Ο τόπος μας : Ισθμία

Ισθμία,

Πανελλήνια γιορτή των αρχαίων Ελλήνων. Γίνονταν στον ισθμό της Κορίνθου

και από κει πήραν και το όνομά τους.

Ο Ισθμός, το στενό αυτό κομμάτι γης, που ενώνει τη Στερεά Ελλάδα με την Πελοπόννησο, αποτέλεσε, από την αρχαιότητα, μείζον ζήτημα για τους κατοίκους της Κορίνθου, αφού χώριζε το Σαρωνικό από τον Κορινθιακό κόλπο – και κατ’ επέκταση το Αιγαίο από το Ιόνιο πέλαγος- και καθιστούσε τη μετάβαση από τη μία θάλασσα στην άλλη επικίνδυνη, κουραστική και χρονοβόρα.

Έτσι, λοιπόν, στους χρόνους του Περίανδρου

Τύραννος της αρχαίας Κορίνθου. Φημολογείται ότι ήταν σκληρός μέχρι ωμότητας και ότι έγινε αίτιος του θανάτου της συζύγου του Μελίσσης, ύστερα από τον οποίο περιεπλάκη σε πόλεμο με τον πεθερό του Προκλέα, τύραννο της Επιδαύρου. Στις ημέρες της εξουσίας του, η Κόρινθος έφθασε στην κορυφή της ακμής της και δυνάμεώς της. Πολλά από όσα διηγούνται οι συγγραφείς για τη διοίκηση των αρχαίων τυράννων είναι πολύ αμφίβολα. Ο Περίανδρος υποστήριξε με ζήλο τα έργα της ειρήνης, έδωσε ψυχή στο εμπόριο, στην ναυτιλία, για την οποία μάλιστα σχεδίαζε να διορύξει τον Ισθμό της Κορίνθου. Προστάτευσε τους ποιητές και τους καλλιτέχνες και λόγω της σοφίας του εκλήθη από τους Αθηναίους σαν διαιτητής σε διαφορές τους με τους Μυτιληναίους. Η εποχή του τον ύμνησε και τον κατέταξε μεταξύ των Επτά Σοφών.

Κόρινθος 625 – 587 π.Χ.

1.   Να ευχαριστιέσαι με όσα σου δίνει ο θεός.

 2.  Η δημοκρατία είναι ανώτερη από την τυραννία.

3.   Η συμπεριφορά σου προς τους φίλους να είναι ίδια και

      όταν ευτυχούν και όταν δυστυχούν.

4.  Μη λυπηθείς ποτέ επειδή δεν πετυχαίνεις κάτι.

Έτσι, λοιπόν, στους χρόνους του Περίανδρου  κατασκευάστηκε η δίολκος, ένας δρόμος λιθόστρωτος, από την παραλία του Σχοινούντα (Καλαμάκι) έως του δυτικού πέρατος του καναλιού. 

Ο δρόμος αυτός, ο οποίος κατά ένα μεγάλο μέρος αποκαλύφθηκε από τη σκαπάνη του Νικ. Βερδελή, δεν είχε χαραχτεί σε ευθεία γραμμή, με σκοπό να αποφευχθούν οι απότομες ανηφοριές και κατηφοριές, έχει πλάτος 3,5 – 5 μέτρα και είναι στρωμένος με κανονικούς, πώρινους κυβόλιθους. Δεξιά και αριστερά φαίνεται πως είχαν ισοπεδωθεί χωματόδρομοι, χρήσιμοι επίσης στο έργο της μεταφοράς των σκαφών. Στη μέση του λίθινου καταστρώματος υπάρχουν δυο βαθιές παράλληλες αυλακιές, που απέχουν 1,50 μέτρα η μία από την άλλη. Στις αυλακιές αυτές κινούνταν οι τροχοί μιας, μεγάλου μήκους, κατασκευής, η οποία έφερε πάνω της το σκάφος και η οποία ονομαζόταν ολκός. Η, πολύ κουραστική, αυτή διαδικασία χρησιμοποιούταν μόνο για ελαφρά πλοία και κυρίως πολεμικά, όταν ήταν πραγματικά ανάγκη να βρεθούν γρήγορα από τη μία θάλασσα στην άλλη.
Υπολείμματα υστερομυκηναϊκού τείχους, ή κατά άλλους ερευνητές αναλημματικού τοίχου, βρίσκονται σήμερα κοντά στο χώρο της αρχαίας Ισθμίας. Πρόκειται για ένα τείχος ακανόνιστου σχήματος, κατασκευασμένο με ογκόλιθους και εσωτερικό παραγέμισμα από μικρές πέτρες και χώματα (πάχους από 2 έως 3.5 μέτρα). Η χρονολογία κατασκευής του προσδιορίζεται στον 12ο π.Χ. αιώνα.
Στην περιοχή της αρχαίας Ισθμίας τα πλέον αξιοθέατα είναι το θέατρο και το στάδιο.

Στα 1883 έγινε η πρώτη συστηματική αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή, από τη Γαλλική αρχαιολογική Σχολή των Αθηνών. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή απέτυχε να προσδιορίσει τους δύο κύριους ναούς του ιερού: του Ποσειδώνα και του Παλαίμονα.

Τη σωστή τους θέση ανακάλυψε στα 1952 ο καθηγητής Oscar Broneer, στις ανασκαφές της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής. Τα πορίσματα δημοσιεύτηκαν έναν χρόνο αργότερα και σε γενικές γραμμές είναι τα εξής: Το τέμενος του Ισθμίου Ποσειδώνα, όπως φαίνεται από αναθήματα, υπήρχε κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα.

Κατά τα μέσα του ίδιου αιώνα ιδρύθηκε ο αρχαϊκός ναός, ο οποίος καταστράφηκε από φωτιά στις αρχές του 5ου αιώνα. Ξαναχτίστηκε ως δωρικός περίπτερος με τοπικό πωρόλιθο, είχε πτερό 6Χ13 κιόνων και διαστάσεις του στυλοβάτη περίπου 54Χ23 μέτρων. Καταστράφηκε, όμως, μετά από 70 χρόνια την άνοιξη του 390 π.Χ., επισκευάστηκε και συνέχισε να ακμάζει ως το 146 π.Χ., οπότε ο Μόμμιος κατέστρεψε ολοσχερώς την Κόρινθο. Μετά το 44 π.Χ., με τον επανοικισμό της Κορίνθου, ο ναός ανοικοδομήθηκε, ενώ τον 2 μ.Χ. αιώνα πιστεύεται πως έγινε ο τελευταίος πιο ευρύχωρος περίβολος με τις στοές και πρόπυλο παρά τη ΝΑ γωνία.
Από το θέατρο της αρχαίας Ισθμίας

δε σώζονται παρά ελάχιστα λείψανα, διότι ήταν το πλησιέστερο από τα χτίσματα προς το μεσαιωνικό οχυρό και κυριολεκτικά ξεθεμελιώθηκε για να προμηθεύσει οικοδομικό υλικό στο οχυρό. Έχουν βρεθεί θεμέλια της σκηνής και του κοίλου, μερικά από τα θεμέλια της δυτικής παρόδου, η θεμελίωση του προσκηνίου και μερικοί λίθοι από τη θεμελίωση δύο βάθρων μεγάλων πλαστικών εικόνων.
Το Παλαιμόνιο, ο ναός δηλαδή που ήταν αφιερωμένος στη θαλασσινή θεότητα με το όνομα Παλαίμονας, ρωμαϊκής εποχής, ανασκάφηκε από τον O. Broneer. Έχει προσανατολισμό ίδιο με αυτόν του ναού του Ποσειδώνα, το κρηπίδωμά του έχει μήκος 8,30 μέτρα και πλάτος 7,70 και ύψος 1,85 μέτρα. Ο ναός είχε ιδιαίτερο περίβολο, ενώ στα ανατολικά του σημειώνονται τρεις λάκκοι θυσιών.

Το στάδιο της Ισθμίας, ήταν γνωστό και προ των ανασκαφών, πως βρισκόταν 300 μέτρα περίπου ΝΑ του ιερού του Ποσειδώνα. Στην ΝΑ γωνία, όμως, του ιερού ανακαλύφθηκε η αφετηρία του αρχαιότερου σταδίου, όπου διακρίνονται τα ίχνη 16 συνολικά βαλβίδων εκκίνησης. Το νεότερο στάδιο διαμορφώθηκε σε φυσική κοιλότητα και το μήκος του ήταν περίπου 181,15 μέτρα.

Στην Μυθολογία γίνεται αναφορά όττι, ο Ισθμός, το στενό κομμάτι γης, που ενώνει την Πελοπόννησο με τη Στερεά Ελλάδα, αποτέλεσε σημείο τριβής μαζί με την Κόρινθο, μεταξύ του Ποσειδώνα

και του Ήλιου. Οι υπόλοιποι θεοί που έκριναν τη διαμάχη αποφάσισαν ο Ήλιος να κρατήσει την περιοχή της Κορίνθου, ενώ ο Ποσειδώνας να κυριαρχήσει στην περιοχή του Ισθμού. Εκεί, σύμφωνα με το μύθο, η θάλασσα ξέβρασε το πτώμα του Μελικέρτη στην πλάτη ενός δελφινιού. Ο Μελικέρτης, πρόσωπο της μυθολογίας μας προστάτης των ναυτικών.Ήταν γιος του Αθάμαντα και της Ινούς της μητριάς του Φρίξου και της Έλλης, από τον Ορχομενό της Βοιωτίας που για να γλιτώσει από την καταδίωξη του οργισμένου συζύγου της, πνίγηκε στα νερά του Αιγαίου, όταν η μητέρα του αλλόφρων έπεσε στη θάλασσα κρατώντας τον στην αγκαλιά της. Πνίγηκαν κι οι δυο, αλλά ο θεός Απόλλωνας τους ανάστησε και η μεν Ινώ μετονομάστηκε σε Ναϊάδα Λευκοθέα, ο δε Μελικέρτης σε Παλαίμονα.Οι κάτοικοι της περιοχής συνέλεξαν το πτώμα του άτυχου παιδιού, τον ονόμασαν Παλαίμονα και τον λάτρεψαν σαν θεότητα, καθιερώντας αγώνες προς τιμήν του, τα περίφημα Ίσθμια. Πανελλήνια γιορτή των αρχαίων Ελλήνων. Γίνονταν στον ισθμό της Κορίνθου (και από κει πήραν και το όνομά τους) κάθε τρία χρόνια.Από την εποχή όμως του Θησέως, η γιορτή θεσπίστηκε προς τιμή του Ποσειδώνος.Γίνονταν κάθε τρίτο έτος, το πρώτο και το τρίτο εκάστης Ολυμπιάδος. Το πρώτο έτος τελούνταν το μήνα Εκατομβαιώνα, ενώ το τρίτο το μήνα Μουνυχιώνα. Ήταν η δεύτερη σε λαμπρότητα και φήμη γιορτή μετά τα Ολύμπια.Υπήρχε ο μύθος ότι η γιορτή καθιερώθηκε από τον Ποσειδώνα και τον Ήλιο. Πήρε όμως την οριστική και ουσιαστική της μορφή και πανελλήνια σημασία και λαμπρότητα από τον βασιλιά των Αθηνών Θησέα. Στη γιορτή αυτή το μεγαλύτερο βάρος είχαν οι αγώνες που γίνονταν. Αγώνες προς τιμήν του Ποσειδώνα, που διεξάγονταν στο ιερό του στην Ισθμία κάθε δύο χρόνια, την άνοιξη, για τρεις μέρες. Κατά το πρώτο ήμισυ του 6ου αιώνα π.Χ., οι Κορίνθιοι πρόσθεσαν γυμνικούς και ιππικούς αγώνες στους εορτασμούς που γίνονταν από τον 7ο κιόλας αιώνα στην Ισθμία. Οι αγώνες συνεχίστηκαν καθόλη τη διάρκεια της Ρωμαϊκής εποχής υπό τον έλεγχο της Κορίνθου, εκτός από την περίοδο 146-44 π.Χ., όταν η Κόρινθος έχασε τα πολιτικά δικαιώματά της και την ευθύνη των αγώνων ανέλαβε η Σικυώνα. Τα Ίσθμια ξεκινούσαν μετά την προσφορά θυσίας στον Ποσειδώνα και γεύματος στους πιστούς. Οι αθλητικοί αγώνες διεξάγονταν στο στίβο και οι μουσικοί στο θέατρο. Οι καθιερωμένοι αγώνες ήταν τ’ αγωνίσματα του πεντάθλου, ιππικοί, αρματοδρομίες και αγώνες στη μουσική. Έπαιρναν μέρος αθλητές από πολλές πόλεις της Ελλάδας και το ενδιαφέρον των πόλεων για τ’ αποτελέσματα ήταν πολύ μεγάλο. Στους νικητές δινόταν αρχικά ένα στεφάνι από πεύκο και από τις αρχές του 5ου αι. π.Χ. από αγριοσέλινο (γρίηλον), ενώ στους Ρωμαϊκούς χρόνους και από τα δύο.Στους αγώνες αυτούς, σύμφωνα με τη παράδοση δεν έπαιρναν μέρος οι Ηλείοι, γιατί ο Ηρακλής είχε σκοτώσει τα παιδιά της Μυλιόνης από την Ηλεία, σ’ ενέδρα στις Κλεωνές, που ανήκαν στην περιοχή και την κυριαρχία της Κορίνθου.Η Κόρινθος ήταν αυτή που διοργάνωνε τους αγώνες. Εξαιρετική ήταν η λαμπρότητα του γιορτασμού των Ισθμίων μετά τους περσικούς πολέμους. Ήταν η εποχή που όλη η Ελλάδα βρισκόταν σε ακμή, αλλά και η ίδια η Κόρινθος είχε μεγάλη άνοδο οικονομική και ναυτική. Ήταν η δεύτερη πόλη μετά την Αθήνα.Τόση ήταν η λάμψη των αγώνων στο πανελλήνιο, ώστε στο στάδιο των Ισθμίων ο Αλέξανδρος ανακηρύχθηκε το 336 π.Χ. αρχιστράτηγος των Ελλήνων εναντίον των Περσών.

Τα Ίσθμια άρχισαν να χάνουν τη δόξα τους μετά την παρακμή της Ελλάδας και κύρια μετά την καταστροφή της Κορίνθου από το Ρωμαίο στρατηγό Μόμιο το 146 π.Χ.

Επέζησαν λίγα χρόνια ακόμη, αλλά τώρα διοργανωτές ήταν οι Σικυώνιοι. Τα κατάργησε ο Μέγας Θεοδόσιος, επειδή τα θεωρούσε απομεινάρια ειδωλολατρισμού.

Αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή έγιναν απο το:

University of Chicago Excavations at ISTHMIA

OHIO.STATE.UNIVERSITY. Excavations at Isthmia

Σήμερα διοικητικά ανήκουν στο Δήμο Λουτρακίου Αγίων Θεοδώρων