Ο μαθητής Α.Α. είναι ένα έξυπνο και ικανό παιδί που ως ένα βαθμό έχει αποδεχτεί για τον εαυτό του την εικόνα του κακού παιδιού. Έχει διάγνωση από το ΚΕΔΔΥ για ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα) και έχει γίνει από το σχολείο αίτηση για Παράλληλη Στήριξη όπως προτείνει και η διάγνωσή του.
Μετά από παρατήρηση στο διάλειμμα και κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και συζήτηση με τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν στην τάξη του διαπιστώθηκε ότι ο μαθητής δεν ακούει και δεν ακολουθεί οδηγίες. Δε σέβεται τους κανόνες του σχολείου. Έχει έντονες σχέσεις με τους συμμαθητές του και συχνά εκδηλώνει επικίνδυνη συμπεριφορά για τον ίδιο και τους άλλους. Φαίνεται ότι έχει ανάγκη αποδοχής από τους συμμαθητές του. Πολλές φορές οι εκπαιδευτικοί και το πλαίσιο ασφαλούς λειτουργίας του σχολείου δεν υπάρχουν καν στο οπτικό του ενδιαφέρον. Ειδικότερα ο μαθητής:
- Απομακρύνεται από το χώρο συγκέντρωσης στην αυλή ακόμα και όταν τον καλούν με το όνομά του (συχνά).
- Δεν κοιτά τον εκπαιδευτικό που του απευθύνει το λόγο ενώ ταυτόχρονα μιλά στους συμμαθητές του (συχνά).
- Αποφασίζει μόνος που θα πάει και τι θα κάνει (συχνά).
- Μέσα στην τάξη σηκώνεται από το θρανίο του (κάποιες φορές).
- Αλλάζει συνεχώς θέση και μετακινείται στο χώρο χωρίς να πάρει άδεια (κάποιες φορές).
- Παίρνει πράγματα των άλλων (θήκες, κασετίνες, παιχνίδια κλπ) λέγοντας ότι είναι δικά του και τα πετά μακριά ώστε να μην μπορεί να τα πάρει εύκολα το παιδί που του ανήκουν (κάποιες φορές).
- Σπρώχνει τους συμμαθητές του και τους πετά μπουκάλια ή άλλα πράγματα (συχνά).
- Σκαρφαλώνει και ανεβαίνει στα θρανία (κάποιες φορές).
- Κάνει θόρυβο και χτυπά με τα χέρια του το θρανίο (συχνά).
- Δυσκολεύεται στο μοίρασμα των κοινόχρηστων υλικών του εργαστηρίου εικαστικών (κάποιες φορές).
- Αποζητά την αποδοχή και το ενδιαφέρον των συμμαθητών του με αρνητική συμπεριφορά (κάποιες φορές).
- Παρασύρεται από κάθε αρνητική συμπεριφορά συμμαθητών του και τη μεγεθύνει (συχνά).
Ο μαθητής χρειάζεται καθοδήγηση για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολικού περιβάλλοντος και για να είναι ο ίδιος ασφαλής και ευτυχισμένος.
Η καθοδήγηση θα γίνει με τον προσδιορισμό συγκεκριμένων στόχων και την καταγραφή της συμπεριφοράς του σε ημερήσια βάση σε πινακάκι από την εκπαιδευτικό του Τ.Ε.
Οι στόχοι πρέπει να είναι λίγοι και να είναι διατυπωμένοι ξεκάθαρα. Για τη συμπεριφορά του παιδιού και τους στόχους του προγράμματος είναι απαραίτητο να ενημερωθούν οι γονείς.
Στόχοι που δημιουργήθηκαν με βάση την καταγραφή της συμπεριφοράς του μαθητή:
- Στέκομαι στη σειρά μου χωρίς να αλλάζω θέση.
- Στέκομαι στη σειρά μου χωρίς να σπρώχνω τους συμμαθητές μου.
- Δεν παίρνω πράγματα των άλλων.
- Δεν πετάω πράγματα.
- Κοιτάζω στα μάτια και ακούω προσεκτικά όποιον δάσκαλο ή δασκάλα μου μιλά.
- Μοιράζομαι τα κοινόχρηστα υλικά, αν χρειαστώ κάτι που χρησιμοποιεί κάποιος εκείνη τη στιγμή άλλος, περιμένω τη σειρά μου.
- Προβάλλω τα θετικά στοιχεία της συμπεριφοράς και της επίδοσής μου και αναζητώ την επιβράβευση και αποδοχή των συμμαθητών μου σε αυτά.
- Βλέπω το δάσκαλό μου σαν συνεργάτη και καθοδηγητή της προόδου μου (γνωστικά και συναισθηματικά). Του μιλάω για τις σκέψεις μου, τα συναισθήματά μου, αναζητώ ειλικρινή σχέση μαζί του.
Όταν ο μαθητής πετυχαίνει το στόχο του για συγκεκριμένο αριθμό ημερών (5 μέρες) θα έχει μια επιβράβευση (θετική ενίσχυση). Όταν δε θα πετυχαίνει το στόχο του για 3 φορές θα έχει συνέπεια (αρνητική ενίσχυση).
Η επιβράβευση είναι καλό να μην είναι υλική, αλλά κάποιο προνόμιο ή υπευθυνότητα ή επιλογή δραστηριότητας που κι ο ίδιος επιθυμεί. Για παράδειγμα, να γίνει βοηθός εργαστηρίου εικαστικών ή να καθίσει σε ομάδα μαζί με φίλους του.
Η συνέπεια θα πρέπει να είναι δίκαιη, σχετική με το παράπτωμα και να είναι ξεκάθαρο ότι είναι αποτέλεσμα των δικών του επιλογών και όχι μιας αυθαίρετης τιμωρίας των εκπαιδευτικών. Παράδειγμα συνεπειών, να απομακρυνθεί από την ομάδα ή από μια ευχάριστη δραστηριότητα.
Το πρόγραμμα τροποποίησης της συμπεριφοράς περιλαμβάνει τις παρακάτω βασικές τεχνικές:
- Απόσβεση: να μη δίνουμε σημασία σε μια συμπεριφορά όταν αυτή δεν είναι επικίνδυνη για τον ίδιο ή τους άλλους.
- Απομάκρυνση: όταν ο μαθητής ενεργεί επικίνδυνα για τον ίδιο ή τους άλλους ή κάνει κατάχρηση υλικού. Πολλές φορές αυτό μπορεί να δίνεται και ως επιλογή στον μαθητή σε μαθήματα ή ώρες που τον κουράζουν.
- Λεκτική επιβράβευση: Δεν πρέπει να είναι χωρίς αντίκρισμα. Είναι καλό να δίνεται άμεσα.
- Επιλογή εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης σε συνδυασμό με λεκτική αυτοκαθοδήγηση: Σκέφτομαι και λέω (από μέσα μου) τι θέλω να κάνω. Μετράω ως το δέκα και σκέφτομαι τι άλλο μπορώ να κάνω. Παράδειγμα 1: Θέλω να πάρω το αυτοκινητάκι του συμμαθητή μου. Δε θα το πάρω. Μετράω ως το 10. Τι άλλο μπορώ να κάνω; Να του το ζητήσω. Παράδειγμα 2: Αυτό το εκτάκι με κοροϊδεύει. Θέλω να το φτύσω. Όχι δε θα το κάνω. Μετράω ως το δέκα. Του ζητάω ευγενικά να σταματήσει ή ζητάω βοήθεια από τον πιο κοντινό δάσκαλο.
- Προσέχουμε να μιλάμε στο μαθητή με σταθερό και ήρεμο τρόπο.
- Πάντα χαρακτηρίζουμε τη συμπεριφορά του παιδιού ως κακή κι όχι το ίδιο το παιδί. Όχι «Είσαι κακό παιδί», αλλά «Αυτό που έκανες είναι λάθος».
- Πριν το τέλος της μέρας ή του μαθήματος δίνουμε την ευκαιρία στον μαθητή να επανορθώσει μη αποδεκτή συμπεριφορά.
- Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί είναι καλό να λεκτικοποιούν τα συναισθήματά τους λειτουργώντας ως πρότυπο.
- Οι παρατηρήσεις δίνονται ιδιωτικά, ο έπαινος δημόσια.
- Είναι, επίσης, σημαντικό να υπάρχει συνεχής επίβλεψη και πρόβλεψη της συμπεριφοράς του μαθητή για παράδειγμα σε μια εκδρομή ή επίσκεψη ή άσκηση σεισμού ή όταν υπάρχει καινούριο υλικό ή επικίνδυνα σημεία στην αυλή.
- Το θρανίο που κάθεται πρέπει να είναι σε σημείο που έχει εύκολη πρόσβαση ο/η εκπαιδευτικός και οι κανόνες να είναι οπτικοποιημένοι και ξεκάθαροι. Ξεκάθαροι πρέπει να είναι και οι λόγοι για τους οποίους υπάρχουν οι κανόνες.
- Η διδασκαλία θα πρέπει να είναι οργανωμένη χωρίς κενά και να υπάρχει άμεση / γρήγορη εναλλαγή δραστηριοτήτων ώστε ο μαθητής να μην μπορεί να «εκμεταλλευτεί τον ελεύθερο χρόνο».
- Είναι σημαντικό να προβλέπονται από το δάσκαλο στιγμές χαλάρωσης και εκτόνωσης, δηλαδή ευχάριστες, δημιουργικές δραστηριότητες και στιγμές γέλιου και κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
- Εντάσσουμε τα ενδιαφέροντα του παιδιού στη διδασκαλία μας και του δίνουμε την ευκαιρία για προσωπική έκφραση και αναγνώριση.