Η Παγκόσμια Ημέρα της Σταθεράς π γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Μαρτίου, εξαιτίας κάποιων αριθμητικών συμπτώσεων που συμβαίνουν την ημέρα αυτή. Στην Αμερική, η 14/3 γράφεται ως 3-14, δηλαδή η τιμή της σταθεράς (π=3,14).
Διαβάστε το παρακάτω κείμενο που επιμελήθηκε η καθηγήτρια των μαθηματικών κ. Οικονομίδη Όλγα.
Αριθμός π
Σταθερά του Αρχιμήδη (287 π.Χ.–212 π.Χ.)
«Αεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί»
[…] αυτό το μυστηριώδες 3,14159… που τρυπώνει μέσα απ’ τις πόρτες και τα παράθυρα και το σκάει από κάποια καμινάδα.
Augustus de Morgan 27/06/1806 -18/03/1871
Η παγκόσμια ημέρα της σταθεράς π δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε μαθηματικούς και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Μαρτίου, εξαιτίας κάποιων αριθμητικών συμπτώσεων που συμβαίνουν την ημέρα αυτή, όπως η γενέθλια ημέρα του Άλμπερτ Αϊνστάιν, 14 Μαρτίου του 1879 στο Ουλμ της Γερμανίας. Στην Αμερική, για παράδειγμα, η ημερομηνία 14/3 γράφεται ως 3-14, δηλαδή η τιμή της σταθεράς (π=3,14).
Ο εορτασμός της ημέρας του «π» καθιερώθηκε το 1988 από τον Larry Shaw στο Φρανσίσκο. Γιορτάζεται, δε, με την κατανάλωση στρογγυλών πιτών επειδή στα αγγλικά το ελληνικό γράμμα π θυμίζει την αγγλική λέξη pie (πίτα).
Η σταθερά π είναι η σημαντικότερη σταθερά στα μαθηματικά, μια σταθερά που έχει παρατηρηθεί πολλές φορές στον κόσμο γύρω μας ακόμα και στο σύμπαν και γι’ αυτό το λόγο μερικοί την αποκαλούν σταθερά του σύμπαντος.
Η σταθερά π απασχόλησε για πολλά χρόνια τους μαθηματικούς και συνεχίζει να απασχολεί για τις εκπληκτικές ιδιότητες και την αρμονία που παρουσιάζει.
Η μαγεία του π όμως δε συγκινεί μόνον τους μαθηματικούς, αλλά εκατοντάδες χιλιάδες απλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, που αντιλαμβάνονται το θέμα ως ένα από τα πιο δημοφιλή παράξενα στην ιστορία της σκέψης. Μάλιστα έχουν γίνει αρκετές ταινίες με θέμα τη σταθερά π, όπου οι πρωταγωνιστές προσπαθούν να την αποκρυπτογραφήσουν και να τη συνδέσουν με τη συμμετρία που υπάρχει στο κόσμο γύρω μας καθώς και με τον ίδιο το Θεό.
Ένα όμορφο αξιοσημείωτο «παιχνίδι» είναι ότι αν κάποιος ψάξει ανάμεσα στα άπειρα ψηφία του αριθμού π τότε ανάμεσα τους θα βρει τον αριθμό της ταυτότητάς του, του διαβατηρίου, του τηλεφώνου του και γενικά οποιονδήποτε αριθμό (http://www.angio.net/pi/piquery.html ) …
Η μαθηματική σταθερά π είναι ένας πραγματικός αριθμός που ορίζεται ως ο λόγος του μήκους της περιφέρειας ενός κύκλου προς τη διάμετρό του στην Ευκλείδεια γεωμετρία, και ο οποίος χρησιμοποιείται πολύ συχνά στα μαθηματικά, τη φυσική και τη μηχανολογία. Ο συμβολισμός προέρχεται από το αρχικό γράμμα της λέξης «περιφέρεια» και έχει καθιερωθεί διεθνώς, ενώ στο λατινικό αλφάβητο συμβολίζεται ως Pi όταν δεν είναι διαθέσιμοι τυπογραφικά ελληνικοί χαρακτήρες. Το π είναι γνωστό επίσης ως σταθερά του Αρχιμήδη (δεν πρέπει να συγχέεται με τον αριθμό του Αρχιμήδη).
Ο Αρχιμήδης καθόρισε την πρώτη επιστημονικά αποδεδειγμένη μέθοδο με την οποία υπολογίζεται ο αριθμός.
Το π είναι ένας άρρητος αριθμός· αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να εκφραστεί ως ο λόγος δύο ακέραιων αριθμών, το οποίο αποδείχθηκε το 1761 από τον Γιόχαν Χάινριχ Λάμπερτ (Johann Heinrich Lambert).
Η δεύτερη μεγάλη ανακάλυψη σημειώθηκε το 1882, όταν ο Φέρντιναντ φον Λίντεμαν (Carl Louis Ferdinand von Lindemann) απέδειξε ότι το π είχε μία ακόμη ασυνήθιστη ιδιότητα: ήταν υπερβατικός αριθμός. Στη μαθηματική ορολογία αυτό σημαίνει ότι δεν αποτελεί τη ρίζα καμιάς αλγεβρικής εξίσωσης με ρητούς συντελεστές.
Στη μη μαθηματική ορολογία αυτό σημαίνει ότι το π αποτελεί την απόδειξη του παλαιού ρητού ότι δεν μπορεί κανείς να τετραγωνίσει τον κύκλο. Δεν μπορεί δηλαδή κανείς, χρησιμοποιώντας μόνο έναν κανόνα και ένα διαβήτη, να φτιάξει ένα τετράγωνο που να έχει ακριβώς το ίδιο εμβαδόν με ένα δεδομένο κύκλο.
Για την απομνημόνευση των πρώτων λίγων δεκαδικών ψηφίων του αριθμού π έχουν επινοηθεί διάφοροι μνημονικοί κανόνες, ανάμεσά τους και η παρακάτω φράση, την οποία από την 7η λέξη ως την 22η επινόησε ο Ν. Χατζηδάκης (1872-1942), καθηγητής Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με αυτή μπορεί κανείς να θυμάται τα πρώτα 22 δεκαδικά ψηφία του π:
| Αεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί, | 3, 1 4 1 5 9 |
| το κύκλου μήκος ίνα ορίση διαμέτρω, | 2 6 5 3 5 8 |
| παρήγαγεν αριθμόν απέραντον, | 9 7 9 |
| και ον, φεύ, ουδέποτε όλον θνητοί θα εύρωσι. | 3 2 3 8 4 6 2 6 |
Το πλήθος των γραμμάτων κάθε λέξης της φράσης αυτής αντιστοιχεί σε καθένα από τα διαδοχικά ψηφία του αριθμού π.
