ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
Με αφετηρία τη Στοά του Αττάλου στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας, φοιτητές από την άλλη άκρη του Ατλαντικού γνώρισαν την αρχαία και τη σύγχρονη Ελλάδα.
«Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της παλιάς κωμωδίας;», ρωτάει η θεατρολόγος Ολγα Ταξίδου, από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, τη μικρή τάξη. «Η αναφορά σε αληθινά πρόσωπα και καταστάσεις», απαντά μια κοπέλα στα αγγλικά και απαριθμεί ορισμένα από τα επιμέρους χαρακτηριστικά του θεατρικού είδους: «φυσικό χιούμορ, σκατολογία, πορνογραφία, κωμικά στοιχεία “σλάπστικ”». «Κάτι σαν το “Saturday Night Live”», λέει μια άλλη φοιτήτρια για να φέρει τη συζήτηση σε κάτι οικείο για την ομήγυρη.
Τα επτά νέα κορίτσια που συζητούν για το αρχαίο ελληνικό θέατρο και τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη, τον οποίο παρακολούθησαν πριν από μερικές μέρες στην Επίδαυρο από το Εθνικό Θέατρο μαζί με τους συμφοιτητές τους, ένα σύνολο 30 νέων παιδιών, ήρθαν στην Αθήνα από την άλλη άκρη του Ατλαντικού για να γνωρίσουν τον ελληνικό πολιτισμό και πτυχές της σύγχρονης Ελλάδας στο πλαίσιο του προγράμματος «New York University in Athens».
Στον νέο χώρο του πανεπιστημίου, ένα κομψό κτίριο της οδού Τσακάλωφ, οι επισκέπτες φοιτητές από την Αμερική μαθαίνουν να αποκωδικοποιούν το αρχαίο ελληνικό θέατρο και βλέπουν τις συνδέσεις με τη σύγχρονη θεατρική πράξη. Για τους περισσότερους η Ελλάδα ήταν το όνομα μιας χώρας στους τίτλους των ειδήσεων, συνώνυμο κυρίως με οικονομικά προβλήματα, ή ο τόπος που γέννησε πριν πολλά χρόνια τους προγόνους τους που μετανάστευσαν στην Αμερική, όπως στην περίπτωση της Αντζελίν Μάθιους. «Ο κύριος λόγος που πήρα μέρος στο πρόγραμμα ήταν για να έχω μια ευκαιρία να επισκεφθώ την Ανδρο, το μέρος που γεννήθηκε ο παππούς μου», μας λέει η κ. Μάθιους η οποία είναι τελειόφοιτη στις σπουδές Λογοτεχνίας και Φιλοσοφίας. «Οι σπουδές μου έχουν την Ελλάδα στο επίκεντρό τους και τώρα που ειδικεύομαι στον τομέα των εκδόσεων σκέφτομαι ότι θα ήθελα να ασχοληθώ με τους κλασικούς συγγραφείς και γι’ αυτό γράφτηκα στο μάθημα του Αρχαίου Θεάτρου».
Για άλλους, η Ελλάδα ήταν το απαραίτητο συστατικό στο μάθημα της Αρχαιολογίας ή της Φιλοσοφίας που έκαναν στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, αλλά χωρίς το βίωμα της σύγχρονης χώρας, η εικόνα που είχαν ήταν ελλιπής. Αλλοι, όπως η Ερικα Νέμπετ που σπουδάζει Νευροεπιστήμες, ήθελαν απλώς να δοκιμάσουν κάτι διαφορετικό. «Δεν έχω σκεφτεί την “επιστήμη” εδώ και έναν μήνα και αυτό μου κάνει πολύ καλό», λέει γελώντας. Στις έξι εβδομάδες που διαρκεί το εντατικό θερινό πρόγραμμα, οι 30 φοιτητές επισκέφθηκαν τα πιο σημαντικά μουσεία της πρωτεύουσας, ανέβηκαν στην Ακρόπολη, ταξίδεψαν στην Κρήτη για να γνωρίσουν την κληρονομιά του μινωικού πολιτισμού, στη Λέσβο και στο Καρά Τεπέ για δουν από κοντά το καυτό ζήτημα της μετανάστευσης μεγάλων πληθυσμών, πήγαν στις Μυκήνες, στο Ναύπλιο και στην Επίδαυρο, επισκέφθηκαν τους Δελφούς, έγιναν δεκτοί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο και τριγύρισαν τους δρόμους της Αθήνας. «Ηταν απίστευτο πως οι άνθρωποι χωρίς να γνωρίζουν καλά τη γλώσσα μας ήθελαν να μας μιλήσουν για την Ελλάδα, για το πόσο υπερήφανοι είναι για τη χώρα τους, αλλά και το πώς συνδέουν πια την Αμερική με τον Ντόναλντ Τραμπ», μας είπαν οι φοιτήτριες με παράπονο. «Η γνωριμία με την αρχαία ελληνική ιστορία και με τη σύγχρονη Ελλάδα είναι νομίζω το μεγαλύτερο όφελος από αυτό το πρόγραμμα», σημειώνει η Αλεξάντρα Μίτνικ που σπουδάζει Αρχαιολογία.
Το πρόγραμμα του New York University έκλεισε φέτος 20 χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα, έχοντας φέρει σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό περί τους 700 φοιτητές.
Το πρόγραμμα «New York University in Athens» γιόρτασε φέτος 20 χρόνια «σύνδεσης» της Αθήνας με τη Νέα Υόρκη. Στις δύο περασμένες δεκαετίες, περίπου 700 Αμερικανοί φοιτητές επισκέφθηκαν την ελληνική πρωτεύουσα, μετέπειτα γερουσιαστές, βουλευτές και στελέχη πρεσβειών, γνώρισαν από κοντά τον αρχαίο και σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό και έφυγαν ως θετικοί «πρεσβευτές» της χώρας, όπως μας λέει η διευθύντρια του προγράμματος Λιάνα Θεοδωράτου. «Το στοίχημα είναι να βλέπουν την Ελλάδα ως μια χώρα ισότιμη με τις άλλες, όχι μόνο ως τη χώρα με την αρχαία ιστορία που δεν υπάρχει πια, αλλά ως έναν σύγχρονο τόπο που ακόμα παράγει πολιτισμό. Η κρίση έφερε ξανά τη χώρα στο προσκήνιο, αλλά ήταν μόνο η αφορμή για να επιλέξουν το πρόγραμμα. Το 2010 είχαμε μια μικρή πτώση στη ζήτηση του προγράμματος, αλλά από το ’13 και μετά το ενδιαφέρον των φοιτητών αναζωπυρώθηκε», μας λέει η κ. Θεοδωράτου. Αυτό που κάνει πιο ελκυστικό το ελληνικό πρόγραμμα σε σχέση με τα υπόλοιπα είναι οι επισκέψεις σε μέρη που δεν βρίσκονται συνήθως σε τουριστικούς οδηγούς, όπως στη Λισσό της Κρήτης, αλλά και το γεγονός ότι οι καθηγητές είναι πάντα μαζί με τους φοιτητές, στα μαθήματα και τις εκδρομές. Και βέβαια τα μικρά ταξίδια που έκαναν οι φοιτητές μόνοι τους στη Μύκονο, στη Σαντορίνη αλλά και στη Δήλο.
Το μάθημα θεάτρου ολοκληρώθηκε με τις «Βάκχες» του Ευριπίδη και συνεχίστηκε στα μονοπάτια της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας. Ο αρχαιολόγος και διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι Πασχάλης Ζαφειριάδης ξεκίνησε μια περιήγηση από τη Στοά του Αττάλου προς τον ναό του Hφαίστου ώστε να δουν οι φοιτητές με τα μάτια τους αυτά που μέχρι τότε διάβαζαν στα βιβλία τους χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Τους ακολουθήσαμε και εμείς.
Ο φοιτητής Οικονομικών και οι ομοιότητες Αθήνας – Λος Αντζελες
Οι ειδικευμένοι στην Αρχαιολογία ήταν ενθουσιασμένοι με την περιήγηση στην Αρχαία Αγορά, αλλά με το ίδιο ενδιαφέρον παρακολουθούσε την ξενάγηση και ο Καλιφορνέζος Χένρι Τσόου που σπουδάζει Οικονομικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων. Τι είναι αυτό όμως που τράβηξε έναν «θετικό» φοιτητή στα μαθήματα Αρχαιολογίας;
«Στο πανεπιστήμιο η Ελλάδα ήταν ένα παράδειγμα του πώς μια οικονομική κρίση επηρεάζει μια χώρα και περίμενα μια εικόνα παρόμοια με εκείνη της Αμερικής του 2008. Με ανθρώπους να ψάχνουν για δουλειά, χωρίς δραστηριότητα γενικά, με μια ατμόσφαιρα ότι κάτι συμβαίνει. Ηθελα να νιώσω πώς μοιάζει μια χώρα σε κρίση, που έχει να αντιμετωπίσει και το μεταναστευτικό ζήτημα αλλά και μια σειρά κοινωνικά θέματα», λέει ο Χένρι. Η εικόνα ωστόσο που είδε ήταν πολύ διαφορετική, όπως λέει, παρομοιάζοντας την ατμόσφαιρα της Αθήνας με εκείνη του Λος Αντζελες, τουλάχιστον στις μικρές λεπτομέρειες της καθημερινότητας. «Γνώρισα ανθρώπους ευγενικούς, χαρούμενους, με πάθος για την ιστορία τους, ανοικτές αγορές, πολλά πράγματα να συμβαίνουν ταυτόχρονα και όχι μια χώρα στο χείλος του γκρεμού όπως έβλεπα στις ειδήσεις», σημειώνει.
«Τα Οικονομικά για μένα είναι περισσότερο μια κοινωνική επιστήμη συγκριτικά με τα Μαθηματικά· στηρίζεσαι σε εκτιμήσεις και υποθέσεις. Στην Αρχαιολογία μιλάμε κυρίως για τον τρόπο που οι άνθρωποι ζούσαν και προσπαθούμε να καταλάβουμε τους λόγους που έκαναν μερικά πράγματα. Είναι περίπου το ίδιο, σαν να είμαστε σε ένα κυνήγι θησαυρού και να ακολουθούμε τα στοιχεία. Η αρχαιολογία, τα οικονομικά, ακόμα και η γλώσσα, είναι για μένα ενδείξεις του πώς σκέφτονται οι άνθρωποι και πώς θα αντιδράσουν», σημειώνει. Ο νεαρός Χένρι μας λέει για τη σύνδεση του ιστορικού παρελθόντος με το παρόν, για την έκπληξή του όταν έμαθε περισσότερα για την αθηναϊκή δημοκρατία και την εξέλιξή της, για την «επανάληψη» και τους κύκλους της Ιστορίας από την κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οταν επιστρέψει στην πατρίδα του θα μοιραστεί με τους φίλους του «το πόσο σημαντικό είναι να κοιτάμε την κληρονομιά μας όχι για να μάθουμε τους εαυτούς μας, αλλά για να καταλάβουμε τι πρέπει να κάνουμε στο μέλλον, και νομίζω ότι η Ελλάδα είναι το καλύτερο παράδειγμα για αυτό», καταλήγει.
