Ζητούνται άνθρωποι
με υψηλό αίσθημα ευθύνης
Είναι αλήθεια ότι στην εποχή μας το αίσθημα της προσωπικής ευθύνης έχει υποστεί καθίζηση. Βλέπει κανείς, με λύπη του, σε μικρούς και μεγάλους, επίσημους και ανεπίσημους, στα λόγια και στα έργα τους, να επικρατεί η α ν ε υ θ υ ν ό τ η τ α και ο αμοραλισμός! Είναι κρίμα!
Η ευθύνη είναι μία βασική λειτουργία της ανθρώπινης προσωπικότητας, συνδέεται δε άμεσα με την ελευθερία του ανθρώπου. Δε νοείται άνθρωπος χωρίς ευθύνη για τις πράξεις του, διότι δε νοείται άνθρωπος χωρίς ελευθερία. Και τανάπαλιν. Ήδη από την αρχή της δημιουργίας ο Θεός προσφέρει την δωρεά της ελευθέρας επιλογής στον άνθρωπο λέγοντας: «…έκλεξαι συ την ζωήν, ίνα ζήσεις».
Εάν όμως ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέγει τις πράξεις του, κατά λογική συνέπεια είναι υπόλογος γι’ αυτές. Ευθύνη λοιπόν σημαίνει και υποχρέωση προς λογοδοσία. Γι’ αυτό άλλωστε και κρινόμεθα. Γι’ αυτό και ή επαινούμεθα ή τιμωρούμεθα… Αν αφαιρέσουμε την ελευθερία, αφαιρούμε και την ευθύνη… Το ζώον στερείται της ελευθερίας, καθοδηγούμενο μόνο από το τυφλό ένστικτο. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει καταλογισμός στις πράξεις του. Ούτε μετανοεί, ούτε τιμωρείται, ούτε φυσικά…επαινείται!
Παρά ταύτα ο άνθρωπος πολλές φορές, διαπράττων τα μη πρέποντα, προσποιείται τον ανεύθυνο, φοβούμενος ν’ αναλάβει τις συνέπειες των πράξεών του! Επαναλαμβάνει έτσι αυτό που έκαναν οι Πρωτόπλαστοι (Αδάμ & Εύα), μετά την παράβαση της εντολής του Θεού, αποσείοντας ο καθένας την προσωπική του ευθύνη
και φορτώνοντάς την στον άλλο. Εάν η υπευθυνότητα αποτελεί κριτήριο μιας ελεύθερης και ευαίσθητης προσωπικότητας, η ανευθυνότητα χαρακτηρίζει τους μικρούς, τους επιπόλαιους και δειλούς ανθρώπους, θυμίζει Πόντιο Πιλάτο. Το ν’ αναλαμβάνεις τις ευθύνες σου, δείχνεις γενναιότητα και θάρρος και σε μεγάλο βαθμό ευαισθησία. Δείχνει φιλότιμο και λεβεντιά!
Υπάρχει λοιπόν κατ’ αρχήν, η συλλογική, η κοινή ευθύνη. Όλοι είμαστε από κοινού υπεύθυνοι κατά ένα ποσοστό για το κακό που κυριαρχεί στον κόσμο!
Μέσα στο λόγο του Θεού βλέπουμε ότι τιμωρούνται αντιπροσωπευτικά ολόκληρες χώρες και πόλεις (Σόδομα, Γόμορα, Νινευή κ.ά.). Στον δε κατακλυσμό του Νώε, η απόφαση του Θεού είναι αμετάκλητος.
Εντύπωση προκαλεί η συνήθεια των κατοίκων μιας παλιάς πόλης, μετά από κάποιο έγκλημα, να βάζουν υποχρεωτικά όλοι τα χέρια τους επάνω στο θύμα, δείχνοντας ότι, κατά κάποιον τρόπο, όλοι τους ήταν ένοχοι! Υψηλό αίσθημα συλλογικής ευθύνης!
Και σκέπτομαι: στις μέρες μας παρατηρούμε να έχει κατακλύσει τον κόσμο και τη χώρα μας ένα φοβερό «τσουνάμι» εγκληματικότητας, παρανομίας, αναρχίας και σκανδάλων πάσης φύσεως. Και αναζητούμε τους ενόχους, για να τους ρίξουμε το «λίθο του αναθέματος». Και δεν σκεπτόμαστε ότι όλοι είμαστε ένοχοι αναλογικά, γι’ αυτό μας το κατάντημα!
Δυστυχώς υπάρχουν παντού και πάντοτε ‘‘υπευθυνοανεύθυνοι’’ οι οποίοι σπεύδουν να «νίψουν τας χείρας των ενώπιων πάντων…», προσποιούμενοι τους ‘‘ανευθυνοϋπεύθυνους’’!
Ίσως όμως ένα ερώτημα να αιωρείται: «και τι μπορώ να κάνω εγώ για την εξάλειψη του κακού στον κόσμο»; Απαντούμε:
O κάθε άνθρωπος ανακεφαλαιώνει στην ύπαρξή του όλη την ανθρώπινη οικογένεια, όπως το κάθε κύτταρο του οργανισμού μας αντιπροσωπεύει όλο τον οργανισμό. Ένας άγιος επί παραδείγματι, εκφράζει την υγεία όλης της ανθρώπινης φύσεως. Αντίθετα ένας αμαρτωλός φανερώνει την αρρώστια της. Έτσι, η ζωή του κάθε ανθρώπου, έχει μια τρομακτική δυναμική, θετική ή αρνητική, ικανή να επηρεάσει την μοίρα όλης της ανθρωπότητας. Ο καθένας μας οφείλει να γίνει αυτό για το οποίο του εδόθη εντολή να πραγματοποιήσει φιλότιμα. Έτσι βλέπουμε τον Κύριο, στην παραβολή των ταλάντων, να εξαίρει την φιλοτιμία των δύο δούλων ν’ αυξήσουν τα τάλαντά τους, να καταδικάζει δε την ανευθυνότητα του τρίτου που έλαβε το ένα. Επομένως υπάρχει και η ατομική ευθύνη μαζί με τη συλλογική.
Η ευθύνη όμως αυτή επηρεάζεται στον κάθε άνθρωπο, αναλόγως και της θέσεως που κατέχει μέσα στη ζωή. Πράγματι! Άλλη είναι (και μεγαλύτερη θα έλεγα) η ευθύνη των γονέων, για την ανατροφή των παιδιών τους, και άλλη των διδασκάλων, που μορφώνουν και διαπλάθουν τα παιδιά, Άλλη η ευθύνη των αρχόντων, που κυβερνούν τους λαούς, και άλλη (ανωτέρα πολύ) των κληρικών, που σώζουν τις ψυχές τους. Ευθύνη έχει επίσης και ο επαγγελματίας, ο εργάτης, ο γεωργός και ο επιστήμονας, ο πλούσιος αλλά και ο φτωχός, για το κοινό καλό. Και όταν το καλό δεν προωθείται στις κοινωνίες, αλλά υπερισχύει το κακό, όλες αυτές οι ανωτέρω κατηγορίες ανθρώπων δεν είναι άμοιρες ευθύνης.
Όλοι είμαστε υπεύθυνοι απέναντι πάντων. Και βάσει αυτής της ευθύνης θα κριθούμε!
Το συμπέρασμα είναι ότι στην εποχή μας ζητούνται άνθρωποι σε όλα τα επίπεδα, με υψηλό αίσθημα της ευθύνης. Ο καθένας μας οφείλει να πάρει τη ζωή στα σοβαρά, αγωνιζόμενος ν’ ανταποκριθεί, κατά τον πληρέστερο τρόπο, στις προσωπικές, οικογενειακές, κοινωνικές και παγκόσμιες ευθύνες του. Η ευθύνη τον άνθρωπο από απλό άτομο τον κάνει πρόσωπο και από απλό πολίτη μιας χώρας τον κάνει οικουμενικό άνθρωπο. Του δημιουργεί ευαισθησία, ακρίβεια και συνέπεια στη ζωή. Ό,τι γίνεται με ευθύνη αποβαίνει τέλειο. Γι’ αυτό και επαινείται.
Ένας γέροντας, θέλοντας να δοκιμάσει στην άσκηση τον υποτακτικό του, του έδωσε εντολή να κατεβεί στην πόλη, κρατώντας στα χέρια του ένα δοχείο γεμάτο πολύτιμο μύρο, χωρίς να χύσει στο δρόμο ούτε μια σταγόνα. Ο μοναχός, πράγματι, κατέβηκε στην πόλη και επέστρεψε, προσέχοντας να εκπληρώσει την εντολή. Όταν τον είδε ο Γέροντάς του, τον ρώτησε: τι καλό είδε στην πόλη και ποιόν συνάντησε. Ο υποτακτικός του απάντησε: «Γέροντα, ούτε είδα κανέναν, ούτε σήκωσα στιγμή τα μάτια μου να δω τι γίνεται γύρω μου, προσέχοντας να εκτελέσω την εντολή σου». Και ο Γέροντας τον επαίνεσε για το αίσθημα ευθύνης, το οποίο επέδειξε!
Λαμπρό υπόδειγμα για όλους μας!
