Η Σίνδος είναι μια κωμόπολη της περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης, έδρα της δημοτικής ενότητας Εχεδώρου και του Δήμου Δέλτα, που πήρε το όνομά του από το Δέλτα του ποταμού Αξιού, και ο οποίος περιλαμβάνει τα δημοτικά διαμερίσματα του νοτιοδυτικού τμήματος του νομού Θεσσαλονίκης (Νέα Μαγνησία, Διαβατά, Καλοχώρι, Σίνδος, Χαλάστρα, Ανατολικό, Κύμινα, Νέα Μάλγαρα, Βραχιά). Έχει πραγματικό πληθυσμό 9.289 κατοίκους (απογραφή2011).
Βρίσκεται σε απόσταση 14 χιλιομέτρων δυτικά της Θεσσαλονίκης και σε απόσταση 2 χιλιομέτρων δυτικά του ποταμού Εχέδωρου, του γνωστού ως Γαλλικού. Βόρεια της κωμόπολης, σε μικρή απόσταση, βρίσκεται η Βιομηχανική Περιοχή της Θεσσαλονίκης, μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές ζώνες της Ελλάδας. Στην κωμόπολη, βρίσκονται επίσης, οι εγκαταστάσεις του Αλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και η Θεραπευτική Κοινότητα “Ιθάκη”.
Είναι ένας τόπος με πολύ μεγάλη ιστορία, που ξεκινά από τα αρχαία χρόνια.
Για την ύπαρξη της αρχαίας Σίνδου υπάρχει η γραπτή μαρτυρία του Ηρόδοτου, ότι ο στόλος του Ξέρξη εισχώρησε στο Θερμαϊκό κόλπο και ναυλόχησε στη Θέρμη, στην πόλη Σίνδο και στη Χαλάστρα, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του το 480π.Χ.
“…πλέων δε απίκετο ες τε την προειρημένην Θέρμην και Σίνδον τε πόλιν και Χαλέστρην επί τον Αξιόν ποταμόν…”
Από την περιγραφή αυτή, γνωρίζουμε, ότι η Σίνδος ήταν παράλια πόλη και βρισκόταν μεταξύ της Θέρμης και της Χαλάστρας, πιθανότατα κοντά στις εκβολές του Εχέδωρου ποταμού.
Η αρχαία Σίνδος βρισκόταν μάλλον βορειότερα του σημερινού οικισμού. Το συμπέρασμα αυτό είναι σύμφωνο και με την άποψη του καθηγητή Μ. Τιβέριου, ότι η αρχαία Σίνδος βρισκόταν στη διπλή τράπεζα της Αγχιάλου, κοντά στο αρχαίο νεκροταφείο.
Η ονομασία Σίνδος είναι προελληνική, αφού τοπωνύμια με τις καταλήξεις “-νθος”και “-νδος”, όπως Πίνδος, Λίνδος, Σίνδος, Όλυνθος, Ζάκυνθος, αποδίδονται στα προελληνικά φύλα, γνωστά ως Πελασγοί, Κάρες και Λέλεγες. Τα προελληνικά αυτά τοπωνύμια διατηρήθηκαν στην ελληνική γλώσσα, η οποία δέχθηκε πολλές προελληνικές λέξεις κατά την συγχώνευση των πρώτων ελληνικών φύλων με τους προηγουμένους κατοίκους του ελλαδικού χώρου .
Την ύπαρξη των Σινδίων πληροφορούμαστε από τον Όμηρο, ο οποίος κάνει λόγο για τους κατοικούντες στην Λήμνο “αγριοφώνους Σίντιας”. Μάλιστα στην Ιλιάδα ο Όμηρος αναφέρει , ότι οι Σίντιες υποδέχθηκαν και φιλοξένησαν στην Λήμνο τον θεό της φωτιάς Ήφαιστο, ο οποίος εγκατέστησε στο νησί τα μπρούτζινα χυτήριά του, από όπου ο Προμηθέας έκλεψε την φωτιά και την χάρισε στο ανθρώπινο γένος. Πιθανότατα οι προέλληνες κάτοικοι της Λήμνου ίδρυσαν την αρχαία Σίνδο στα παράλια του Θερμαικού κόλπου. Στους Σίνδιες αναφέρεται και ο Στράβων, ο οποίος γράφει ότι αυτοί ήταν Θράκες και κατοικούσαν στην Λήμνο, από όπου πέρασαν στη Μακεδονία και εγκαταστάθηκαν ανατολικά του ποταμού Στρυμόνα, σε περιοχή που ονομάστηκε από αυτούς ΄΄Σιντική΄΄ . Οι Σίνδιοι ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το εμπόριο και την αλιεία. Άλλη αξιόλογη ασχολία των αρχαίων Σίνδιων ήταν η συλλογή χρυσού από την κοίτη του Εχέδωρου ποταμού. Το μέταλλο αυτό αφθονούσε στην περιοχή, κάτι που επιβεβαιώνουν τα πολλά και περίτεχνα χρυσά κτερίσματα, τα οποία βρέθηκαν στο αρχαίο νεκροταφείο της Σίνδου.
Ο αρχαιολόγος κ. Μ. Τιβέριος άρχισε να μελετά τα ευρήματα αυτά και την ντόπια κεραμική ήδη από το 1980, όταν ανασκαφές στη Σίνδο, στη διάρκεια των εργασιών για τη β’ βιομηχανική ζώνη, αποκάλυψαν ένα σπουδαίο -άγνωστο μέχρι τότε- νεκροταφείο, που εκτός από πλούσια χρυσά κτερίσματα έκρυβε και άφθονα αγγεία.
Στα μεταγενέστερα χρόνια, είναι σχεδόν βέβαιο, ότι η Σίνδος υπήρξε μία από τις 26 πόλεις, των οποίων οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν από το βασιλιά Κάσσανδρο και εγκαταστάθηκαν στη νεοϊδρυθείσα Θεσσαλονίκη. Η Σίνδος, που βρισκόταν πολύ κοντά στη Θεσσαλονίκη, δέχτηκε την έντονη επιρροή της νέας πόλης, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τη μετεγκατάσταση πολλών κατοίκων της. Έτσι η Σίνδος έχασε σταδιακά σημαντικό μέρος του πληθυσμού της και μεταβλήθηκε πιθανότατα σ’ ένα μικρό χωριό, όπως άλλωστε συνέβη και με άλλες ιδρυτικές πόλεις της Θεσσαλονίκης, οι οποίες εξακολούθησαν βέβαια να υπάρχουν και μετά την ίδρυσή της, περιέπεσαν όμως σε ασημότητα.
Στην περίοδο της τουρκοκρατίας η Σίνδος είναι γνωστή ως Τεκελί. Το Tekyelu ήταν τούρκικο τσιφλίκι, που ανήκε στο βακούφι του Γαζή Εβρενός μπέη. Για την προέλευση της ονομασίας του οικισμού υπάρχουν δύο εκδοχές, από τις οποίες η μία θεωρεί, ότι αυτή είναι παράγωγο της τούρκικης λέξης ΄΄teke΄΄ (μοναστήρι μουσουλμάνων δερβίσηδων) και η άλλη, ότι η ονομασία προέρχεται από την τούρκικη λέξη ΄΄tecelli΄΄(τύχη, πεπρωμένο). Η πρώτη εκδοχή στηρίζεται στην ερμηνεία ότι το Τεκελί αποτελούσε εξάρτημα κάποιου τεκέ- μοναστηριού της Θεσσαλονίκης, προς το οποίο οι κάτοικοι του τσιφλικιού κατέβαλαν ένα μέρος από την ετήσια σοδειά τους, η δε δεύτερη στηρίζεται στην παλιά παράδοση που ήθελε το Τεκελί τόπο ιερό και ανέγγιχτο από ασθένειες και κακουχίες, άρα πολύ τυχερό στα δύσκολα εκείνα χρόνια. Τελευταίος ιδιοκτήτης του Τεκελί υπήρξε ο δραστήριος Χαμντή μπέης, ο οποίος υπήρξε για δεκαπέντε χρόνια δήμαρχος Θεσσαλονίκης (1893-1908). Η δημαρχιακή θητεία του Χαμντή μπέη ήταν ιδιαίτερα επιτυχής, αφού με πλήθος έργα βελτίωσε σημαντικά και την εικόνα της πόλης αλλά και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της.
Στα νεότερα χρόνια, γνωρίζουμε πως από τη Σίνδο πέρασε, αλλά και στρατοπέδευσε ο ελληνικός στρατός στην πορεία του για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, στα τέλη του Οκτωβρίου 1912. Για την είσοδο του ελληνικού στρατού στο Τεκελί γράφει ο Αλ.Ζάννας:
“Επί τέλους έφθασε η ώρα της πορείας προς την πόλη της Θεσσαλονίκης. Περάσαμε τη γέφυρα και τραβήξαμε ολοταχώς προς το Τεκελί, 10 χιλιόμετρα περίπου από τη Θεσσαλονίκη. Εκεί συναντηθήκαμε πάλι με την 7η μεραρχία, την Ταξιαρχία Κωνσταντινόπουλου και την Ταξιαρχία Ιππικού. Στο Τεκελί, σημερινή Σίνδο, μείναμε 36 ώρες […] Το Τεκελί ήταν τσιφλίκι ενός πλουσίου Οθωμανού Χαμντή μπέη, που είχε χρηματίσει πολλά χρόνια δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Τόσον αυτός, όσον και τα παιδιά του, ήταν πολύ καθώς πρέπει, με σοβαρή μόρφωση. Στο Τεκελί είχαν ένα μεγάλο κονάκι με θαυμάσια βιβλιοθήκη, δύο πιάνα και έπιπλα πρώτης τάξεως. Όταν μπήκαν όμως οι στρατιώτες της Ταξιαρχίας, ξεπάτωσαν και λεηλάτησαν τα πάντα. Έσπασαν τα πιάνα, πήραν τα βιβλία και τα πέταξαν χωρίς λόγο. Έως ότου επέμβουμε, η καταστροφή είχε συντελεσθεί, και το σπίτι είχε καταντήσει ερείπιο. Την επομένη ξεκινήσαμε για τη Θεσσαλονίκη…”.
Την εικόνα της τραγικής κατάστασης που επικρατούσε τότε, με τις καιρικές συνθήκες δυσμενέστατες λόγω των αδιάκοπων βροχοπτώσεων, περιγράφει παραστατικά και ο Σπύρος Μελάς, επισημαίνοντας την πείνα και τις στερήσεις του ελληνικού στρατού, εκείνο το εικοσιτετράωρο, το πιο κρίσιμο ίσως για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
Το βράδυ της 25ης Οκτωβρίου 1912 ο Κωνσταντίνος εξέδωσε διαταγή επιχειρήσεων για την επόμενη μέρα. Με αυτή ο αρχιστράτηγος έδινε διαταγή η μεν 7η μεραρχία και το απόσπασμα Κωνσταντινόπουλου να προχωρήσουν σε επίθεση από το Τεκελί, η δε 3η μεραρχία να επιτεθεί από το Νταούτ-Μπαλί (Ωραιόκαστρο).
Στις αρχές του 20ου αιώνα κατοικούσαν στο Τεκελί περίπου 60 οικογένειες ντόπιων, στις οποίες προστέθηκαν 389 προσφυγικές οικογένειες, που αριθμούσαν 1.457 άτομα. Οι έποικοι του Τεκελί προέρχονταν κυρίως από τη Βιζύη της Ανατολικής Θράκης,
πατρίδα του επιφανούς λογοτέχνη Γεωργίου Βιζυηνού (1849-1896). Η Βιζύη είναι αρχαιότατη πόλη της Θράκης, και καθώς οι περισσότεροι πρόσφυγες προέρχονταν από εκεί, , υπήρξαν σκέψεις μετονομασίας του οικισμού σε “Νέα Βιζύη”. Όμως ο εντοπισμός της τοποθεσίας της αρχαίας Σίνδου και των πλούσιων ευρημάτων της επηρέασε καταλυτικά την επιλογή της ονομασίας “Σίνδος”, η οποία προσδόθηκε το 1926, μετά από σχετική γνωμοδότηση της “Επιτροπείας Τοπωνυμιών της Ελλάδας”.
Η Σίνδος σήμερα
Η σημερινή Σίνδος είναι μία κωμόπολη που δίπλα στον οικισμό των κατοίκων της φιλοξενεί μια ακμάζουσα ως τώρα βιομηχανική ζώνη, η οποία όμως τα τελευταία χρόνια συρρικνώνεται λόγω της οικονομικής κρίσης, με αποτέλεσμα η ανεργία να πλήττει πολλές οικογένειες που ζουν στην περιοχή και στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο μας. Επιπλέον στην περιοχή της Σίνδου λειτουργεί το Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης (ΑΤΕΙΘ) και προσδίδει στην περιοχή έντονο νεανικό στοιχείο, ενώ τονώνει και την οικονομία της περιοχής. Η “Ιθάκη”, η παλαιότερη κοινότητα απεξάρτησης, πρότυπο των θεραπευτικών κοινοτήτων στεγνής απεξάρτησης και “μητέρα” ολόκληρου του κατοπινού δικτύου μονάδων θεραπείας εξαρτημένων ατόμων, στεγάζεται εδώ και 30 χρόνια στην περιοχή της Σίνδου, και συνεργάζεται με το Γυμνάσιο μας για τις εξετάσεις των μαθητών της.
Το σχολείο μας, επομένως βρίσκεται σε απόσταση “αναπνοής” από το αστικό κέντρο της Θεσσαλονίκης αλλά, παρά τις πολλαπλές δυνατότητές της περιοχής για ανάπτυξη, ο τόπος αυτός αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα: ρύπανση, υποβαθμισμένο περιβάλλον, ανεργία και οικονομική κρίση. Και φυσικά όλα αυτά έχουν τον αντίκτυπό τους στη ζωή των μαθητών και των οικογενειών τους. Ωστόσο, εξαιρετικά ενθαρρυντικό είναι ότι το σχολείο είναι καινούριο, διαθέτει πολύ καλές κτιριακές εγκαταστάσεις, πολύ καλό εκπαιδευτικό προσωπικό και κυρίως την καλύτερη δυνατή διάθεση των εκπαιδευτικών να συμμετέχουν σ’ ένα σχολείο ζωντανό, λειτουργικό που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μαθητών και της τοπικής κοινωνίας.
(Θερμές ευχαριστίες στον κ. Θ. Γκλαβέρη για τις πληροφορίες που αντλήθηκαν για την ιστορία του τόπου, από το βιβλίο του “ Ο κάμπος της Θεσσαλονίκης, μια αναδίφηση στη διαχρονική πορεία του”, Θεσ/νίκη 1998.)
(Επιμέλεια κειμένου κα Ροδινού Γεωργία)