Ιδιαίτερα η μετάβαση του έφηβου από το Λύκειο στο επόμενο σταδιο ζωής του είναι μεγαλης σπουδαιότητος . Δείτε το παρακάτω άρθρο της κυρίας Χρ. Κοσμίδου (Γραφείο Διασύνδεσης Ιονίου Πανεπιστημίου)
Οι μαθητές της Γ! Λυκείου βρίσκονται αυτή την εποχή μπροστά σε ένα κρίσιμο σκαλοπάτι της ζωής τους: από ένα γνώριμο σχολείο προς μία επιλογή που θα κρίνει πιθανόν όλη τη ζωή τους: προς ένα Ανώτατο Ίδρυμα ή προς άλλες επαγγελματικές σπουδές. Έτσι, η σωστή προετοιμασία μπορεί να τους βοηθήσει να περάσουν το μεταβατικό αυτό στάδιο με τρόπο ψυχικά ήρεμο και αποτελεσματικότερο, προς επιτυχείς επιλογές.
Αν η πρώτη τους επιλογή λοιπόν είναι οι πανελλαδικές εξετάσεις, λίγο πριν από την περίοδο της συμπλήρωσης του Μηχανογραφικού και την περίοδο των εξετάσεων, είναι καλό να ασχοληθούν μαθητές και γονείς πιο συστηματικά και συνειδητά με την επιλογή του μέλλοντός τους γιατί, είναι γνωστό ότι οι σπουδές που επιλέγουμε οδηγούν σε κάποιο επάγγελμα και το επάγγελμα με τη σειρά του επηρεάζει τον τρόπο που θα ζήσουμε εμείς και οι γύρω μας.
Οι επιλογές μας όπως γνωρίζουμε δείχνουν ποιοι είμαστε και ποιοι θα θέλαμε να είμαστε ή να γίνουμε.
Οι υπαρξιστές φιλόσοφοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος είναι οι επιλογές του. Επομένως, είναι σημαντικό να ασχοληθούν με τις επιλογές τους πιο συνειδητά, να επιχειρήσουν να πλησιάσουν λίγο περισσότερο τον εαυτό τους, να τον αφουγκραστούν και να γνωρίσουν τι περιμένει, τι θέλει, τι πιστεύει,, σε τι στοχεύει. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατόν να συνειδητοποιήσουν τα δυνατά τους σημεία και τις αδυναμίες τους, τις κλίσεις, τις προκαταλήψεις, τα στερεότυπα, τα ενδιαφέροντα, τις αξίες και τους στόχους τους από τη ζωή γενικότερα και από το επαγγελματικό τους μέλλον ειδικότερα και να προβούν κατόπιν σε υπεύθυνες επιλογές και αποφάσεις.
Παρακάτω θα αναφερθούν οι στόχοι που θέτουμε και τα κριτήρια εκείνα που πρέπει να έχουμε υπόψη μας για την μεγαλύτερη εξασφάλιση της πραγμάτωσης των στόχων αυτών και, επομένως, της επιτυχούς μετάβασης στη σφαίρα των προσδοκιών μας.
1. Οι Στόχοι μας
Οι στόχοι δεν είναι το ίδιο πράγμα με τα ιδανικά που θέτουμε στη ζωή, αν και λογικά, πρέπει να υπάρχει αρμονία και συνέπεια ανάμεσα στα ιδανικά και τους στόχους μας.
Χωρίς όνειρα και οράματα θα μέναμε προσκολλημένοι σε μία καθηλωτική καθημερινότητα, ανταποκρινόμενοι κυρίως στις απαιτήσεις των άλλων. Η πίστη σε ιδανικά μας εμπνέει και μας οδηγεί σε υψηλότερες μορφές ζωής. Είναι δυνατόν να θεωρήσουμε το ιδανικό ως μία γενικότερη κατεύθυνση προς την οποία θέλουμε να οδηγηθούμε. Για να ενεργήσουμε όμως άμεσα, χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε συγκεκριμένους στόχους, καθώς και πρόγραμμα ενεργειών για την επιδίωξη της υλοποίησής τους.
Οι στόχοι που θέτουμε σε διάφορους τομείς δραστηριότητας είναι βασικός παράγων που μπορεί να μας βοηθήσει να γίνουμε δημιουργοί της ίδιας μας της ζωής και του μέλλοντός μας. Η προσεκτική οριοθέτηση των στόχων μπορεί να μας οδηγήσει στην συνειδητοποίηση της κατεύθυνσης προς την οποία θέλουμε να βαδίσουμε, στην επικέντρωση της προσοχής στον προορισμό μας και στην επιστράτευση ενός σημαντικού μέρους των ενεργειών μας για την υλοποίησή τους μέσα από υπεύθυνη και στρατηγική δράση.
Με τον τρόπο αυτό ασκείται και η θέληση και η επιμονή μας, αφού οι στόχοι είναι κάτι χειροπιαστό, το οποίο απαιτεί πρόγραμμα ανάλογων βημάτων και ενεργειών για την υλοποίησή του.
Για να μπορούν όμως να πραγματοποιηθούν οι στόχοι μας χρειάζεται να έχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που αναφέρονται παρακάτω:
Να είναι σαφείς. Να μπορούν δηλαδή να προσδιοριστούν με ακρίβεια και να εκφράζονται με τρόπο συγκεκριμένο και όχι σαν κάτι το αφηρημένο. Παραδείγματος χάριν, η έκφραση “θέλω να γίνω επιτυχημένος ή ευτυχισμένη” είναι κάτι το πολύ αφηρημένο, υποδηλώνει μία επιθυμία και όχι την αποφασιστικότητα του ατόμου να υλοποιήσει την επιθυμία ή το ιδανικό αυτό με την κατάστρωση ενός προγράμματος ενεργειών.
Να είναι ρεαλιστικοί. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τα δυνατά αλλά και τα αδύνατα σημεία και τους περιορισμούς μας. Δεν πρέπει να υποτιμούμε τις ικανότητές μας και το δυναμικό μας για ανάπτυξη, αλλά και η υπερτίμηση των ικανοτήτων μας μπορεί να έχει άσχημες συνέπειες. Να εκφράζουν τις αξίες μας, πράγμα το οποίο βέβαια εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο είμαστε σε συνειδητή πορεία ανάπτυξης και σκεπτόμαστε κριτικά πάνω σε θέματα όπως είναι αυτό των αξιών.
Να είναι δικής μας τελικής επιλογής και να μας εκφράζουν. Πολλές φορές οι στόχοι μας είναι στόχοι που μας επέβαλαν ή μας υπέβαλαν οι άλλοι (π.χ. γονείς, πρόσωπα σημαντικά για μας, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης) και τους έχουμε ενστερνισθεί άκριτα.
Ακολουθώντας όμως στόχους που δεν επιλέξαμε εμείς ίσως να οδηγηθούμε σε ένα προορισμό που δεν μας ικανοποιεί, αφού δεν ανταποκρίνεται στις δικές μας επιθυμίες και προσδοκίες, πράγμα που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα και την έλλειψη ενδιαφέροντος στον προσεκτικό σχεδιασμό των στόχων μας με τρόπο στρατηγικό ή και στην προσπάθεια για υλοποίησή τους.
Έτσι, για παράδειγμα, συχνά αρκετοί νέοι άνθρωποι, επηρεασμένοι από τις αξίες του στενότερου και/ή ευρύτερου κοινωνικού τους περίγυρου, τελειώνοντας το Λύκειο φαίνεται ότι “επιλέγουν” να συνεχίσουν τις σπουδές τους.
Η επιλογή της συνέχισης των σπουδών γίνεται συνήθως γιατί η φοίτηση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θεωρείται ότι. έχει κύρος και προσφέρει κοινωνική καταξίωση. Είναι λοιπόν φυσικό να επιδιώκουν κάτι τέτοιο οι νέοι, ενώ η συνέχιση των σπουδών γενικότερα προωθείται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θεωρείται στάση ζωής για το μέλλον.
Η αδιαφοροποίητη όμως επιλογή κατεύθυνσης σπουδών – ή Σχολής προκειμένου για το Πανεπιστήμιο – η οποία δεν συνοδεύεται από τον έλεγχο της πραγματικότητας και η απουσία συγκεκριμένων στόχων για το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό τους μέλλον οδηγεί αρκετούς νέους ανθρώπους στην τυχαία
συμπλήρωση του Μηχανογραφικού -ή άλλου έντυπου υλικού προκειμένου για άλλου είδους σπουδών- με όλους τους πιθανούς συνδυασμούς κατευθύνσεων που μηχανεύονται.
Όμως, επειδή το Μηχανογραφικό δεν είναι ένα απλό “Λόττο” όπου, ίσως, βασικό ρόλο παίζει η θεά τύχη και είναι πολύ πιθανό να βρεθεί κανείς σε μια κατεύθυνση που δεν τον εκφράζει αφού δεν την επέλεξε συνειδητά, αλλά κάτω από την πίεση της γενικευμένης, και συνήθως εξωτερικά επιβεβλημένης «επιθυμίας» για Τριτοβάθμια Εκπαίδευση χρειάζεται σκέψη και προσοχή.
Σε μια έρευνα με φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, διαπιστώθηκε ότι, για πολλούς φοιτητές, η τυχαία συμπλήρωση του Μηχανογραφικού είχε ως αποτέλεσμα να μην είναι ευχαριστημένοι ούτε από τις σπουδές τους ούτε από τις προοπτικές των σπουδών αυτών, ενώ γενικώς το Πανεπιστήμιο δεν φάνηκε να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των φοιτητών αυτών.
Πριν από την επιλογή σπουδών λοιπόν είναι καλό να ξεκαθαρίσει κανείς έγκαιρα τις επιλογές και τους στόχους του, και να συνειδητοποιήσει το βαθμό στον οποίο εκφράζουν τις δικές του επιθυμίες και προσδοκίες για να οργανώσει και αντίστοιχο σχέδιο υλοποίησής τους, και να αυξήσει και τις πιθανότητες της
προσωπικής του ικανοποίησης από το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό του μέλλον.
-
Οι στόχοι δεν είναι καλό να οδηγούν σε μία αδιάκοπη αλυσίδα δράσεων που στοχεύουν στη δράση για την δράση. Χρειάζεται και ελεύθερος χρόνος για κάποιες άλλες δραστηριότητες, για σκέψη, για χαλάρωση, για συντονισμό με τις δυνάμεις της φύσης και του σύμπαντος και για ανασυγκρότηση.
-
Οι στόχοι δεν πρέπει να είναι υπέρμετρα υψηλοί γιατί η προσπάθεια για υλοποίηση τέτοιων στόχων είναι πολύ πιθανόν να κάνει τη ζωή πολύ πιεστική, να αφαιρέσει τη χαρά της ζωής και να δημιουργήσει αρνητικές ψυχολογικές συνέπειες σε μας στη γενικότερη υγεία μας (κατάθλιψη, καρδιακά προβλήματα,
κάπνισμα, ποτό, ανεξέλεγκτο φαγητό) αλλά και στους γύρω μας. -
Τέλος, οι στόχοι χρειάζεται να σχεδιάζονται έτσι ώστε να μπορούν να υλοποιηθούν σε σχετικά προβλεπόμενα ή προγραμματιζόμενα χρονικά περιθώρια, τα οποία μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.
2. Οι αξίες μας
Πίσω από τους στόχους μας κρύβονται κάποιες αξίες και είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε :
Οι προσδοκίες και η ικανοποίησή τους έχουν μεγάλη σχέση με το ποιοι είμαστε εμείς και το πόσο καλά γνωρίζουμε το αντικείμενο των προσδοκιών μας.
α) Ποιες είναι οι αξίες που έχουμε στη ζωή.
β) Υπό την επίδραση ποιών παραγόντων τις αποκτήσαμε και,
γ) Ποια είναι η σχέση τους με τους στόχους μας.
Στο σημείο αυτό χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε τι είναι αξία και πώς διαχωρίζεται από την πεποίθηση. Για να θεωρείται αξία μία πεποίθηση, πρέπει να καλύπτει τα ακόλουθα κριτήρια:
-
Να επιλέγεται ελεύθερα
-
Να επιλέγεται ανάμεσα από άλλες εναλλακτικές αξίες,
-
Να επιλέγεται ύστερα από κριτική σκέψη (reflection)
-
Να την εκτιμούμε και να νιώθουμε περήφανοι για αυτήν
-
Να τη δηλώνουμε δημόσια
-
Να ενεργούμε σύμφωνα με αυτήν και, γενικότερα, να αποτελεί αυτή μέρος ενός προτύπου ζωής που προσπαθούμε να φτάσουμε μέσα από τη συνήθη δράση και τη συμπεριφορά μας.
Ενώ λοιπόν οι στόχοι που θέτουμε δείχνουν τις κατευθύνσεις που θέλουμε ή που προγραμματίζουμε να ακολουθήσουμε, οι αξίες μας είναι οι αρχές πάνω στις
οποίες στηρίζονται οι στόχοι μας και, επομένως, στόχοι και αξίες σχετίζονται άμεσα.
Ένα σημαντικό στοιχείο στην πορεία που αποβλέπει να γίνουμε δημιουργοί του μέλλοντός μας είναι η συνειδητοποίηση των αξιών μας, οι οποίες φανερώνουν και τη γενικότερη φιλοσοφία μας.
3. Συμπέρασμα
Το ξεκαθάρισμα των αξιών και των στόχων σου είναι το πρώτο βασικό βήμα που θα βοηθήσει τους μαθητές στην υπεύθυνη λήψη αποφάσεων και προετοιμασία σου για τη μετάβαση από το Λύκειο στο επόμενο στάδιο της ζωής τους, καθώς και στη δυναμική μετάβαση στον εργασιακό, αλλά και στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο.
Συνετές αποφάσεις
Η συνειδητοποίηση των στόχων και των αξιών μας ιδιαίτερα έχει υψίστη σημασία για δυναμική μετάβαση στον κόσμο τον εργασιακό, αλλά και στο γενικότερο κοινωνικό πλαίσιο, στο οποίο ζούμε.
Κάποια βήματα που θα σας οδηγήσουν σε μια συνετή απόφαση είναι τα παρακάτω:
Ενίσχυση της Αυτογνωσίας: Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζεις πράγματα για τον εαυτό σου. Ποιος/α είσαι; Πώς σε κρίνουν οι σημαντικοί για σένα άνθρωποι; Τι θα ήθελες να είναι διαφορετικό στη ζωή σου; Ποια στοιχεία σε κάνουν να διαφέρεις από τους άλλους; Ποια είναι τα ελαττώματα και ποια τα προτερήματά σου; Ποιες είναι οι αξίες σου; Σε ποιες δραστηριότητες είσαι αποδοτικός/ή και σε ποια όχι; Σε τι βαθμό ανταπεξέρχεσαι στις σχολικές σου υποχρεώσεις;
Διερεύνηση των Προσόντων: Οπωσδήποτε έχεις προσόντα, ακόμα κι αν ανήκεις στην κατηγορία αυτών που δεν το πιστεύουν. Όλοι οι άνθρωποι έχουν προσόντα και όλοι μπορούν να καλλιεργήσουν ορισμένα από αυτά. Τι ικανότητες διαθέτεις λοιπόν; Ποια τα ταλέντα σου; Ποια πράγματα μαθαίνεις εύκολα; Σε ποια είσαι αποδοτικός/ή; Πόσο καλά μιλάς ξένες γλώσσες; Είσαι διεκδικητικό άτομο; Καταλαβαίνεις τα συναισθήματα των άλλων; Γνωρίζεις πώς να μεταδόσεις μια γνώση;
Το υποθετικό σενάριο της ζωής σας στο μέλλον: Μπορείς να φανταστείς τον εαυτό σου σε δέκα χρόνια από σήμερα; Που βρίσκεσαι; Ποιους συναναστρέφεσαι; Πώς είναι η καθημερινότητά σου; Τι επάγγελμα έχεις ακολουθήσει; Πώς κατέληξες στο συγκεκριμένο επάγγελμα; Υπό ποίες συνθήκες εργάζεσαι; Πώς είναι η προσωπική σου ζωή;
Αυτό το «παιχνίδι φαντασίας» είναι πιθανό να αποκαλύψει σημαντικές πληροφορίες για το πώς θα ήθελες να είναι η επαγγελματική αλλά και η προσωπική σου ζωή στο μέλλον και συνεπώς ποια εκπαιδευτική πορεία θα μπορούσε να σε οδηγήσει σε αυτήν.
Η γνωριμία με την αγορά εργασίας: Πόσα πραγματικά γνωρίζεις για τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας; Ποια επαγγέλματα θεωρούνται κορεσμένα για τα επόμενα χρόνια και ποια φαίνεται να εξασφαλίζουν καλές προοπτικές για επαγγελματική αποκατάσταση; Αξιοποίησε την πληροφόρηση που μπορείς να αντλήσεις από υπηρεσίες Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, από το μάθημα του ΣΕΠ, από Γραφεία Διασύνδεσης, ιστοσελίδες και βιβλία που περιλαμβάνουν σχετικές έρευνες. Να θυμάσαι πάντα, όμως, ότι οι συνθήκες στην αγορά εργασίας είναι αρκετά ρευστές και, συνεπώς, είναι δύσκολο να προβλεφθούν επακριβώς σε μακροπρόθεσμο επίπεδο.
Έρευνα για τα επαγγέλματα που σε ενδιαφέρουν: Ποια επαγγέλματα σου αρέσουν και με ποιες σπουδές συνδέονται; Ποιο είναι το μέσο διάστημα σπουδών για τα επαγγέλματα αυτά; Ποια μαθήματα διδάσκονται κατά τη διάρκεια των σπουδών; Υπάρχουν ειδικά μαθήματα στα οποία πρέπει να εξεταστεί κάποιος προκειμένου να εισαχθεί σε συγκεκριμένα τμήματα; Υπάρχουν θέσεις στους εργασιακούς τομείς που σε ενδιαφέρουν; Ποιες ειδικότητες έχουν αναγνωρισμένα επαγγελματικά δικαιώματα και ποιες πρόκειται να αποκτήσουν στα επόμενα χρόνια;
Συζήτηση με άτομο εμπιστοσύνης: Αφού στραφείς στον εαυτό σου, προκειμένου να τον γνωρίσεις καλύτερα, αφότου συνειδητοποιήσεις πράγματα για τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις σου και συγκεντρώσεις πληροφορίες για τις σπουδές και τα επαγγέλματα που πιθανώς σε ενδιαφέρουν, η συζήτηση με ένα άτομο της εμπιστοσύνης σου θα μπορούσε να αποβεί ιδιαίτερα ωφέλιμη. Σκοπός της συζήτησης δεν είναι η μεταβίβαση της ευθύνης της απόφασης για το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό σου μέλλον. Σκοπός της είναι να σε βοηθήσει να δεις τα πράγματα σφαιρικότερα, να ακούσεις κι άλλες απόψεις και να «ακούσεις» καλύτερα τις δικές σου. Το άτομο αυτό θα μπορούσε να είναι ένας εκπαιδευτικός, ένας σύμβουλος ΣΕΠ, ο γονιός σου, ο μεγαλύτερος αδελφός ή ένας πολύ καλός φίλος που νοιάζεται για σένα.
Εν κατακλείδι:
Η επιλογή σπουδών και επαγγέλματος είναι κοινώς αποδεκτό ότι αποτελεί μια σημαντικότατη διαδικασία. Δεν είναι η μοναδική στιγμή της ζωής σου, όμως, όπου θα κληθείς να λάβεις μια απόφαση από την οποία θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό το μέλλον σου και η ζωή σου σε όλες της τις εκφάνσεις. Οπλίσου λοιπόν με ψυχραιμία και αισιοδοξία και χτίσε μια ζωή χαρούμενη και ολοκληρωμένη.
Καλή επιτυχία σε κάθε σας προσπάθεια και καλή σταδιοδρομία!
Το είδαμε στο hsciencearchives.wordpress.com
