του στα ιδιωτικά σχολεία και στο Σύστημα Υγείας, το οποίο είναι επίσης πολύ κακό και παραμελημένο.
Πώς οργανώθηκε ένα τόσο μεγάλο κίνημα; Από πού καθοδηγήθηκε;
Το κίνημα είναι πάρα πολύ ιδιαίτερο, διότι δεν υπάρχουν ούτε ηγετικές φυσιογνωμίες, ούτε κάποιο κόμμα να ηγείται του κινήματος. Είναι μαζικό, με μια βάση απόλυτα λαϊκή, χωρίς πολιτική χροιά. Είναι χαρακτηριστικό το ότι ο κόσμος λέει: «Δεν είμαστε ούτε αριστεροί, ούτε δεξιοί! Είμαστε οι από κάτω που θέλουν να διαμαρτυρηθούν στους από πάνω!»
Με ποιον τρόπο γινόταν η κινητοποίηση του κόσμου στις πορείες;
Στην κινητοποίηση του κόσμου πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το instagram, το fb, το Twitter κ.α. Μέσω αυτών, ο κόσμος κατάφερε να επικοινωνεί και να «αυτοοργανωθεί». Ήταν πάρα πολύ σύνηθες μάλιστα, να γίνει ένα κάλεσμα για συγκεντρώσεις σε πλατείες, πάρκα, για πορείες, και ο κόσμος όντως να φτάνει. Τα καλέσματα λοιπόν μέσω internet, είχαν μεγάλη απήχηση.
Συμμετέχουν οι νέοι στο κίνημα;
Το κίνημα ξεκίνησε από μαθητές σχολείων, παιδιά Γυμνασίων και Λυκείων, που αποφάσισαν να αρχίσουν να παίρνουν μαζικά το Μετρό χωρίς να πληρώνουν. Επομένως, οι νέοι όχι απλά συμμετέχουν στο κίνημα, αλλά είναι και εκείνοι που το ξεκίνησαν.
Ποιο είναι το κλίμα που επικρατεί μετά τις νέες συνθήκες και τις υποχωρήσεις της κυβέρνησης;
Ο Χιλιανός λαός, λόγω της ευρύτερης δυσαρέσκειας εναντίον των πολιτικών του, είτε από τη δεξιά είτε από την αριστερά, δεν αρκείται στις μικρές υποχωρήσεις που έχει κάνει η κυβέρνηση, όπως το να δώσει κάποια επιδόματα στον κόσμο, να πάρει πίσω την αύξηση του εισιτηρίου του Μετρό κ.α.
Ποια ήταν η εικόνα της πόλης κατά τη διάρκεια της τριήμερης απεργίας;
Η εικόνα του Σαντιάγο αλλά και των άλλων πόλεων στη Χιλή, δεν ήταν ιδιαίτερη κατά την απεργία. Στη Χιλή όμως, δεν ήταν σύνηθες να γίνονται γενικές απεργίες όπως στην Ελλάδα. Το γεγονός ότι αναγγέλθηκε γενική απεργία για δύο μέρες δύο συνεχόμενων εβδομάδων, ήταν πρωτόγνωρο και σημαντικό, διότι μεγάλη μερίδα κόσμου μπόρεσε να μην πάει στη δουλειά του και να συνεχίσει να πηγαίνει στις πορείες. Τώρα, τόσο το Σαντιάγο όσο και οι άλλες πόλεις, έχουν μια εικόνα σαν πεδίο μάχης. Στο κέντρο του Σαντιάγο υπάρχουν πολλοί δρόμοι που δεν έχουν ούτε ένα φανάρι, με τα πεζοδρόμια να είναι ξηλωμένα και τα κιγκλιδώματα να έχουν εξαφανιστεί. Το πρωί, όταν πηγαίνουμε στη δουλειά, βλέπουμε ακόμα γύρω μας καμένες εκτάσεις και φωτιές απ’ τα
οδοφράγματα που γίνονται το βράδυ.
Τι πιστεύετε ότι κατάφερε η απεργία αυτή;
Εκτός από την προφανή νίκη, την απόφαση δηλαδή της κυβέρνησης να συντάξει ένα καινούργιο Σύνταγμα, όχι μόνο στο επίπεδο Κοινοβουλίου αλλά και με συμμετοχή κόσμου από κοινωνικά κινήματα, υπήρξε και μια άλλη… Η κυριότερη λοιπόν νίκη, ήταν ότι «γνωρίστηκε» ο κόσμος στον δημόσιο χώρο, στις πλατείες, στα πάρκα, για συζητήσεις, για να δουν ο ένας τον άλλον. Η Χιλιανή κοινωνία είναι πάρα πολύ ατομικευμένη. Νομίζω ότι ο Καπιταλισμός τους έχει αποξενώσει τόσο που πλέον δεν υπήρχε μια κοινωνική συνοχή. Εδώ, οι κοινωνικές και οικονομικές διαφορές είναι τόσο μεγάλες που οι φτωχοί «φθονούν» τους πλούσιους και οι πλούσιοι «φοβούνται» μην τους κλέψουν οι φτωχοί. Οπότε, η Χιλιανή κοινωνία ήταν διχασμένη και αυτή η εξέγερση κατάφερε να τους ενώσει. Μέσω αυτής, οι άνθρωποι δεν βρίσκονται πλέον σε έχθρα, αλλά είναι μαζί ενάντια σε κάτι πολύ μεγαλύτερο… Στην πολιτική τάξη και στη νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική.
