ΕΝΟΤΗΤΑ 7: O KOΣMOΣ MEΣA AΠO THN OΘONH – EIKONA. – Γυμνάσιο Δομενίκου "Νικόλαος Μπάμπαλης"

ΕΝΟΤΗΤΑ 7: O KOΣMOΣ MEΣA AΠO THN OΘONH – EIKONA.

ΟΔΗΓΙΕΣ

Θα διαβάσετε στο μάθημά μας κάποια κείμενα και θα ασχοληθείτε με ασκήσεις.
Μπορείτε να αξιοποιήσετε και το ψηφιακό βιβλίο

(http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A112/346/2302,8787/)

Θα εξετάσουμε τα παράγωγα επίθετα.

ΑΣΚΗΣΗ

Διαβάστε το Kείμενο 6

Αφού διαβάσετε το κείμενο 6, βρείτε ένα ρήμα και τρία ουσιαστικά και παραγάγετε επίθετα προσθέτοντας τα κατάλληλα επιθήματα (καταλήξεις).

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A112/346/2309,8829/

Σ’ αυτή την ενότητα, θα συνεχίσουμε με την περιγραφή. Για την περιγραφή μπορείτε να διαβάσετε και τα εξής στην παρακάτω ιστοσελίδα.

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos_Politismos/glossa/01-1-0-Perigrafi.htm

Παράγωγα επίθετα

Τα παράγωγα επίθετα σχηματίζονται με την προσθήκη στο θέμα μιας λέξης ενός παραγωγικού επιθήματος. Τα πιο συχνά από αυτά τα επιθήματα είναι τα: -ικός, -τος, -ένιος, -ινος, -ερός, -ακός, κ.ά. (βλ. Γραμματική Τριανταφυλλίδη, σ. 136 κ. εξ. και Σχολική Γραμματική).

«Ως βάση για την παραγωγή επιθέτων χρησιμοποιούνται στοιχεία όλων των γραμματικών κατηγοριών:

ρήματα: λυπώ > λυπηρός – λυπηρή – λυπηρό

χτίζω > χτιστός – χτιστή – χτιστό

αφαιρώ > αφαιρετέος – αφαιρετέα – αφαιρετέο

φουντώνω > φουντωτός – φουντωτή – φουντωτό

νηστεύω > νηστήσιμος – νηστήσιμη – νηστήσιμο

ονόματα: πείσμα > πεισματάρης – πεισματάρα – πεισματάρικο

μαλλί > μαλλιαρός – μαλλιαρή – μαλλιαρό

αγκάθι > αγκαθωτός – αγκαθωτή – αγκαθωτό

Κυριακή > κυριακάτικος – κυριακάτικη – κυριακάτικο

Γαλλία > γαλλικός – γαλλική – γαλλικό

επίθετα: μαύρος > μαυρούλης – μαυρούλα – μαυρούλικο

καλός > καλούτσικος – καλούτσικη – καλούτσικο

κόκκινος > κοκκινωπός – κοκκινωπή – κοκκινωπό

άσπρος > ασπριδερός – ασπριδερή – ασπριδερό

φτωχός > φτωχικός – φτωχική – φτωχικό

επιρρήματα: μπροστά > μπροστινός – μπροστινή – μπροστινό

σήμερα > σημερινός – σημερινή – σημερινό

πάντοτε > παντοτινός – παντοτινή – παντοτινό

απόψε > αποψινός – αποψινή – αποψινό

σιγά > σιγανός – σιγανή – σιγανό».

Μπορείτε να θυμηθείτε τα επίθετα στη σχολική σας γραμματική:

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A112/621/4006,17972/

Και σε μια άλλη γραμματική.

http://www.greek-language.gr/greekLang/files/document/modern_greek/grammatiki.triantafyllidi.pdf

Επίσης και εδώ:

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/klisi_epitheto.htm

Περιγραφή

Μπορεί να διακρίνει κανείς δύο είδη περιγραφής, ανάλογα με τον βαθμό εμπλοκής σε αυτήν του ομιλητή/συγγραφέα (και ανεξάρτητα από την αυθεντικότητα ή την πλαστότητά της): την αντικειμενική και την υποκειμενική περιγραφή.

Στην αντικειμενική περιγραφή αναπαράσταση γίνεται με τρόπο που αντιστοιχεί στα πράγματα (κυριαρχία του τρίτου ρηματικού προσώπου, του προσώπου που εξαφανίζει το υποκείμενο από το προσκήνιο του λόγου, προκειμένου να αναδειχθεί το αντικείμενο της περιγραφής).

Στην υποκειμενική περιγραφή, που αφθονεί στη λογοτεχνία, οι λεπτομέρειες που επιλέγονται συνυπάρχουν με τα συναισθήματα που ανακαλεί στον συγγραφέα το αντικείμενο της περιγραφής και γι’ αυτό είναι συχνά επίμονη η παρουσία του πρώτου ρηματικού προσώπου, του προσώπου που εισάγει στον λόγο τη διάσταση της γλωσσικής υποκειμενικότητας.

ΑΣΚΗΣΗ: Τα παρακάτω αποσπάσματα σε ποιο είδος περιγραφής ανήκουν;

Α. Αβαθές βαρομετρικό χαμηλό στην Κρήτη κινείται ανατολικά. Ψυχρό μέτωπο στη Ν. Ιταλία κινείται αργά προς την περιοχή μας και θα επηρεάσει αύριο τη Δυτική, Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα. Τοπικές ομίχλες θα σημειωθούν κυρίως στα ηπειρωτικά. Υψηλές θερμοκρασίες σχεδόν σε όλη τη χώρα.

Β. Ήταν ένα λουλούδι εκεί! Συλλογίσου. Ένα λουλούδι είχε φυτρώσει εκεί μέσα στους σαπρακιασμένους γεώσακους. Και μου φανερώθηκε έτσι ξαφνικά τούτη τη νύχτα που ‘ναι γιομάτη θάματα. Απόμεινα να το βλέπω σχεδόν τρομαγμένος. Τ’ άγγισα με χτυποκάρδι, όπως αγγίζεις ένα βρέφος στο μάγουλο. Είναι μια παπαρούνα. Μια τόσο δα μεγάλη, καλοθρεμμένη παπαρούνα, ανοιγμένη σαν μικρή βελούδινη φούχτα. Αν μπορούσε να τη χαρεί κανένας μέσα στο φως του ήλιου, θα ‘βλεπε πως είναι άλικη, μ’ ένα μαύρο σταυρό στην καρδιά, με μια τούφα μαβιές βλεφαρίδες στη μέση. Είναι καλοθρεμμένο λουλούδι, γεμάτο χαρά, χρώματα και γεροσύνη. Το τσουνί του είναι ντούρο και χνουδάτο. Έχει κι ένα κόμπο που δεν άνοιξε ακόμα. Κάθεται κλεισμένος σφιχτά μέσα στην πράσινη φασκιά του και περιμένει την ώρα του. Μα δε θ’ αργήσει ν’ ανοίξει κι αυτός. Και θα ‘ναι δυο λουλούδια τότες! Δυο λουλούδια μέσα στο περιβόλι του Θανάτου. Αιστάνουμαι συγκινημένος ξαφνικά ως τα κατάβαθα της ψυχής.

Συστηματική περιγραφή δύο αρχαίων ειδωλίων (από το βιβλίο των Λευτέρη Oικονόμου και Πέπης Ρηγοπούλου Σταθμοί στην ιστορία της ελληνικής τέχνης, Α’ τόμος, OΕΔΒ, 1985)

Η μινωική γλυπτική δεν είναι τόσο γνωστή, όσο οι τοιχογραφίες της ίδιας εποχής που έγιναν στην Κρήτη ή τα ειδώλια των Κυκλάδων που μελετήσαμε προηγουμένως. Τα έργα που έφτασαν ως εμάς είναι εξάλλου μικρά στο μέγεθος και λιγοστά. Αυτό ωστόσο δε μειώνει ούτε την καλλιτεχνική αξία τους ούτε τη σημασία τους για τον πολιτισμό στον οποίο ανήκουν. Ας ξεκινήσουμε από μια αντιπαραβολή των ισταμένων γυναικείων και ανδρικών μορφών. Η μεγάλη θεά των όφεων (περίπου 1600 π.Χ.) και η μικρή θεά των όφεων (περίπου 1600-1580 π.Χ.) του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, είναι φτιαγμένες από χρωματιστή φαγεντιανή (ψημένο πηλό με υάλωση). Το κάτω μέρος του κορμιού τους μοιάζει με κόλουρο κώνο που η άνω – στενότατη – περιφέρεια συνιστά τη “δαχτυλιδένια” μέση της θεάς. O κορμός, λεπτός ως το θώρακα, διευρύνεται προς τα πάνω όπου σχηματίζεται το πλούσιο γυμνό στήθος, σημάδι γονιμότητας αλλά ίσως και πιστή απόδοση ενός ευρύτερα διαδεδομένου συρμού. Το κεφάλι έχει σχήμα καρδιάς ή ανεστραμμένου τριγώνου με τα πελώρια καθηλωτικά μάτια, την ίσια μύτη και το σαρκώδες στόμα, ενώ τα χέρια απλώνονται στον χώρο με αξιοπρόσεχτη τόλμη κρατώντας τα ιερά φίδια στον αέρα ή έχοντάς τα τυλιγμένα πάνω τους.

Σας θυμίζει τίποτε από το βιβλίο Ιστορίας Α΄ Γυμνασίου;

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CE%AC_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CF%8C%CF%86%CE%B5%CF%89%CE%BD

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A105/749/4879,22314/

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Από το Aκούω και μιλώ: Βλέποντας τις εικόνες και ακούγοντας την «ψηφιακή ξενάγηση» (κείμ. 2) στον ναό του Δία, πείτε πώς ξεκινάει την περιγραφή του ο «ηλεκτρονικός ξεναγός», πώς τη συνεχίζει και πώς την ολοκληρώνει.

Ρίξτε μια ματιά. Ο ναός του Δία στην Ολυμπία:

Αναπαράσταση από ΙΜΕ

http://www.fhw.gr/cosmos/index.php?id=15&m=2&s=15&lk=118&lg=#

Αναπαράσταση της ανατολικής όψης του Ναού του Διός στην Αρχαία Ολυμπία.

http://el.travelogues.gr/item.php?view=37991

Φανταστική απεικόνιση του εσωτερικού του Ναού του Δία στην αρχαία Ολυμπία.

http://el.travelogues.gr/item.php?view=56887

Διαβάζω και γράφω

Στο πλαίσιο του μαθήματος των Kαλλιτεχνικών, επισκεφτήκατε ηλεκτρονικά ή πραγματικά μια έκθεση ζωγραφικής με έργα Eλλήνων ζωγράφων στην Εθνική Πινακοθήκη. Σας έκαναν εντύπωση οι παρακάτω πίνακες. Σε ένα κείμενο δύο παραγράφων, το οποίο θα στείλετε σε έναν φίλο σας με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (μαζί με τις εικόνες-πίνακες), περιγράψτε το περιεχόμενο των πινάκων, ξεκινώντας από τα γενικότερα χαρακτηριστικά και πηγαίνοντας στα ειδικότερα.

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A112/346/2309,8834/

Αφήστε μια απάντηση Ακύρωση απάντησης