Της φιλολόγου Μαρίας Νέλλα
Ο Δεκέμβριος έχει ιδιαίτερη σχέση στο έτος, την οποία γνωρίζουν οι κάτοχοι των Μυστηριακών γνώσεων. Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο είναι η ανοδική πορεία του Ηλίου στον ουρανό, για να φωτίσει όλη τη Δημιουργία. Αυτή τη φυσική δύναμη τιμά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, γι’ αυτό θεωρείται ιερή ημέρα. Τότε τιμάται ο Πανδερκής και Πανδαήμων (αυτός που βλέπει και γνωρίζει τα πάντα) Απόλλων – Ήλιος. Οι Θυιάδες στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο έκαναν τελετές προς τιμήν του Απόλλωνα και του Διονύσου. Τα νυκτερινά αυτά ιερά έργα περιελάμβαναν την αναζήτηση του θείου βρέφους, του Διονύσου Λιμνίτη.
Οι Ορφικοί κατά τη χειμερινή τροπή του Ηλίου τιμούσαν τη γέννηση του Διονύσου Ζαγρέως, του ελευθερωτή των ανθρώπινων ψυχών από τον Άδη. Αυτή τη μέρα πραγματοποιούνταν η δεύτερη μύηση στα ορφικά μυστήρια.
Στα Ελευσίνια Μυστήρια η χειμερινή τροπή του ήλιου συνδέεται με την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Η κάθοδος της Περσεφόνης στον Άδη δεν αποτελεί πτώση, αλλά έκφραση αλληλεγγύης την οποία εκδηλώνει η φωτεινή ψυχή προς τις ψυχές τις βρισκόμενες στο σκοτάδι.
Οι Δρυΐδες ντυμένοι στα λευκά τιμούν τα ηλιοστάσια σε ηλιακούς ναούς, όπως στο ναό του Απόλλωνος Ηλίου που βρισκόταν στο Στόουνχετζ του Ηνωμένου Βασιλείου. Η λατρεία του Ηλίου εντοπίζεται και σε άλλους ευρωπαικούς λαούς, οι οποίοι έχουν δεχτεί την επίδραση του Υπερβόρειου Απόλλωνος. Οι Σκανδιναβοί λάτρευαν τον Όντιν και οι Τεύτονες τον Βόταν ως ενσάρκωση του Ηλίου. Στους Γαλάτες ο Τάρταν ήταν ο ηλιακός θεός και η ηλιακή δύναμη αποδιδόταν με τη μορφή του τροχού.
Το χειμερινό ηλιοστάσιο έχει και τη συμβολική του διάσταση. Τότε όχι μόνο ο φυσικός, αλλά και ο πνευματικός ήλιος με το ακτινοβόλο φως του διώχνει τα σκότη της ανθρώπινης ψυχής. Από αρχαιοτάτων χρόνων το Φως σε μυστηριακό επίπεδο ταυτίστηκε με τη Γνώση, γι’ αυτό το λόγο, από το χειμερινό ηλιοστάσιο μέχρι την Εαρινή Ισημερία, η ανθρώπινη ψυχή απαλλαγμένη από τα πάθη οδηγείται προς την πνευματική της αναγέννηση. Αυτή την πορεία της ψυχής ενός μυημένου γιόρταζαν οι Ελευσίνιοι.
Πρέπει ακόμα να σημειωθεί ότι θεοί και μεγάλοι δάσκαλοι φέρονται να έχουν γεννηθεί αυτή την περίοδο π.χ. Χριστός, Διόνυσος. Οι Χριστιανοί υιοθέτησαν την εορτή του Ηλιακού Φωτός και οι περί τον Ήλιο Απόλλωνα και Ιησού παραδόσεις συγκλίνουν σε αρκετά σημεία.
Τέλος, αξίζει να παραθέσουμε τα ακόλουθα κυπριακά κάλαντα που τραγουδιόντουσαν μέχρι και τη δεκαετία του 1980:
«Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας ηλίου την θεία γέννηση να πω στ’ αρχοντικό σας. Απόλλων άρχοντα θεέ, έλα ξανά κοντά μας, συ φωτοδότη βασιλιά, φώτισε την καρδιά μας. Λιώσε τα χιόνια στα βουνά, ζέστανε τα πλατάνια, φέρε μας γέλια και χαρά, ειρήνη και ζωντάνια. Στο σπίτι αυτό που μπήκαμε οι εστίες να μη σβήσουν και οι νυκοκυραίοι του χίλια χρόνια να ζήσουν».
Βιβλιογραφία
1) Περιοδικό Ιχώρ, τεύχη 47-48.
2) Ιω. Θ. Χαραλαμπόπουλου, Τα αρχαία ελληνικά μυστήρια και οι σύγχρονες επιβιώσεις τους.