Η διδασκαλία των γλωσσικών μαθημάτων – Υπεύθυνη καθηγήτρια : Λαμπίδη Μαρίτα
Σύμφωνα με τον ορισμό του Γ. Χατζηδάκη, «Η γλώσσα είναι το σύνολο των φραστικών μέσων με τα οποία ο άνθρωπος ΕΚΦΡΑΖΕΤΑΙ και ανακοινώνει τα νοήματά ΤΟΥ»
Πώς γίνεται, λοιπόν, οι μαθητές, μια ανάγκη τόσο δική τους, συχνά να την αντιμετωπίζουν με τόσο φόβο και τόση αρνητικότητα; Πώς γίνεται να δυσανασχετούν όταν πρέπει να διαβάσουν ένα δύσκολο κείμενο, να κάνουν σημαντικά λάθη στην ορθογραφία, να ξεχνούν να βάλουν τόνους στις λέξεις, να μην αντιλαμβάνονται έννοιες του συντακτικού και να μπλέκονται με τους κανόνες της γραμματικής; Πώς γίνεται, πολλές φορές, η ανάπτυξη της σκέψης τους στον προφορικό ή τον γραπτό λόγο να μην έχει αρχή, μέση και τέλος;
Είναι γεγονός ότι η λεξιπενία, η δυσφράδεια και ο εκβαρβαρισμός της γλώσσας δεν είναι φαινόμενο που «βαρύνει» μόνο τους μαθητές. Αν τα προηγούμενα χρόνια επισημαίναμε ότι η γλώσσα μας κινδυνεύει από την παγκυριαρχία της εικόνας και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, σήμερα δεν είναι υπερβολή να παραδεχτούμε ότι η τεχνολογία των Η/Υ, τα κινητά τηλέφωνα και τα video games μέσα από τα i-pads έχουν μετατραπεί σε «νέο εξάρτημα» του εγκεφάλου των παιδιών μας.
Όταν στην καθημερινή ζωή, στη θέση του βιβλίου έχει μπει η οθόνη και όταν το κράτημα του μολυβιού έχει υποκατασταθεί από το γρήγορο παιχνίδι με τα πλήκτρα, η κλασική σχολική διαδικασία άσκησης πάνω στη γλώσσα φαντάζει ανοίκεια πλέον στους μαθητές. Το σχολείο καλείται στις μέρες μας να καλύψει ένα τεράστιο κενό στη σχέση των μαθητών με τη γλώσσα.
Η αγάπη των εφήβων για τη γλώσσα, μέσα στον περιορισμένο χρόνο του μαθήματος, εξάγεται με τρόπο εκβιαστικό και αφύσικο για τις δικές τους παραστάσεις και τα δικά τους βιώματα.
Τι λένε όμως οι ίδιοι οι μαθητές;
• Κάνω λάθη από απροσεξία, από βιασύνη. Τα περισσότερα μου ξεφεύγουν, γιατί είμαι αφηρημένος.
• Στο δημοτικό, οι δάσκαλοι μας ζητούσαν να γράψουμε κάτι λίγο και τώρα δεν μπορούμε να αναπτύξουμε τον λόγο μας. Ακόμα, δεν μας διόρθωναν τα λάθη μας.
• Δεν μου αρέσει η λογοτεχνία γιατί μιλάει για ιστορίες υπερβολικές, μελοδραματικές, που δεν συμβαίνουν στην εποχή μας. Σε όλα τα κείμενα που διαβάζουμε οι ήρωες “κλαίγονται” και αυτό μας ψυχοπλακώνει.
• Κουράζομαι να διαβάζω βιβλία.
• Τα αρχαία είναι γεμάτα διαφορετικές καταλήξεις, εξαιρέσεις, περίπλοκους κανόνες και ανώμαλα ρήματα που δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να υπάρχουν. Αναρωτιέμαι γιατί πρέπει να μάθω πράγματα που δεν θα χρησιμοποιήσω και δεν θα συναντήσω ποτέ.
• Δεν ασχολήθηκα με το μάθημα της γλώσσας από την αρχή, έχω πολλά κενά και τώρα πιστεύω πως είναι αδύνατο να καλυφθούν.
• Δεν ασχολήθηκα με το μάθημα της γλώσσας από την αρχή, έχω πολλά κενά και τώρα πιστεύω πως είναι αδύνατο να καλυφθούν.
• Κάνω άσχημα γράμματα γιατί δεν έχω μάθει να είμαι ήρεμη όταν γράφω.
• Έχω συνέχεια άγχος.
• Δεν μπορώ να τα θυμάμαι όλα απέξω. Χάνομαι…
Με βάση όσα λένε οι μαθητές, λείπει η αγάπη για την γλώσσα. Η γλώσσα δεν είναι ψυχροί μαθηματικοί τύποι. Θέλει ζεστασιά ψυχής, μεράκι και αφοσίωση όταν αποφασίσεις να ασχοληθείς μαζί της. Δεν είναι ένα πρόβλημα που θα το λύσεις στην τάξη και μετά θα πεις: «Ουφ! Τελείωσε! Τα κατάφερα!».
Με την γλώσσα δεν ξεμπερδεύεις ποτέ. Την έχεις συνέχεια μπροστά σου και για αυτό πρέπει να μάθεις να καταλαβαίνεις τον ρυθμό της, να αντιλαμβάνεσαι την μαγεία της, να παρασύρεσαι από την ορμή της, να απολαμβάνεις τον δυναμισμό της.
Για αυτό:
• Διαβάζουμε πολλά λογοτεχνικά βιβλία κλασικών και καταξιωμένων ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Διαβάζουμε ποίηση. Διαβάζουμε άρθρα και αναλύσεις θεμάτων κοινωνικού προβληματισμού από τις εφημερίδες.
• Συζητάμε, κάνουμε διαλόγους προβληματισμού, ασκούμε κριτική με επιχειρήματα, αιτιολογούμε τις απόψεις μας, τεκμηριώνουμε τις ιδέες μας, αναλύουμε τα συμπεράσματά μας.
• Παίρνουμε χαρτί και μολύβι και καταγράφουμε τις μικρές ιστορίες μας, τα συναισθήματά της ημέρας μας, τις εντυπώσεις μας από την ταινία που είδαμε ή το μυθιστόρημα που διαβάσαμε.
• Βλέπουμε θεατρικές παραστάσεις, συμμετέχουμε σε εφηβικές συγγραφικές ομάδες, κρατάμε αρχείο από κάτι ωραίο που είδαμε, ακούσαμε, διαβάσαμε. Φτιάχνουμε τη δική μας μικρή βιβλιοθήκη.
Με όλα αυτά τα μικρά βήματα…
• Οι μαθητές θα θέλουν να ανακαλύψουν μόνοι τους πόσο ανεξάντλητη είναι η γλώσσα μας. Θα θέλουν να πειραματιστούν μαζί της, να την εμπλουτίσουν, να τη συνεχίσουν.
• Θα απελευθερώσουν το συναίσθημα, τη φαντασία τους και θα αποδεχτούν όλο το φάσμα της ανθρώπινης έκφρασης, ακόμα και αν αυτή κάποιες φορές καθίσταται δύσκολη και προκαλεί πόνο.