(εραγασία του μαθητή της Α’ Γυμνασίου Μπέλτσιου Σωτήρη στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών, διδάσκουσα καθηγήτρια κα Ανδρέου Μαρία)
Η συστηματική μελέτη του παρελθόντος, εάν περιοριστεί στην ανθρώπινη δραστηριότητα, θα μας οδηγήσει στο ευνόητο συμπέρασμα του ότι ο οι άνθρωποι οργανώνονται σε κοινωνία, στην οποία δεσπόζει ένα συγκεκριμένο πρόσωπο. Αυτό βέβαια μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου και την εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης καθώς και της πολιτικής του να παίρνονται αποφάσεις συσχετιζόμενες με τη διοίκηση της κοινότητας, αλλά και διαφορετικούς εξωγενείς και ενδογενείς παράγοντες. Γυρνώντας στο προαναφερόμενο, το πρόσωπο αυτό, διαπρέπει και επιλέγεται, εξαιτίας ηγετικών ικανοτήτων, σωματικής δύναμης, όπως επίσης λόγω καταγωγής,μόρφωσης κ.α.
Ο ηγέτης αυτός, οφείλει να κατέχει διάφορα προσόντα, μεταξύ των οποίων η υπομονή, η διορατικότητα, ηγετικότατα, αλλά κυρίως η αναντικατάστατη και απολύτως απαραίτητη ικανότητα της αποφασιστικότητας και αυτή του να παίρνεις σωστές και ταχύτατες αποφάσεις υψίστης σημασίας. Είτε αυτό κυμαίνεται σε στρατιωτικό επίπεδο είτε σε πολιτικό. Για αυτό άλλωστε το βάρος μια ηγετικής θέσης την κάνει πολλές φορές μη επιθυμητή. Είναι δυσεύρετο και πολύτιμο ενώ η κατάκτηση αυτού του στοιχείου, είναι ακόμα δυσκολότερη διότι, ο ηγέτης έρχεται αντιμέτωπος με πολλαπλά προβλήματα και δυσκολίες στις οποίες θα κληθεί να προσφέρει λύση με προοπτικές επιτυχίας και σε σύντομο χρονικό διάστημα κατά κύριο λόγο.
Συνεπώς θεωρείται φυσιολογικό κατά την καταγραφή της ιστορίας, να έχουμε πάμπολλα παραδείγματα ηγετών όμοιο με αυτό του Μέγα Αλεξάνδρου του Μακεδών, να σηματοδοτούν ολόκληρες ιστορικές φάσεις, και να επηρεάζουν καθοριστικά την ισορροπία των καταστάσεων, ενώ διαφοροποιούν την συνέχεια της ζωής του ανθρώπου, μέσω της επιρροής τους στην ιστορικής εξέλιξη.
Ξεκινώντας από την αρχαιότητα, κρίνεται απαραίτητο να αναφερθούμε στους πολυάριθμους και πολυτάλαντους ήρωες του ημιμυθικού Τρωικού πολέμου, (καθώς αποτελείται από πολλά στοιχεία μύθου, το γεγονός αυτό μας διευκολύνει στο να διακρίνουμε έτσι τολμηρές πράξεις, και αυτό διότι πολλές φορές οι ιστορικοί της εποχής, προσθέτουν μια επιπλέον τραγικότητα στις διηγήσεις τους).
Οδυσσέας
Πρώτος και καλύτερος, αδύνατον να παραλειφθεί, ο Οδυσσέας. Τα πρώτα σημεία του πολέμου, αποτέλεσαν τις πιο καθοριστικές στιγμές που όρισαν την έκβαση της σύγκρουσης. Γνωρίζοντας το αυτό, ο τελευταίος, (μιας και ένας από τους αρχηγούς των Αχαιών), πήρε την πρωτοβουλία να δράσει άμεσα και αποφασιστικά, διενεργώντας μια επιχείρηση παρακολούθησης του στρατοπέδου τους, και δολιοφθοράς, κάτι που πέτυχε με μεγάλο κέρδος για το στρατόπεδο των Ελλήνων. Πιο συγκεκριμένα, κατόρθωσαν να προκαλέσουν διχασμό μεταξύ των Τρώων, και να καλλιεργήσουν σχέση δυσπιστίας, εχθρότητας και αστάθειας.
Βέβαια, θα ήτο παράπτωμα να μην μιλήσουμε για το πιο σημαντικό, έξυπνο στρατιωτικό τέχνασμα της ιστορίας. Και αυτό δεν είναι άλλο από τον Δούρειο Ίππο. Οι τελευταίοι μήνες του πολέμου δεν φαίνονταν καλοί και θετικοί για κανένα στρατόπεδο. Αλλά κυρίως για αυτό των Αχαιών-Ελλήνων, (οι Τρώες είχανε την δυνατότητα να μην παραδοθούν χάρις των περίφημων γραμμών ανεφοδιασμού τους). Η ανάγκη για άμεση κατάληψη της πόλης, ήταν πλέον αναγκαία. Ειδάλλως, η πολιορκία θα έπρεπε να λυθεί. Ο στρατός των προαναφερόμενων είχε χαθεί κατά το ήμισυ στις τειχομαχίες, οι διαθέσιμοι πόροι άρχισαν να εξαντλούνται και ο ανεφοδιασμός πλέον ήταν αδύνατος, διότι οι σύμμαχοι των Τρώων ακολουθούσαν αντάρτικες τακτικές και τακτικές δολιοφθοράς εφαρμόζοντας την “καμένη γη” εμποδίζοντάς τον. O κλοιός χαλάρωνε με την πάροδο του χρόνου. Οι λιποταξίες και οι ιδέες για αποχώρηση ακούγονταν περισσότερο από ποτέ. Ο Οδυσσέας όμως και η παροιμιώδης ευφυΐα του, έσωσαν τους Έλληνες από ένα άδοξο τέλος. Ο Δούρειος Ίππος. Ένα ξύλινο κατασκεύασμα στο σχήμα γιγαντιαίου ίππου, που στην πραγματικότητα ήταν ένα κουβούκλιο γεμάτο Αχαιούς πολεμιστές και πολέμαρχους. Ο Οδυσσέας έλπιζε να δεχτούν αυτό το δώρου που θα: “τερμάτιζε τον πόλεμο”. Έτσι και έγινε.
Αριστόδημος
Οι Μεσσηνιακοί πόλεμοι, ανέδειξαν πολλές προσωπικότητες, αλλά μια πράξη από το στρατόπεδο των Μεσσήνιων έδωσε στις συγκρούσεις αυτές την προβολή τους.
Ο Αριστόδημος, ηγεμόνας της Μεσσηνίας, γνώριζε εξ’ αρχής πως η έκβαση του πολέμου θα έγερνε υπέρ των πανίσχυρων Σπαρτιατών. Αλλά έτρεφε ελπίδες πως ο Δίας (προστάτης της πόλης), δεν θα επέτρεπε κάτι τέτοιο να συμβεί. Έτσι με έναν χρησμό που έλαβε από το Μαντείο των Δελφών, (που πήρε στην προσπάθεια του να γλιτώσει το βασίλειο του από τον επεκτατισμό των Σπαρτιατών), κλίνονταν να θυσιάσει μια παρθένα γυναίκα. Η κόρη του προσφέρθηκε να θυσιαστεί για χάρη της πόλη της. Αυτή η τολμηρότατη και αποφασιστικότητα ανέκτησε το πολύτιμο ηθικό των ντόπιων κατοίκων και έδωσε ένα κίνητρο στους τελευταίους να αμυνθούν και να αποβιώσουν για την πατρίδα τους, και αναζωπύρωσε την πειθαρχία του στρατού, ενώ ανέκτησε την εμπιστοσύνη του λαού. Τελικά χρόνια μετά, ο πόλεμος τερματίστηκε με νίκη των Σπαρτιατών εξαιτίας εσωτερικής προδοσίας.
Γύλλιπος
Ο Γύλλιπος ήταν από τις πιο ηγετικές μορφές του Πελοποννησιακού πολέμου, στο στρατόπεδο των Σπαρτιατών. Μετά τις καταστρεπτικές του ήττες στην θάλασσα, ο ναυπηγημένος με περσικά χρήματα, σπαρτιατικός στόλος, υπέστητε μεγάλη φθορά. Η ανάγκη για μια γρήγορη και αποφασιστική νίκη αυξήθηκε, και με τον κίνδυνο δίωξης του από τους πολιτικούς του αντιπάλους, στέκετε εξαιρετικά τυχερός, συλλαμβάνοντας με τέχνασμα ολόκληρο τον Αθηναϊκό στρατό αμαχητί. Η πράξη αυτή ήταν παράτολμη, κυρίως διότι, οι στρατιωτικοί του σύμβουλοι τον προέτρεπαν να περιμένει και να εγκλωβίσει τις αθηναϊκές τριήρεις στον κόλπο που είχανε σταματήσει. Ο ίδιος επέλεξε να τους παρακούσει, κάτι που στην αρχή ήταν αντικείμενο χλευασμού, μα πάραυτα πέτυχε.
Περικλής
Άλλη μια φυσιογνωμία του Πελοποννησιακού που ανέτρεψε πολλά γεγονότα, άλλαξε την ανθρωπότητα έως το σήμερα, και ρύθμιζε την συμπεριφορά των πολιτών, ήταν ο Περικλής. Πολλά κατορθώματα του εξυμνούνται και θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σε ακόμα περισσότερα. Μα θα ήθελα να σταθώ στα τελευταία χρόνια της ζωής του, και στην συντονισμένη και αποφασιστική του προσπάθεια να ανακτήσει την απήχηση του και να αποφύγει τον εξοστρακισμό, (μέχρι και συνωμοσίες περί δολοφονίας του είχανε συσταθεί), που είχε μια θετική για αυτόν έκβαση. Ο Περικλής σε αντίθεση με άλλους, δεν διέπρεπε τόσο στον στρατιωτικό τομέα, αλλά στην διοίκηση και στην πολιτική. Έτσι για να εξομαλύνει τις ταραχές, αντί να πετύχει μια σπουδαία νίκη στον πόλεμο, στην θέση αυτού, έβγαλε έναν λόγο που συγκίνησε, υπόταξε και καθήλωσε τον Αθηναϊκό λαό υπέρ του, έως και το τέλος.
Μιλτιάδης
Ο Μιλτιάδης, ένας αριστοκράτης στρατιωτικός, έμεινε ξακουστός και αξέχαστος στην παγκόσμια ιστορία εξαιτίας της γιγαντιαίας και αποφασιστικής έκβασης της μάχης του Μαραθώνα το 490π.Χ. Ο συνασπισμός των Αθηναϊκών και των δυνάμεων των Πλαταιών, ήταν αριθμητικά ηττημένος και η υπεροχή, φαίνονταν στην αρχή πως θα κάνει την διαφορά. Πολύ στρατηγοί αρνούνταν να παρατάξουν τις μονάδες τους, διότι, πίστευαν πως με την λήξη αυτής της μάχης, θα ακολουθούσε η λήξη της ύπαρξης των ελληνικών πόλεων κρατών. Ο Μιλτιάδης εκλέχτηκε ανώτατος στρατηγός και πάρθηκε έτσι, η απόφαση να αντιμετωπιστούν οι Πέρσες με μια κατά μετωπών επίθεση, στο σημείο που είχε γίνει η απόβαση. Η γεμάτη πειθαρχία, ελπίδα και τόλμη πρωτοβουλία απεδείχθη καρπερή και αποδοτική, προσφέροντας στους Έλληνες μια αποφασιστική πρώτη και τελευταία νίκη.
Θεμιστοκλής
Τώρα, συνεχιστής και ανταγωνιστής του παραπάνω, ο δεύτερος σημαντικότερος στρατηγός των Περσικών πολέμων, ο Θεμιστοκλής απολαμβάνει το όνομα του, δίπλα σε αυτό του Μιλτιάδη, για την θριαμβευτική του νίκη στην αδελφή μάχη του Μαραθώνα, την ναυμαχία της Σαλαμίνας. Δικό του ήταν το σχέδιο της διεξαγωγής της μάχης, στα στενά της Σαλαμίνας, έτσι ώστε να εκμεταλλευθεί ο ελληνικός στόλος, την ταχύτητα και την ευελιξία του, έναντι του αργοκίνητου, αλλά αργού Περσικού στόλου.
Παυσανίας
Η αξία του Παυσανία κρίθηκε στην μάχη των Πλαταιών, που έδωσε μια ξεκάθαρη και τελική έκβαση στους Ελληνο-Περσικούς πολέμους.
Λεωνίδας
Μόνο και μόνο το όνομα του, κάνει προφανές περί τίνος πρόκειται να μιλήσουμε. Η άμυνα μέχρι εσχάτων και η μάχη μέχρι τελικής πτώσεως που δόθηκε στα περίφημα στενά των Θερμοπυλών ομιλεί από μόνο της.
Πύρρος της Ηπείρου
Ο Πύρρος της Ηπείρου είναι μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της ελληνιστικής εποχής. Στην μάχη της Ηράκλειας, ο ίδιος ήταν περικυκλωμένος και αριθμητικά υποδεέστερος. Γνωρίζοντας πως θα χρειαστούν έξυπνες κινήσεις αν θελήσει να νικήσει, κατάφερε να αποσπάσει με ένα τέχνασμα τα ισχυρότατα άκρα του ρωμαϊκού στρατού και να απομονώσει το ασθενέστερο κέντρο του αντίπαλου επιτυγχάνοντας την κατάληψη του στρατοπέδου των Ιταλών. Πηγές της τότε εποχής, μαρτυράνε πως κατάφερε να νικήσεις χάρις την εμψύχωση που προσέφερε στους στρατιώτες του, και στο γεγονός πως πήρε με το μέρος του μικρά τμήματα Ελλήνων μισθοφόρο του Ρωμαϊκού στρατού, με τον έξυπνο και διπλωματικό του λόγο.
Ιούλιος Καίσαρας
Ο πασίγνωστος Ρωμαίος αυτοκράτορας, πέτυχε πάμπολλες νίκες σε όλα του τα μέτωπα. Αλλά ιδιαίτερη σημασία δίνεται στους πολέμους κατά των Γαλατών, των Κελτών και των λοιπών γερμανικών-σαξονικών φύλων. Η μάχη των Άλπεων αν και όχι ευρέως γνωστή άλλαξε την ιστορία. Η εξαιρετική αποφασιστικότητα που επιδείχτηκε εδώ από τους στρατηγούς του και τον ίδιου, που σύμφωνα με τον θρύλο, προσπάθησε να συμφιλιώσει τον Ρωμαϊκό λαό με τους Βορείους, κέρδισε την φιλικότητα όλων.
Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος
Ο Πασίγνωστος Άγγλος βασιλιάς, δεν μπορεί να περιοριστεί σε ένα του κατόρθωμα. Η Τρίτη σταυροφορία, και η μάχη της Άκρας, είναι μια σειρά σπουδαίων στρατιωτικών επιτυχιών που έδειξαν την διάθεση των Ευρωπαίων να απωθήσουν τους μουσουλμάνους στα ενδότερα της Ασίας. Στην μάχη της Άκρας, η πολιορκία παραδόθηκε χάρις την ανδρεία του Ριχάρδου, χωρίς ιδιαίτερη αιματοχυσία, και της πειστικότητας του απέναντι στους Άραβες, στους οποίους υποσχέθηκε ειρήνη.
Βασίλειος Β’ ο Βουλγαροκτόνος
Στα χρόνια του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου, η αυτοκρατορία γνώρισε την μεγαλύτερη της ακμή, ενώ βρίσκονταν σε περίοδο παρακμής. Ο ίδιος, ο πειθαρχημένος, ακέραιος τους χαρακτήρας, η ατσάλινη του πυγμή, η απόλυτη εξουσία που ασκούσε στους στρατιώτες του, ξεπέρασε το δικό του στρατόπεδο. Οι αντίπαλοι ηγέτες φοβούνταν να του αντιπαρατεθούν, γιατί ο λόγος του θα καθήλωνε τους πολεμιστές τους. Άλλο ένα τέτοιο περιστατικό, που του έδωσε σίγουρη κυριαρχία στον Καύκασο και στην ευρύτερη περιοχή της Γεωργίας είναι το γεγονός πως οι κάτοικοι των περιοχών, έλεγαν για έναν βράχο που όποιος τον μετακινούσε θα είχε την δύναμη των Καυκάσιων ορέων. Ο ίδιος προχωρώντας επέλεξε να δοκιμάσει να τον μετακινήσει. Τα κατάφερε και ο βράχος μετακινήθηκε. Οι ιστορικοί της εποχής λένε ότι χρησιμοποίησε κάποιο τέχνασμα, αλλά ακόμα και σήμερα, είναι αντικείμενο συζητήσεων.
Βάρδας ο Σκληρός
Ο άγνωστος αυτός, Βυζαντινός στρατηγός, κατόρθωσε να απωθήσει την σκιά του Βορρά, από την γη των Χριστιανών στην μάχη της Αρκαδιούπολης. Ο Σβιατοσλάβος βασιλιάς του κράτους των Ρώς, είχε συνασπίσει μια υπέρμετρη δύναμη Πετσενέγων και Μαγυάρων έως και Σκανδιναβών και Ρώσων πολεμιστών. Πάραυτα, ο γιγαντόσωμος Έλληνας, και ο στρατό του διέλυσε όλους τους Βορείους
Αλέξιος Φιλανθρωπινός
Άλλος ένας αφανής, Βυζαντινός στρατηγός, ο Αλέξιος Φιλανθρωπινός έκανε το μεγάλο βήμα αποτίναξης του Τουρκικού ζυγού στην Μ. Ασία. Το αξιοσημείωτο, ηγήθηκε σε 14 μάχες κατά των Τούρκων, και στις 14, ήταν νικητής.
Ιωάννα της Λωράινης
Κατά τον πόλεμο των εκατό ετών, μεταξύ της Αγγλίας και της Γαλλίας, μια γυναίκα διακρίθηκε για την αλλαγή που προκάλεσε και τον θρίαμβο της πατρίδας της που επέφερε η σύντομη ζωή της. Στην μάχη του κάστρου του Σεντ Λουμπ, η σημαιοφόρος και πολεμίστρια Ιωάννα της Λωραίνης, κατάφερε να φέρει μια απροσδόκητη νίκη, και μια λαμπρή επιτυχία. Η σπουδαιότητα της φαίνεται στο γεγονός πως τραυματίστηκε εξ αρχής από βέλος αλλά, παρέμεινε ανέγγιχτη στο πεδίο της μάχης, αποφασισμένη να φέρει μια νίκη, και μαζί την αγάπη του λαού για τον βασιλιά για τον οποίο εργάζονταν.
Κωνσταντίνος Δραγάτης Παλαιολόγος
Ο τελευταίος Βυζαντινός Αυτοκράτορας, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, ηγέτη που επέδειξε την μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, στις δύσκολες συνθήκες που διακυβέρνησε. Καταγράφονται πάρα πολλά τέτοια περιστατικά από το σπουδαίο, ηρωικό αυτό πρόσωπο. Από την προσπάθεια για ένωση των δυο εκκλησιών, έως και τις τεράστιες ανασυντάξεις του στρατού, ο Παλαιολόγος αγωνίστηκε με πυγμή και αποφασιστικότητα, για την διάσωση του Βυζαντίου. Ο ίδιος έπεσε ηρωικά μαχόμενος, εμψυχώνοντας τους τελευταίους Έλληνες στρατιώτες του, με σκοπό να προκαλέσει την μέγιστη φθορά στον εχθρό.
Βλάντ Τέπες (Δράκουλας)
Ο πασίγνωστος, φοβερός, δαιμόνιος Βλάχος βοεβόδας, αποκλειστικά με το όνομα του έσπερνε τρόμο, διέλυε τακτικούς στρατούς. Ο Μωάμεθ ο Πορθητής, σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκείνη την εποχή, κατακτητής της Πόλης, έτρεμε την αντιπαράθεση με τον ολιγάριθμο, αλλά ισχυρότατο και σκληροτράχηλο στρατό των ορεσιβίων κατοίκων της Βλαχίας. Στις μάχες που πραγματοποιήθηκαν, κατά την εκστρατεία του σουλτάνου στην Βλαχία, οι εξαιρετικά έξυπνες και βάναυσες τακτικές του Βλάντ, σε συνδυασμό με την γνώση των εδαφών τους, συνέτριψαν την Τουρκική εισβολή.
Φίλιππος ο Μαχητής
Ο βασιλιάς της Αυστρίας, αμύνθηκε με περίσσια γενναιότητα, έναντι της Οθωμανικής εισβολής, και κατόρθωσε παρά την συντριπτική διαφορά μεταξύ των Τουρκικών και των δυνάμεων της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, να υπερισχύσει και να καταστρέψει, τις Ασιατικές δυνάμεις, έτσι ώστε, οι Ευρωπαίοι να έχουν μόνο 800 απώλειες ενώ οι Οθωμανοί, πολλαπλάσιες, 30.000.
Ναπολέων Βοναπάρτης
Ο γνωστός Γάλλος στρατηλάτης, είχε πολλές στρατιωτικές επιτυχίες αφενός, αλλά, συμβολικά ας αναφερθούμε στον πόλεμο του Γ Συνασπισμού. Σε αυτόν ο στρατηγός, πορεύτηκε στην Πρωσική πόλη Ούλμ, και αφάνισε τον στρατό των Γερμανών, του Μακ, που αριθμούσε 85.000 άντρες, αποτελούμενοι από πυροβολικό, ιππικό και τακτικό πεζικό. Ο στρατός του Ναπολέων ήταν πολύ μικρότερος.
Κροκόδειλος Κλαδάς
Ο Μωραΐτης-Μανιάτης στρατηγός, αγωνίστηκε επί 3 δεκαετίες για την απελευθέρωση της Ελλάδας, και την ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Πετρομπέης Μαυρομιχάλης
Ο Μανιάτης μπέης πρωτοστάτησε, στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821, αναλαμβάνοντας ενεργό λόγο στην άλωση της Πάτρας, της Καλαμάτας κτλ.
Γεώργιος Καραϊσκάκης
Άλλο ένα τέτοιο γεγονός, συνέβη στα πλαίσια της Ελληνικής Επανάστασης, από έναν Ρωμιό οπλαρχηγό, τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Ο Καραϊσκάκης διοίκησε την ομάδα του, και αναζωπύρωσε την επανάσταση στην Στερεά Ελλάδα, όταν όλα έδειξαν να χάνονται. Ο ίδιος, έχασε το μεγάλο αξίωμα του αρματολού των Αγράφων, εν γνώσι του, επειδή εγκατέλειψε τις περιοχές του, αφού αντιλήφθηκε τον κίνδυνο κατάπνιξης της εθνεγερσίας.
Οδυσσέας Ανδρούτσος
Ο Αρβανίτης, οπλαρχηγός, πήρε μέρος σε πολλές συγκρούσεις, και απότρεψε τον Τουρκαλβανικό στρατό, εμποδίζοντας τον στο Χάνι της Γραβιάς. Συμβολικά αναφέρουμε αυτούς τους 3, διότι οι αγωνιστές είναι πολλοί περισσότεροι, επώνυμοι και ανώνυμοι.
Κοτζά Αναστάς
Ο άγνωστος ηγέτης του Ποντιακού αντάρτικου, είχε ελάχιστα κατορθώματα εξαιτίας της σύντομης διάρκειας της ζωής του. Πάραυτα, η πιο αποφασιστική του ενέργεια είναι η αυτοθυσία του μαζί με την αντάρτικη ομάδα του, για την διαφυγή των ντόπιων γυναικόπαιδων.
Νικόλαος Πλαστήρας
O επονομαζόμενος Μαύρος Καβαλάρης, είχε αρκετά κατορθώματα στον στρατιωτικό τομέα. Πάραυτα κάτι ιδιαίτερα διαφορετικό, και αξιοσημείωτο, είναι η ίδρυση ορφανοτροφείου και η περιφρούρηση της διαφυγής των Ελλήνων Μικρασιατών, ενώ παράλληλα έδινε μάχη με τους τσέτες της περιοχής.
Άρης Βελουχιώτης (Θανάσης Κλάρας)
Ο μεγαλύτερος ηγέτης της ελληνικής ένοπλης αντίστασης, είχε πολλές πράξεις αυτοθυσίας και αποφασιστικότητας. Μια εκ των οποίων, ίσως πιο σημαντική, είναι αυτή της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου, όπου το σχέδιο που καταστρώθηκε δεν τελείται λεπτομερείς όπως οργανώθηκε, εξαιτίας της άτακτης, άσκοπης υποχώρησης των στρατευμάτων του Ε.Δ.Ε.Σ. Στην κρίσιμη αυτή στιγμή της επιχείρησης, ο Κλάρας, δίνει ταχύτατες εντολές, πειθαρχεί αποκλειστικά τα γενναία σώματα του, και κατορθώνει παρά τις δυσκολίες να εξέλθει νικητής.