Από το Δημήτρη Λουιζίδη -Γ1
Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ
“Ο ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΠΥΡΓΟΥ”
Ένα σπουδαίο λογοτεχνικό έργο της εκπληκτικής τριλογίας του μεγάλου Μ. Καραγάτση, που αποτελείται από τα μυθιστορήματα “Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου”, “Αίμα χαμένο και κερδισμένο” και “Τα στενά του Μίχαλου”. Παρακολουθούμε την ιστορία, την εποχή λίγο πριν και κατά το “ξέσπασμα” της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, μέσα από τα προσωπικά βιώματα του Μίχαλου Ρούση, του περίφημου Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου στο Μωριά, μοναχοπαίδι της παλιάς και δυνατής φαμίλιας των Ρούσηδων. Κληρονόμο, από τον πατέρα του, μεγάλης περιουσίας την οποία και διαχειρίστηκε με επιτυχία. Ενός ανθρώπου διψασμένου για ζωή [“Στη ζωή αξίζει μονάχα η ζωή”], που η μόρφωσή του, χωρίς να είναι λειψή, δεν του γέννησε περαιτέρω ανησυχίες. Που χαιρόταν την αρχοντική και πλούσια ζωή του, χωρίς να ζητάει από το ριζικό του τίποτα περισσότερο. Το αίσθημα του ευδαιμονισμού τον κυβερνούσε και μοναδικό του πάθος οι γυναίκες. Ενός ανθρώπου, που κλήθηκε να συμμετάσχει στην προετοιμασία της Ελληνικής επανάστασης, αν και όχι με προθυμία [“Σε τι θα τον ωφελούσε μια επανάσταση, είτε πετύχαινε, είτε όχι; Βαριόταν τις μπλεξούρες! Του γεννούσαν ταραχή και δυσφορία”.], με έναν τρόπο περίεργο αλλά εξαιρετικά αποδοτικό. Ενός ανθρώπου που δεν διστάζει να γίνει εξωμότης (αρνησίθρησκος)[“Αβάσταχτη ή όχι η ζωή είναι ζωή!”], προδότης [“από πρώτος των σκλάβων, έγινε στερνός των αφεντάδων!”] αλλά και ήρωας [“Ετσι γίνεται κάποιος ήρωας;”]! Ζει ακραίες καταστάσεις, συνομωσίες, ομηρία, πείνα, λοιμό, εξορία, απειλή για τη ζωή του, όλα στο όνομα της επανάστασης, την οποία ο ίδιος ποτέ δεν επεδίωξε. Ανταπεξέρχεται σε όλα, αφενός χάρη στην ισχυρή θέλησή του για ζωή αλλά και για όσα χαμένα έπρεπε να ξανακερδίσει [“Εξόν από το κέρδος της ζωής του, όλα τ΄άλλα ήσαν χαμένα, κι έπρεπε να ξανακερδιθούν : γυναίκα, οικογένεια, σπίτι, περιουσία, συγγενείς, φίλοι, θέση στην κοινωνία των ανθρώπων”], και αφετέρου με τη βοήθεια σημαντικών στη ζωή του προσώπων [“Κι ύστερα, βασιζόταν στους ανθρώπους’ ή, καλύτερα στην αγάπη των ανθρώπων. Ήξερε πως ο Θεός τον είχε πλάσει αχαρακτήριστο και αξιαγάπητο”]. Μέσα από τις απόψεις του αλλά και τα γεγονότα τα οποία βίωσε, ξεδιπλώνεται μια άλλη εκδοχή της επανάστασης, μία άλλη αντιμετώπιση προσώπων και πραγμάτων [“Να λευτερωθούν (οι κοτζαμπάσηδες), με το αίμα του Έλληνα χωριάτη, από την τυραννία του Τούρκου, για να ξεζουμίζουν ύστερα μόνοι τους αυτοί, τον Έλληνα χωριάτη με την ησυχία τους”] [“Και το μίσος του αδερφού κατά του αδερφού, που εμποδίζει με την νοημοσύνη και τις ενέργειές του την ορθοπόδηση της φυλής, είναι πολύ πιο δυνατό από την απέχθεια ενός ολόκληρου λαού προς τον αλλοδαπόν εχθρό”]. Με φόντο την Ελληνική επανάσταση, ο Μ. Καραγάτσης μιλάει με τόλμη για την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης, για την ιστορία που ρέει σαν ορμητικό ποτάμι και μας ξεπερνά, για την ζωή που αφήνουμε να γλιστρήσει μέσα από τα χέρια μας, για τον ηρωισμό ως ατύχημα, για την ελευθερία ως άπιαστο όνειρο….. Γνώριμοι ήρωες από το έπος του 1821 παρουσιάζονται με τις ανθρώπινες αδυναμίες τους και μας μεταφέρουν στην άγρια ζωή εκείνων που ονειρεύτηκαν μια ελεύθερη πατρίδα. Στο κέντρο όλων αυτών, βρίσκεται ο Μίχαλος Ρούσης, ένας κατά λάθος ήρωας [“Αλλά τι σχέση έχει ο θρύλος με την πραγματικότητα;”], που αγωνίστηκε με γενναιότητα χάρη στο φόβο του θανάτου. Πρόκειται εντέλει, για την ιστορία ενός αντιήρωα. Μια ελεγεία πάνω στον ανθρώπινο φόβο.