Α. Η διάρθρωση του διαλόγου και τα πρόσωπα

Εισαγωγή: Ο Σωκράτης διηγείται τη συζήτησή του με τον Πρωταγόρα σε έναν φίλο του.

1. Ποιο είναι το θέμα της εισαγωγής στον Πρωταγόρα και για ποιο λόγο το επιλέγει ο Πλάτων;

2. Ο Πλάτων ακολουθεί την τεχνική του άμεσου διαλόγου στην εισαγωγή στον Πρωταγόρα, ενώ στο υπόλοιπο έργο την τεχνική του αφηγημένου διαλόγου (ο Σωκράτης αφηγείται σε ένα φίλο του το διάλογό του με τον Πρωταγόρα). Ποια πλεονεκτήματα προσφέρει ο αφηγημένος διάλογος ως τεχνική γραφής και ποιες αδυναμίες μπορεί να παρουσιάζει σε ένα φιλοσοφικό κείμενο;

Πρόλογος: Ο Ιπποκράτης και η σφοδρή επιθυμία του να γίνει μαθητής του Πρωταγόρα.

1. Γιατί ο Σωκράτης επισκέπτεται μαζί με τον Ιπποκράτη τον Καλλία;

2. Ποιο είναι το θέμα του διαλόγου όπως φαίνεται από τον Πρόλογο και με ποιο τρόπο αναδεικνύεται;

Ο Σωκράτης στο σπίτι του Καλλία. Περιγραφή του Πρωταγόρα και των άλλων προσώπων του διαλόγου.

1. Ποια είναι τα πρόσωπα του διαλόγου και πώς διαγράφεται ο χαρακτήρας καθενός στη σκηνή αυτή;

2. Έχει υποστηριχθεί ότι στον Πρωταγόρα ο Πλάτων έχει επηρεαστεί από την κωμωδία. Ποια στοιχεία της σκηνής στο σπίτι του Καλλία (όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο σας) συνηγορούν υπέρ της άποψης αυτής;

3. Η αντιμετώπιση των σοφιστών από τους Αθηναίους δεν είναι ενιαία, όπως φαίνεται από τον Πρόλογο και τη σκηνή στο σπίτι του Καλλία. Πώς τους αντιμετωπίζει καθεμία ομάδα που διακρίνεται και πώς τους αντιμετωπίζει ο Πλάτων και ο Σωκράτης; Να εξηγήσετε τη στάση αυτή με τη βοήθεια της γενικής εισαγωγής του βιβλίου σας (σσ. 24-25, 29).

Η αρχή της συζήτησης. Είναι δυνατόν να διδαχθεί η πολιτική αρετή, όπως ισχυρίζεται ο Πρωταγόρας;

1. Πώς ορίζει ο Πρωταγόρας το αντικείμενο της διδασκαλίας του και τι υπόσχεται στο νεαρό Ιπποκράτη;

2. Η αρχαϊκή ηθική έδινε έμφαση στην καταγωγή του ανθρώπου. Από αυτήν εξαρτούσε σε πολύ μεγάλο βαθμό το ήθος, το χαρακτήρα και την αρετή του. Ποιες συνέπειες έχει γι’ αυτή την αριστοκρατική αντίληψη η επαγγελία του Πρωταγόρα (και των σοφιστών γενικά) για το αντικείμενο και το σκοπό της διδασκαλίας του;

3. Ποιες αντιρρήσεις διατυπώνει ο Σωκράτης σχετικά με το αντικείμενο της διδασκαλίας του Πρωταγόρα και με ποιο τρόπο επιχειρεί να τις θεμελιώσει;

Η απάντηση του Πρωταγόρα και ο μύθος για τη δημιουργία της ανθρώπινης κοινωνίας.

1. Ποιες από τις σοφιστικές μεθόδους χρησιμοποιεί ο Πρωταγόρας στην απάντησή του στις πρώτες αντιρρήσεις του Σωκράτη σχετικά με το διδακτόν της αρετής;

2. Σε πόσα μέρη διακρίνεται ο λόγος (ρήση) του Πρωταγόρα και σε ποια επιχειρήματα του Σωκράτη απαντά στο καθένα;

3. Τι επιχειρεί να αποδείξει ο Πρωταγόρας με το μύθο του Προμηθέα;

4. Το επιχείρημα του Πρωταγόρα για τη σκοπιμότητα της τιμωρίας αποδεικνύει, κατά τη γνώμη σας, το διδακτόν της αρετής και γιατί;

5. Ποιοι διδάσκουν τους νέους την αρετή και πού αποβλέπει η διδασκαλία αυτή, σύμφωνα με τον Πρωταγόρα;

Β. Η φιλοσοφική σημασία του διαλόγου

1. Ποια είναι τα θέματα που συζητούν ο Πρωταγόρας και ο Σωκράτης στο διάλογο και ποια σχέση έχουν μεταξύ τους;

2. Διαλεκτική – σωκρατική ειρωνεία – μαιευτική: Να γράψετε σύντομα κατατοπιστικά σημειώματα για το καθένα, επισημαίνοντας πώς χρησιμοποιούνται από το Σωκράτη στον Πρωταγόρα. (Να συμβουλευτείτε και την εισαγωγή του βιβλίου σας, σσ. 35- 36).

3. Να δώσετε ένα σύντομο ορισμό της διαλεκτικής μεθόδου του Σωκράτη και να γράψετε τα πλεονεκτήματά της στη φιλοσοφική συζήτηση.

4. Ποιες μεθόδους της σοφιστικής συναντάμε στον Πρωταγόρα και ποια στάση τηρεί ο Πλάτων απέναντι σ’αυτές;

5. Ο Πρωταγόρας και οι σοφιστές γενικά αλλά και ο Πλάτων καταφεύγουν στο μύθο ως φιλοσοφική μέθοδο. Με ποιο τρόπο μπορεί να συμβάλει ο μύθος στη φιλοσοφική αναζήτηση και ποια είναι τα όριά του;

6. Γιατί ο Σωκράτης (και ο Πλάτων) ειρωνεύεται ιδιαίτερα τη διάλεξη ως φιλοσοφική μέθοδο; Για ποιο σκοπό τη χρησιμοποιούσαν οι σοφιστές;

7. Γιατί οι σοφιστές θεωρούνται πρωτοπόροι της λογοτεχνικής ανάλυσης;

8. Ποιες αντιρρήσεις εκφράζει ο Σωκράτης για το σχολιασμό ποιητικών κειμένων ως μέθοδο φιλοσοφικής αναζήτησης;

9. Πώς αναδεικνύει ο Πλάτων στον Πρωταγόρα τη διαλεκτική ως μοναδική φιλοσοφική μέθοδο για την αναζήτηση της αλήθειας;

10. Αφού προσδιορίσετε την έννοια του «σχετικισμού» και του «υποκειμενισμού» με τη βοήθεια ενός λεξικού, να εξηγήσετε τη στάση του Σωκράτη προς τις αντιλήψεις αυτές των σοφιστών. Να συμβουλευτείτε και την εισαγωγή του βιβλίου σας (ενότητα Δ2).

11. Ποια θέση παίρνει απέναντι στην αλήθεια καθένας από τους δύο συζητητές (Σωκράτης – Πρωταγόρας) στο διάλογο; Ποια σημασία έχει αυτή η θέση για τις αντιλήψεις τους σχετικά με τη φύση της αρετής;

(Ερωτήσεις από Κ.Ε.Ε.)

Ξενοφώντος Ἑλληνικά Β.2, Κεφ. 1, § 16-19

Οι κινήσεις των αντιπάλων – Άλωση της Λαμψάκου.

Οι Αιγός Ποταμοί τοποθετούνται περίπου 10 χλμ. νοτίως της Καλλίπολης

(Από τη Βικιπαίδεια)

Μετάφραση

§16 Οι Αθηναίοι έχοντας ορμητήριο τη Σάμο λεηλατούσαν τη χώρα του βασιλιά και  έπλεαν εναντίον της Χίου και της Εφέσου και προετοιμάζονταν για ναυμαχία· και εξέλεξαν ως στρατηγούς επίσης, εκτός από αυτούς που υπήρχαν, το Μένανδρο, τον Τυδέα και τον Κηφισόδοτο.

§17 Ο Λύσανδρος απέπλευσε από τη Ρόδο, παραπλέοντας τα παράλια της Ιωνίας, για τον Ελλήσποντο με σκοπό να εμποδίσει τον απόπλου των αθηναϊκών πλοίων και να υποτάξει τις πόλεις που είχαν αποστατήσει από αυτούς. Συγχρόνως και οι  Αθηναίοι βγήκαν από το λιμάνι της Χίου στην ανοιχτή θάλασσα·

§18 γιατί τα παράλια της Μ. Ασίας ήταν εχθρικά σ’ αυτούς. Ο Λύσανδρος έπλεε παραλιακά από την Άβυδο για τη Λάμψακο, που ήταν σύμμαχος των Αθηναίων· οι κάτοικοι της Αβύδου και οι λοιποί σύμμαχοι έφτασαν πεζοπορώντας· και αρχηγός αυτών ήταν ο Θώραξ ο Λακεδαιμόνιος.

§19 Και αφού έκαναν επίθεση στην πόλη, την κυρίεψαν με έφοδο και τη λεηλάτησαν οι στρατιώτες, καθώς ήταν πλούσια και γεμάτη κρασί, σιτάρι και άλλα εφόδια· όλους όμως τους πολίτες ο Λύσανδρος τους άφησε ελεύθερους.

Δομή αποσπάσματος

[Μέσα σε 14,5 στίχους, ο Ξενοφών μας δίνει με σαφήνεια και ακρίβεια, ως ικανός ρεπόρτερ, τα αντίπαλα στρατόπεδα και τις κινήσεις τους στον τόπο των γεγονότων. Προσέχουμε ιδιαίτερα την παράλληλη κίνηση των δύο αντιπάλων και τους στόχους τους]

Αθηναίοι:

…κακως εποίουν τήν βασιλέως γην

…επέπλεον επί Χίον και Έφεσον…

παρεσκευάζοντο πρός ναυμαχίαν

στρατηγούς προσείλοντο

Λύσανδρος (Λακεδαιμόνιοι):

εκ Ρόδου εκπλει πρός Ελλήσποντον – πρός τόν έκπλουν των πλοίων – επί τας αφεστηκυίας πόλεις

Αθηναίοι:

ανήγοντο εκ της Χίου

η γάρ Ασία ην πολεμία

Λύσανδρος

εξ Αβύδου παρέπλει εις Λάμψακον (: σύμμαχον ουσαν Αθηναίων)

οι Αβυδηνοί και οι άλλοι παρησαν πεζοί

ηγειτο Θωραξ…

προσβαλόντες τη πόλει αιρουσι…

διήρπασαν

τά ελεύθερα σώματα αφηκε…

Λεξιλογικές ασκήσεις:

1)ἒκπλουν, ἐκπλεῖ: Να γραφεί και το ουσιαστικό (στην ονομαστική ενικού) και το ρήμα (στο α΄ εν. πρ.) με διαφορετικές προθέσεις.

2)ναυμαχία: Να γραφούν λέξεις ετυμολογικά συγγενείς.

3)προσβαλόντες: Να γραφούν παράγωγα του ρηματικού τύπου.

4)ἡγεῖτο: Να γραφούν σύνθετα του ρήματος.

Θέμα 1

Α. Κείμενο

Ἐπειδὴ τοίνυν ἐποιήσατο τὴν εἰρήνην ἡ πόλις, ἐνταῦθα πάλιν σκέψασθε τί ἡμῶν ἑκάτερος προείλετο πράττειν· καὶ γὰρ ἐκ τούτων εἴσεσθε τίς ἦν ὁ Φιλίππῳ περί την εἰρήνην  συναγωνιζόμενος, καὶ τίς ὁ πράττων ὑπὲρ ὑμῶν καὶ τὸ τῇ πόλει συμφέρον ζητῶν. Ἐγὼ μὲν τοίνυν ἔγραψα βουλεύων ἀποπλεῖν τὴν ταχίστην τοὺς πρέσβεις ἐπὶ τοὺς τόπους ἐν οἷς ἂν ὄντα Φίλιππον πυνθάνωνται, καὶ τοὺς ὅρκους ἀπολαμβάνειν· οὗτοι δ’ οὐδὲ γράψαντος ἐμοῦ ταῦτα ποιεῖν ἠθέλησαν. Τί δὲ τοῦτ’ ἠδύνατο, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι;  Ἐγὼ διδάξω. Φιλίππῳ μὲν ἦν συμφέρον ὡς πλεῖστον τὸν μεταξὺ χρόνον γενέσθαι τῶν ὅρκων, ὑμῖν δ’ ὡς ἐλάχιστον. Διὰ τί; Ὃτι ὑμεῖς μὲν, οὐκ ἀφ’ ἧς ὠμόσαθ’ ἡμέρας μόνον, ἀλλ’ ἀφ’ ἧς ἠλπίσατε τὴν εἰρήνην ἔσεσθαι, πάσας ἐξελύσατε τὰς παρασκευὰς τὰς τοῦ πολέμου.

Δημοσθένους Περί του Στεφάνου 25-26

Β. Παρατηρήσεις

– σκοπέω-ῶ & σκοπέομαι-οῦμαι: (και τα δύο έχουν την ίδια σημασία και σύνταξη) ἐσκόπουν & ἐσκοπούμην, σκέψομαι, ἐσκεψάμην, ἒσκεμμαι, ἐσκέμμην, ἐσκέψομαι.

– ἑκάτερος: ο καθένας από τους δύο // ἓκαστος: ο καθένας από τους πολλούς [επιμεριστικές αντωνυμίες]

– προαιροῦμαι + τελ. απρφ.= προτιμώ

– συναγωνίζομαί τινι= συνεργάζομαι με κάποιον, αγωνίζομαι με κάποιον

– ἀπολαμβάνω= παίρνω από κάποιον, παίρνω πίσω, ξαναπαίρνω, αποκλείω, σταματώ

– ὄμνυμι & ὀμνύω, ὢμνυν & ὢμνυον, ὀμοῦμαι, ὢμοσα, ὀμώμοκα, ὠμωμόκειν // ὂμνυμαι, ὠμνύμην, ὀμοσθήσομαι, ὠμοσάμην, ὠμόσθην & ὠμόθην [από τον παρακ. μόνο οι τύποι: ὀμώμο(σ)ται / ὀμώμονται και η μτχ. ὀμωμοσμένος].

————————————————–

– Η γενική από αντωνυμίες και κυρίως από ουδέτερα αντωνυμιών είναι συνήθως διαιρετική, όπως στο κείμενο η γενική ἡμῶν από την αντωνυμία ἑκάτερος.

– Από τα ρήματα που δηλώνουν γνώση και άγνοια, όπως οἶδα, γιγνώσκω, ἀγνοῶ κ.λπ. μπορεί να εξαρτάται πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενό τους, αν είναι προσωπικά και ως υποκείμενό τους, αν είναι απρόσωπα.

– Οι μετοχές των ρημάτων και στην περίπτωση που ουσιαστικοποιηθούν, δε χάνουν τις ρηματικές τους ιδιότητες και γι΄ αυτό δέχονται υποκείμενα, αντικείμενα και γενικά κάθε προσδιορισμό, όπως και τα ρήματα από τα οποία προέρχονται [συμφέρον= ουδέτερο μτχ,συντάσσεται με αντικείμενο (: τῇ πόλει) και όχι με δοτική αντικειμενική].

– Το αοριστολογικό ἂν (:ἂν πυνθάνωνται), δηλώνει αοριστία, δηλαδή κάτι το μη συγκεκριμένο ή το μη καθοριστικό. Συντάσσεται με υποτακτική στις χρονικές, αναφορικές, πλάγιες ερωτηματικές και τελικές (όταν εισάγονται με τους συνδέσμους ὃπως και ὡς) και βρίσκεται πάντα μεταξύ της  λέξης που εισάγει την πρόταση  και της υποτακτικής.

– ὡς (πλεῖστον): ως επιτατικό μόριο κυρίως με επίθετα ή επιρρήματα υπερθετικού βαθμού μεταφράζεται με τη φράση όσο το δυνατό.

Γ. Ασκήσεις

1. Να μεταφράσετε στη νέα ελληνική το παραπάνω κείμενο

2. Να μεταφέρετε όλες τις αντωνυμίες του κειμένου στον άλλο αριθμό από αυτόν που βρίσκονται, στο ίδιο γένος και στην ίδια πτώση.

3. Να γίνει χρονική αντικατάσταση των ακόλουθων ρηματικών τύπων: σκέψασθε, εἲσεσθε, πυνθάνωνται, ἀπολαμβάνειν.

4. προείλετο, γενέσθαι: να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο β΄ ενικό πρόσωπο, στο χρόνο και τη φωνή που βρίσκονται.

Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ

1 [18] Έκοίταα, κι ήτανε μακριά ακόμη τα’ ακρογιάλι· «Αστροπελέκι μου καλό, για ξαναφέξε πάλι!» Τρία αστροπελέκια επέσανε, ένα ξοπισω στ’ άλλο, Πολύ κοντά στην κορασιά με βρόντημα μεγάλο· Τα πέλαγα στην αστραπή κι ό ουρανός αντήχαν, Οι ακρογιαλιές και τα βουνά μ’ όσες φωνές κι αν είχαν.

2 [19] Πιστέψετε π’  ό,τι θα πω είν’ ακριβή αλήθεια, Μα τές πολλές λαβωματιές πού μόφαγαν τα στήθια, Μα τους συντρόφους πόπεσαν στην Κρήτη πολεμώντας, Μα την ψυχή πού μ’ έκαψε τον κόσμο άπαρατώντας. (Λάλησε, Σάλπιγγα! κι’ εγώ το σάβανο τινάζω, Και σχίζω δρόμο και τς αχνούς αναστημένους κράζω: «Μην είδετε την ομορφιά που την Κοιλάδα αγιάζει; Πέστε, να ιδήτε το καλό εσείς κι ο, τι σας μοιάζει. Καπνός δε μένει από τη γή’ νιος ουρανός εγίνη’ Σαν πρώτα εγώ την αγαπώ και θα κριθώ μ’ αυτήνη. —Ψηλά την είδαμε πρωί· της τρέμαν τα λουλούδια Στη θύρα της Παράδεισος που εβγήκε με τραγούδια Έψαλλε την Ανάσταση χαροποιά η φωνή της, Κι έδειχνεν ανυπομονιά για να ‘μπει στο κορμί της· Ο Ουρανός ολόκληρος αγρίκαε σαστισμένος, Το κάψιμο αργοπορούνε ο κόσμος ο αναμμένος” Και τώρα ομπρός την είδαμε· ογλήγορα σαλεύει· Όμως κοιτάζει εδώ κι εκεί και κάποιονε γυρεύει»).

3. [20] Ακόμη εβάστουνε ή βροντή … … … Κι ή θάλασσα, πού σκίρτησε σαν το χοχλό πού βράζει, Ησύχασε και έγινε όλο ησυχία και πάστρα, Σαν περιβόλι ευώδησε κι εδέχτηκε όλα τα’ αστρα· Κάτι κρυφό μυστήριο εστένεψε τη φύση Κάθε ομορφιά να στολιστή και το θυμό ν’ αφήση. Δεν ειν’ πνοή στον ουρανό, στη θάλασσα, φυσώντας Ούτε όσο κάνει στον ανθό η μέλισσα περνώντας, Όμως κοντά στην κορασιά, πού μ’ έσφιξε κι εχάρη, Εσειότουν τ’ ολοστρόγγυλο και λαγαρό φεγγάρι· Και ξετυλίξει ογλήγορα κάτι που εκείθε βγαίνει, Κι ομπρός μου ιδού πού βρέθηκε μία φεγγαροντυμένη. Ετρεμε το δροσάτο φως στη θεϊκιά θωριά της, Στα μάτια της τα ολόμαυρα και στα χρυσά μαλλιά της.

4. [21] Εκοίταξε τα’ αστέρια, κι εκείνα αναγάλλιασαν, Και την αχτινοβόλησαν και δεν την εσκεπάσαν· Κι από το πέλαο, που πατεί χωρίς να το σουφρώνει, Κυπαρισσένιο ανάερα τα’ ανάστημα σηκώνει, Κι ανεί τς αγκάλες μ’ έρωτα και με ταπεινοσύνη, Κι έδειξε πάσαν ομορφιά και πάσαν καλοσύνη. Τότε από φως μεσημερνό ή νύχτα πλημμυρίζει, Κι η χτίσις έγινε ναός πού ολούθε λαμπυρίζει. Τέλος σ’ εμέ πού βρίσκομουν ομπρός της μες στα ρείθρα, Καταπώς στέκει στο Βοριά η πετροκαλαμήθρα, Όχι στην κόρη, αλλά σ’ εμέ την κεφαλή της κλίνει· Την κοίταζα ό βαριόμοιρος, μ’ έκοίταζε κι εκείνη. Έλεγα πώς την είχα ιδεί πολύν καιρόν οπίσω, Καν σε ναό ζωγραφιστή με θαυμασμό περίσσο, Κάνε την είχε ερωτικά ποιήσει ο λογισμός μου, Καν τα’ όνειρο, όταν μ’ έθρεφε το γάλα της μητρός μου· Ήτανε μνήμη παλαιή, γλυκιά κι αστοχισμένη, Που ομπρός μου τώρα μ’ όλη της τη δύναμη προβαίνει· Σαν το νερό που το θωρεί το μάτι ν’ αναβρύζη Ξάφνου οχ τα βάθη του βουνού, κι ο ήλιος το στολίζει. Βρύση έγινε το μάτι μου κι ομπρός του δεν εθώρα, Κι έχασα αυτό το θεϊκό πρόσωπο για πολλή ώρα, Γιατί άκουγα τα μάτια της μέσα στα σωθικά μου, Που ετρέμαν και δε μ’ άφηναν να βγάλω τη μιλιά μου· Όμως αυτοί είναι θεοί, και κατοικούν απ’ όπου Βλέπουνε μες στην άβυσσο και στην καρδιά τα’ ανθρώπου, Κι ένιωθα πως μου διάβαζε καλύτερα το νου μου Πάρεξ αν ήθελε της πω με θλίψη του χειλιού μου: «Κοίτα με μες στα σωθικά, που φύτρωσαν οι πόνοι …………………. …………………. Όμως εξεχειλίσανε τα βάθη της καρδιάς μου· Τ’ αδέλφια μου τα δυνατά οι Τούρκοι μού τα’ αδράξαν, Την αδελφή μου ατίμησαν κι αμέσως την έσφαξαν, Τον γέροντα τον κύρη μου εκάψανε το βράδυ, Και την αυγή μου ρίξανε τη μάνα στο πηγάδι. Στην Κρήτη ………… Μακριά ‘πο κειθ’ εγιόμισα τες φούχτες μου και εβγήκα. Βόηθα, Θεά, το τρυφερό κλωνάρι μόνο να ‘χω· Σε γκρεμό κρέμουμαι βαθύ, κι αυτό βαστώ μονάχο».

5. [22] Εχαμογέλασε γλυκά στον πόνο της ψυχής μου, Κι εδάκρυσαν τα μάτια της, κι έμοιαζαν της καλής μου. Εχάθη, αλιά μου! αλλ’ άκουσα του δακρύου της ραντίδα Στο χέρι, πού ‘χα σηκωτό μόλις εγώ την είδα. — Εγώ από κείνη τη στιγμή δεν έχω πλια το χέρι, Π’ αγνάντευεν Αγαρηνό κι εγύρευε μαχαίρι· Χαρά δεν του ‘ναι ο πόλεμος· τα’ απλώνω του διαβάτη Ψωμοζητώντας, κι έρχεται με δακρυσμένο μάτι· Κι όταν χορτάτα δυστυχιά τα μάτια μου ζαλεύουν Αργά, κι ονείρατα σκληρά την ξαναζωντανεύουν, Και μέσα στ’ άγριο πέλαγο τ’ αστροπελέκι σκάει, Κι η θάλασσα να καταπιή την κόρη αναζητάει, Ξυπνώ φρενίτης, κάθομαι, κι ο νους μου κινδυνεύει, Και βάνω την παλάμη μου, κι αμέσως γαληνεύει. – Τα κύματα έσχιζα μ’ αυτό, τ’ άγρια και μυρωδάτα, Με δύναμη πού δεν είχα μήτε στα πρώτα νιάτα, Μήτε όταν εκροτούσαμε, πετώντας τα θηκάρια, Μάχη στενή με τους πολλούς ολίγα παλληκάρια, Μήτε όταν τον μπομπο – Ίσούφ και τς άλλους δύο βαρούσα. Σύρριζα στη Λαβύρινθο π’ αλαίμαργα πατούσα. Στο πλέξιμο το δυνατό ο χτύπος της καρδιάς μου (Κι αυτό μου τ’ αυξαιν’) έκρουζε στην πλεύρα της κυράς μου. ………….. ………….. Αλλά το πλέξιμ’ άργουνε και μου τ’ αποκοιμούσε Ηχός, γλυκύτατος ηχός, οπού με προβοδούσε. Δεν είναι κορασιάς φωνή στα δάση που φουντώνουν, Και βγαίνει τ’ άστρο του βραδιού και τα νερά θολώνουν, Και τον κρυφό της έρωτα της φύσης τραγουδάει, Του δέντρου και του λουλουδιού πού ανοίγει και λυγάει· Δεν είν’ αηδόνι κρητικό, που παίρνει τη λαλιά του Σε ψηλούς βράχους κι άγριους όπ’ έχει τη φωλιά του, Κι αντιβουίζει ολονυχτίς από πολλή γλυκάδα Η θάλασσα πολύ μακριά, πολύ μακριά η πεδιάδα, Ώστε που πρόβαλε η αυγή και έλιωσαν τ’ αστέρια, Κι ακούει κι αυτή και πέφτουν της τα ρόδα από τα χέρια Δεν είν’ φιαμπόλι το γλυκό, οπού τα’ αγρίκαα μόνος Στον Ψηλορείτη όπου συχνά μ’ ετράβουνεν ο πόνος Κι έβλεπα τ’ άστρο τ’ ουρανού μεσουρανίς να λάμπει Και του γελούσαν τα βουνά, τα πέλαγα κι οι κάμποι· Κι ετάραζε τα σπλάχνα μου ελευθερίας ελπίδα Κι’ έφώναζα: «ώ θεϊκιά κι όλη αίματα Πατρίδα!» Κι άπλωνα κλαίοντας κατ’ αυτή τα χέρια με καμάρι· Καλή ‘ν’ η μαύρη πέτρα της και το ξερό χορτάρι. Λαλούμενο, πουλί, φωνή, δεν είναι να ταιριάζει, Ίσως δε σώζεται στη γη ήχος που να του μοιάζει Δεν είναι λόγια· ήχος λεπτός … … Δεν ήθελε τον ξαναπεί ο αντίλαλος κοντά του. Αν είν’ δεν ήξερα κοντά, αν έρχονται από πέρα· Σαν του Μαϊού τες ευωδιές γιόμιζαν τον αέρα, Γλυκύτατοι, ανεκδιήγητοι … … Μόλις είν’ έτσι δυνατός ο Έρωτας και ο Χάρος. Μ’ άδραχνεν όλη την ψυχή, και να ‘μπει δεν ημπόρει Ο ουρανός, κι η θάλασσα, κι η ακρογιαλιά, κι η κόρη Με άδραχνε, και μ’ έκανε συχνά ν’ αναζητήσω Τη σάρκα μου να χωρισθώ για να τον ακλουθήσω. Έπαψε τέλος, κι άδειασεν η φύσις κι η ψυχή μου· Πού εστέναξε κι εγιόμισεν ευθύς οχ την καλή μου· Και τέλος φθάνω στο γιαλό την αρραβωνιασμένη, Την απιθώνω με χαρά, κι ήτανε πεθαμένη.

* Πολύ καλές σημειώσεις στο κείμενο είναι οι ακόλουθες του Γιάννη Στούπα, τις οποίες μπορείτε να τις δείτε πατώντας στους ακόλουθους συνδέσμους που εμπεριέχονται στο site του συναδέλφου Βασίλη Συμεωνίδη:

Εισαγωγικά –  Απόσπασμα 1 – Απόσπασμα 2 – Απόσπασμα 3 – Απόσπασμα 4 – Απόσπασμα 5

* Επίσης, αρκετό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το λογοτεχνικό site του συναδέλφου Διονύση Μάνεση, στο οποίο μπορείτε να βρείτε αρκετό υλικό για όλα τα εξεταζόμενα κείμενα λογοτεχνίας της θεωρητικής κατεύθυνσης. Το συγκεκριμένο δικτυακό τόπο μπορείτε να τον βρείτε εδώ.

Αρχαία Α΄ Λυκείου – Ερωτήσεις Εισαγωγής

Ξενοφών Γρύλλου Ερχιεύς

Η ζωή του

1. Να δώσετε βασικές πληροφορίες για την καταγωγή του Ξενοφώντα και για το οικογενειακό περιβάλλον µέσα στο οποίο µεγάλωσε.

2. Σε ποια εποχή έζησε ο Ξενοφών; Να αναφέρετε το πιο σηµαντικό για τον ίδιο γεγονός της εποχής εκείνης και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

3. Να σηµειώσετε επιγραµµατικά ποιες στρατιωτικές υπηρεσίες προσέφερε (ο Ξενοφών) και σε ποιον.

4. Ποιο γεγονός ή ποια προσωπική επιλογή του ιστορικού τον οδήγησε σε ρήξη µε την πατρίδα του την Αθήνα;

5. Με βάση τα στοιχεία της εισαγωγής του βιβλίου σας να γράψετε ένα βιογραφικό σηµείωµα για τον Ξενοφώντα αναφέροντας τους σηµαντικότερους, κατά την κρίση σας, σταθµούς στη ζωή του.

6. Να εξηγήσετε γιατί οι Αθηναίοι εξόρισαν τον Ξενοφώντα από την πατρίδα του (394 π. Χ.) και γιατί πολύ αργότερα (365 π. Χ.) ανακάλεσαν αυτή τους την απόφαση. Να αιτιολογήσετε και τις δυο αποφάσεις των Αθηναίων.

7. Ποιες ήταν οι σχέσεις του ιστορικού µε την πόλη της Σπάρτης; Να τεκµηριώσετε την απάντησή σας µε στοιχεία από την εισαγωγή του βιβλίου σας.

8. Ποια γεγονότα έπαιξαν κατά την κρίση σας σηµαντικό ρόλο στη ζωή του Ξενοφώντα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

9. Να αναφέρετε ποια µόρφωση διέθετε ο Ξενοφών και ποιο ρόλο έπαιξε σ’ αυτήν η καταγωγή του και η κοινωνική τάξη στην οποία ανήκε.

Το έργο του. Ενδιαφέροντα και ιδέες

1. Ποια ιστορικά πρόσωπα άσκησαν µεγάλη επίδραση στην προσωπικότητα και στις ιδέες του Ξενοφώντα;

2. Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται τα έργα του και µε ποια σειρά εκτιµούν οι µελετητές ότι γράφτηκαν;

3. Να αναφέρετε ενδεικτικά ένα ή δυο τίτλους και από τις τρεις κατηγορίες των έργων του ιστορικού (ιστορικά, σωκρατικά, διδακτικά).

4. Να αναφέρετε τρία από τα πιο δηµοφιλή έργα του Ξενοφώντα, που χρησιµοποιήθηκαν ως διδακτικά βιβλία από την Αναγέννηση µέχρι σήµερα.

5. Να εξηγήσετε γιατί δεν είναι εύκολη η χρονολογική κατάταξη των έργων του Ξενοφώντα ούτε η διάκριση του φιλολογικού είδους στο οποίο ανήκει καθένα από αυτά.

6. Ο Ξενοφών είχε τη φιλοδοξία να συνεχίσει το έργο του Θουκυδίδη. Πόσο επιτυχηµένη θεωρείται η προσπάθειά του από διάφορους µελετητές;

7. «Πολλά παραδείγµατα . αδικήσει» (Βλ. σχολικό βιβλίο, σ. 32): Ποια ηθική αρχή προβάλλει ο ιστορικός στο προηγούµενο απόσπασµα από τα Ἑλληνικά του και ποια σηµασία της αποδίδει για την τροπή και την εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων;

8. Ποιο χαρακτηρισµό απέδωσαν στον Ξενοφώντα οι θαυµαστές του έργου του στη ρωµαϊκή εποχή και γιατί;

Ο Πελοποννησιακός πόλεµος (431 – 404 π.Χ.)

1. Ποια ήταν τα αίτια και οι αφορµές του πολέµου;

2. Γιατί το σύνθηµα µε το οποίο οι Λακεδαιµόνιοι ξεκίνησαν τον πόλεµο «τοὺς ῞Ελληνας αὐτονόµους ἀφιέναι» βρήκε απήχηση στις ελληνικές πόλεις;

3. Να αναφέρετε ονοµαστικά τις φάσεις του πελοποννησιακού πολέµου, να τις προσδιορίσετε χρονολογικά και να γράψετε επιγραµµατικά τα σηµαντικότερα γεγονότα σε καθεµία φάση.

4. Πότε άρχισε, πότε τελείωσε ο πελοποννησιακός πόλεµος και ποιοι ήταν οι αντίπαλοι;

5. Να αναφέρετε την πρώτη και την τελευταία πράξη του πολέµου.

Ελληνικά

1. Από ποιο χρονικό σηµείο αρχίζει και σε ποιο τελειώνει η ιστορική αφήγηση του Ξενοφώντα στα Ελληνικά;

2. Σε πόσα βιβλία χωρίζονται τα Ελληνικά του Ξενοφώντα και πόσες ενότητες διακρίνονται στην ιστορική καταγραφή του;

3. Ποιο είναι το περιεχόµενο του 2ου βιβλίου των Ελληνικών και ποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει;

Φιλοσοφικός Λόγος – Ερωτήσεις στη Γενική Εισαγωγή

Οι φιλοσοφικές ιδέες του Σωκράτη. Διαλεκτική, μαιευτική, ειρωνεία. Η αναζήτηση των ορισμών, η επαγωγική μέθοδος και η ηθική

1. Ποια στοιχεία της θεωρίας και της μεθόδου του Σωκράτη έδωσαν αφορμή να γίνει αντιπαθητικός σε πολλούς συμπολίτες του και να κατηγορηθεί ως άθεος;

2. Μερικοί φιλόσοφοι υποστηρίζουν ότι η σωκρατική ρήση ἓν οἶδα, ὅτι οὐδὲν οἶδα εμπεριέχει αντίφαση, αφού δεν μπορεί να μην γνωρίζει κανείς τίποτα και ταυτόχρονα να αποφαίνεται ότι μόνο αυτό γνωρίζει. Το πρώτο δηλαδή μέρος της φράσης αναιρεί το δεύτερο και αντίστροφα. Ποια είναι η δική σας άποψη για το θέμα;

3. Για τον Σωκράτη η ρήση ἓν οἶδα, ὅτι οὐδὲν οἶδα έχει κυρίως μεθοδολογική σημασία. Να εξηγήσετε με λίγα λόγια τι σημαίνει αυτό.

4. Πώς χρησιμοποίησε ο Σωκράτης την ειρωνεία; Σε τι διαφέρει η αμφισβήτηση του Σωκράτη από αυτή των σοφιστών;

5. Να εξηγήσετε με λίγα λόγια τη διαλεκτική και τη μαιευτική μέθοδο του Σωκράτη.

6. Σε ποια θέματα επικέντρωσε το ενδιαφέρον του ο Σωκράτης και σε τι διαφέρει η προσέγγισή του στα θέματα αυτά από την προσέγγιση των προγενεστέρων φιλοσόφων και ιδίως των σοφιστών;

7. Ο Αριστοτέλης υποστήριζε ότι με τον Σωκράτη οι φιλοσοφούντες παύουν να ασχολούνται με τη φύση και κλίνουν προς την πολιτική και την ηθική φιλοσοφία. Επαληθεύεται η κρίση αυτή από την ιστορία της φιλοσοφίας; Για την απάντησή σας να ανατρέξετε στο κεφάλαιο για τους προσωκρατικούς και τους σοφιστές.

8. Ο Σωκράτης αναζήτησε την «απόλυτη ουσία των ηθικών εννοιών». α) Τι σημαίνει αυτό; β) Ποια μέθοδο ακολούθησε ο Σωκράτης στην αναζήτηση αυτή και πού κατέληγε η μέθοδός του;

9. Η συμβολή του Σωκράτη στη λογική είναι, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η επεξεργασία της επαγωγικής μεθόδου με σκοπό την εξαγωγή καθολικών ορισμών. Να εξηγήσετε με λίγα λόγια τη μέθοδο αυτή του Σωκράτη.

Η δίκη και ο θάνατος του Σωκράτη

1. Τι περιελάμβανε το κατηγορητήριο εναντίον του Σωκράτη;

2. Γιατί η κατηγορία για αθεΐα (γενικά, όχι μόνο εναντίον του Σωκράτη) δεν μπορούσε να στοιχειοθετηθεί πραγματικά στην Αθήνα;

3. Πού στήριξαν οι μηνυτές του Σωκράτη την κατηγορία για «διαφθορά» των νέων;

4. Ποιοι ήταν οι πολιτικοί λόγοι της δίωξης του Σωκράτη;

5. Ποια στάση τήρησε ο Σωκράτης απέναντι στο δικαστήριο και την καταδικαστική του απόφαση; Πώς εξηγείται η στάση του με βάση τη φιλοσοφία του;

Ο Πλάτων – Ο βίος του

1. Να δώσετε μέσα σε δέκα περίπου γραμμές τα σημαντικότερα στοιχεία του βίου του Πλάτωνα.

2. Ποια ήταν η καταγωγή του Πλάτωνα και ποια μόρφωση έλαβε;

3. Γιατί δεν συμμετείχε ο Πλάτων στα κοινά της Αθήνας;

4. Ποιο αποτέλεσμα είχε, για τα ενδιαφέροντα του Πλάτωνα και τη στάση του απέναντι στην πολιτική, η γνωριμία του με τον Σωκράτη και η καταδίκη του δασκάλου του;

5. Με ποιες φιλοδοξίες ταξίδεψε ο Πλάτων στη Σικελία (τη δεύτερη ιδίως φορά) και τι αποκόμισε τελικά από τα ταξίδια του;

6. Πότε και πού ίδρυσε ο Πλάτων την Ακαδημία του, ποια μαθήματα υποθέτουμε ότι διδάσκονταν σ’ αυτήν και μέχρι πότε λειτούργησε;

7. Μπορείτε να συμπεράνετε, με βάση τα στοιχεία του βιβλίου σας, τη σημασία της ίδρυσης και λειτουργίας της Ακαδημίας; Να αναπτύξετε με λίγα λόγια την άποψή σας.

8. Ποια σημασία έχει η Ζ΄ Ἐπιστολή του Πλάτωνα για τη βιογραφία του;

ΘΕΜΑ: Καθορισμός εξεταστέας – διδακτέας ύλης των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2010-2011.

Έχοντας υπόψη:

1.        Τις διατάξεις  του νόμου 2525/97 (ΦΕΚ 188 Α΄) «Ενιαίο Λύκειο, πρόσβαση των αποφοίτων του στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και  άλλες διατάξεις».

2.        Τις διατάξεις του νόμου 2909/01 (ΦΕΚ 90 Α΄) «Ρυθμίσεις θεμάτων εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και άλλες διατάξεις».

3.        Τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 14 του ΠΔ 60/2006 (ΦΕΚ 65 Α΄) «Αξιολόγηση των μαθητών του Ενιαίου Λυκείου».

4.        Τις διατάξεις του άρθρου 3 του νόμου 3475/06 (ΦΕΚ 146 Α΄) «Οργάνωση και λειτουργία της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις».

5.         Τις διατάξεις του άρθρου 90 του κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα               Κυβερνητικά όργανα που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Π.Δ. 63/2005 (ΦΕΚ Α΄ 98).

6.        Tη με αρ. πρ. 63442/Γ2/27-6-05 (ΦΕΚ 921 Β’) Υ.Α. «Πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα Γ’ τάξης Ημερησίου Ενιαίου Λυκείου και Δ’ τάξης Εσπερινού Ενιαίου Λυκείου».και τη με αρ. πρ. 106529/Γ2/28-9-2007 Υ.Α. «Τροποποίηση της με αρ. πρ. 63442/Γ2/27-8-2005 ως προς την ονομασία του μαθήματος Ιστορίας Γενικής Παιδείας της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου και της Δ΄ τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου».

7.         Τις με αρ. 10/2010 και 19/2010 πράξεις του τμήματος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

αποφασίζουμε:

Ορίζουμε την εξεταστέα-διδακτέα ύλη των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2010-2011 ως εξής:

Γ΄  ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Α. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Νεοελληνική Γλώσσα

Στη διδακτέα- εξεταστέα ύλη του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ΄ τάξης  Γενικού Λυκείου  περιλαμβάνονται τα  εγχειρίδια:

1. Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Γ΄ της  Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Χ. Τσολάκη κ.ά., έκδοση ΟΕΔΒ 2010, εκτός από τα εξής:

• Η ενότητα: Η πειθώ στο δικανικό λόγο
• Η ενότητα: Η Ιστορία του δοκιμίου
• To κεφάλαιο: Ερευνητική Εργασία

2. Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο – Θεματικοί Κύκλοι των Α΄, Β΄, Γ΄ τάξεων Γενικού Λυκείου και Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο

Στόχος της αξιολόγησης του μαθητή στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας είναι γενικότερα η συνολική αποτίμηση των γλωσσικών του δεξιοτήτων (ως πομπού και ως δέκτη).

Συγκεκριμένα:

Ι.  ΔΙΑΒΑΖΩ / ΚΑΤΑΝΟΩ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ

1. Ο μαθητής απαντά γραπτά σε ερωτήσεις που αφορούν ένα κείμενο.

α)  Όσον αφορά το περιεχόμενο ενός κειμένου, επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση να κατανοεί το περιεχόμενο του κειμένου, και συγκεκριμένα :

• να διακρίνει:

o       τους τρόπους πειθούς (επίκληση στη λογική, επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη, επίκληση στο ήθος, επίκληση στην αυθεντία)

o       τα μέσα πειθούς (επιχειρήματα, τεκμήρια κ.ά.)

o       το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική-επαγωγική) μιας παραγράφου ή ενός κειμένου

• να διακρίνει τους τρόπους και τα μέσα πειθούς:

o       στη διαφήμιση

o       στον πολιτικό λόγο

o       στον επιστημονικό λόγο

• να αξιολογεί τα μέσα πειθούς, και συγκεκριμένα:

o        να ελέγχει την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητα ενός επιχειρήματος

o        να ελέγχει την αξιοπιστία των τεκμηρίων

• να διακρίνει την πειθώ από την προπαγάνδα
• να διακρίνει το είδος του δοκιμίου, με βάση:

o       την οργάνωση / δομή (συνειρμική-λογική)

o       το σκοπό (απόδειξη μιας θέσης – ελεύθερος στοχασμός)

o       την οπτική (υποκειμενική-αντικειμενική)

o       τη γλώσσα του (ποιητική, αναφορική λειτουργία) κ.ά.

• να αναγνωρίζει ορισμένα χαρακτηριστικά του δοκιμίου, όπως είναι ο υποκειμενισμός, ο αντιδιδακτισμός, ο κοινωνικός χαρακτήρας, ο εξομολογητικός τόνος κ.ά.
• να διακρίνει το δοκίμιο από άλλα συγγενή είδη του λόγου, όπως το άρθρο και την επιφυλλίδα
• να εντοπίζει σε ένα κείμενο (δοκίμιο/άρθρο /επιφυλλίδα κ.ά.):

o       το θέμα

o       την άποψη του συγγραφέα

o       τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί για να τεκμηριώσει την άποψή του

o       τις προτάσεις του για την αντιμετώπιση του προβλήματος κ.ά.

• να διακρίνει σε ένα κείμενο το καίριο και το ουσιώδες από τη λεπτομέρεια και το επουσιώδες.

β)  Όσον αφορά την οργάνωση / δομή ενός κειμένου επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:

• να εντοπίζει τα βασικά μέρη (πρόλογο, κύριο μέρος, επίλογο) ενός κειμένου
• να χωρίζει το κείμενο σε παραγράφους/νοηματικές ενότητες
• να αναγνωρίζει τα μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται η συνεκτικότητα και η συνοχή ενός κειμένου (διαρθρωτικές λέξεις, φράσεις κ.ά.)
• να επισημαίνει τους τρόπους με τους οποίους οργανώνονται οι παράγραφοι π.χ. με αιτιολόγηση, με σύγκριση και αντίθεση, με ορισμό, με διαίρεση, με παράδειγμα κ.ά.
• να διακρίνει την οργάνωση/δομή ενός κειμένου (λογική ή συνειρμική οργάνωση, παραγωγική ή επαγωγική συλλογιστική πορεία κ.ά.).

γ)  Όσον αφορά τη γλώσσα ενός κειμένου (λεξιλόγιο, στίξη, μορφοσυντακτικά φαινόμενα, γλωσσικές ποικιλίες, λειτουργίες της γλώσσας, ύφος κ.ά.) επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:

• να εντοπίζει και να αιτιολογεί επιλογές του πομπού οι οποίες αφορούν τη χρήση:

–      ενεργητικής ή παθητικής φωνής

–      συγκεκριμένου ρηματικού τύπου (προσώπου/χρόνου/έγκλισης)

–      μακροπερίοδου ή μη λόγου

–      παρατακτικού ή υποτακτικού λόγου

–      ρηματικών ή ονοματικών συνόλων

–      αναφορικής ή  ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας

–      των σημείων της στίξης

–      λόγιων ή λαϊκών λέξεων, ειδικού λεξιλογίου, όρων κ.ά.

• να αιτιολογεί την ορθογραφία λέξεων
• να ερμηνεύει λέξεις
• να αξιολογεί την ακρίβεια και τη σαφήνεια του λεξιλογίου
• να βρίσκει συνώνυμα, αντώνυμα, ομόρριζα, να αντικαθιστά λέξεις ή φράσεις του κειμένου με άλλες, να σχηματίζει με ορισμένες λέξεις φράσεις ή περιόδους λόγου  κ.ά.
• να χαρακτηρίζει το ύφος του κειμένου, λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνιακή περίσταση (σκοπό, δέκτη, είδος λόγου κ.ά.).

2. Ο μαθητής -με βάση συγκεκριμένο κείμενο- παράγει γραπτό κείμενο. Συγκεκριμένα, επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:

• να πυκνώνει ένα κείμενο, να κάνει την περίληψή του
• να δίνει τίτλο στο κείμενο ή πλαγιότιτλους σε παραγράφους/νοηματικές ενότητες ενός κειμένου
• να οργανώνει το διάγραμμα του κειμένου
• να αναπτύσσει ένα κειμενικό απόσπασμα (μια φράση ή ένα επιχείρημα του κειμενογράφου)
• να ανασκευάζει τα επιχειρήματα του κειμενογράφου και να αναπτύσσει την αντίθετη άποψη
• να μετασχηματίζει ένα κείμενο π.χ. από ένα επίπεδο ύφους σε άλλο κ.ά.

ΙΙ.  ΓΡΑΦΩ

Ο μαθητής παράγει κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, το θέμα του οποίου σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με οικείους θεματικούς κύκλους από τη γλωσσική διδασκαλία.

Από τα διάφορα είδη γραπτού λόγου δίνεται έμφαση στην παραγωγή κριτικού–αποφαντικού λόγου, δηλαδή στην παραγωγή κειμένου στο οποίο κυριαρχούν η πειθώ, η λογική οργάνωση, η αναφορική λειτουργία της γλώσσας, π.χ. άρθρου, επιστολής, γραπτής εισήγησης κ.ά.

Στο πλαίσιο της παραγωγής κειμένου θα πρέπει να επιδιώκεται από τον μαθητή:

Α. Ως προς το περιεχόμενο του κειμένου

• η συνάφεια των εκτιθέμενων σκέψεων με τα ζητούμενα του θέματος
• η επαρκής τεκμηρίωση των σκέψεών του με την παράθεση κατάλληλων επιχειρημάτων
• η ανάπτυξη όλων των θεματικών κέντρων
• η πρωτοτυπία των ιδεών
• ο βαθμός επίτευξης του στόχου που επιδιώκεται με το παραγόμενο κείμενο κ.ά.

Β. Ως προς την έκφραση/μορφή του κειμένου

• η σαφής και ακριβής διατύπωση
• ο λεκτικός και εκφραστικός πλούτος
• η επιλογή της κατάλληλης γλωσσικής ποικιλίας ανάλογα με το είδος του κειμένου
• η τήρηση των μορφοσυντακτικών κανόνων
• η ορθογραφία και η σωστή χρήση των σημείων στίξης κ.ά.

Γ. Ως προς τη δομή/διάρθρωση του κειμένου

• η λογική αλληλουχία των νοημάτων
• η συνοχή του κειμένου (ομαλή σύνδεση προτάσεων, παραγράφων και ευρύτερων μερών του κειμένου)
• η ένταξη του κειμένου στο ζητούμενο επικοινωνιακό πλαίσιο κ.ά.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Από το βιβλίο «Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσμου (από το 1815 έως σήμερα) της Γ΄ Τάξης Γενικού Λυκείου και Δ΄ Τάξης Εσπερινού Λυκείου, Γενικής Παιδείας, των Ιωάννη Κολιόπουλου, Κωνσταντίνου Σβολόπουλου, Ευάνθη Χατζηβασιλείου, Θεόδωρου Νημά, Χάριτος Σχολινάκη – Χελιώτη, έκδοση Ο.Ε.Δ.Β., 2010.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α. Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19^Ο ΑΙΩΝΑ (1815-1871)

1. Το Συνέδριο Ειρήνης της Βιέννης (1814-1815)                                      σ. 9-12

2. Τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα στην Ευρώπη                             σ. 13-15

3. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821-

Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη                                                 σ. 16-33

4. Το ελληνικό κράτος και η εξέλιξή του (1830-1881)                               σ. 34-37

5. Το Ανατολικό Ζήτημα και ο Κριμαϊκός Πόλεμος                                    σ. 38-40

6. Η Βιομηχανική Επανάσταση                                                                  σ. 41-43

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β. ΑΠΟ ΤΟΝ 19^Ο ΣΤΟΝ 20^Ο ΑΙΩΝΑ (1871-1914)

1. Η ακμή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας                                            σ. 53-56

3. Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας                           σ. 60-62

4. Εθνικά κινήματα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη                                  σ. 63-67

5.  Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)                                                   σ. 68-73

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ. Ο Α΄ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ

σ.  75-96

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ. Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

1. Η δεκαετία 1920-1930                                                                          σ. 97-100

2. Εσωτερικές εξελίξεις στην Ελλάδα (1923-1930)                                σ. 101-103

3.  Η διεθνής οικονομική κρίση και  οι συνέπειές της                              σ. 104-105

4. Η Ελλάδα κατά την κρίσιμη δεκαετία 1930-1940                               σ. 106-108

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε. Ο Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ σ. 111-138

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ. Ο ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ σ. 139-165

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ

Από το βιβλίο “Μαθηματικά και Στοιχεία Στατιστικής” της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου των                         Λ. Αδαμόπουλου κ.ά., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Κεφάλαιο 1  Διαφορικός Λογισμός

Παρ. 1.1.    Συναρτήσεις.

Παρ. 1.2.    Η έννοια της παραγώγου.

Παρ. 1.3.    Παράγωγος συνάρτησης

Παρ. 1.4     Εφαρμογές των Παραγώγων, χωρίς το κριτήριο της 2^ης παραγώγου.

Κεφάλαιο 2  Στατιστική

Παρ.  2.1   Βασικές έννοιες

Παρ. 2.2   Παρουσίαση Στατιστικών Δεδομένων, χωρίς την υποπαράγραφο “Κλάσεις άνισου πλάτους”.

Παρ. 2.3 Μέτρα Θέσης και Διασποράς, χωρίς τις υποπαραγράφους “Εκατοστημόρια”, “Επικρατούσα τιμή” και “Ενδοτεταρτημοριακό εύρος”.

Κεφάλαιο 3  Πιθανότητες

Παρ. 3.1    Δειγματικός Χώρος-Ενδεχόμενα.

Παρ. 3.2   Έννοια της Πιθανότητας.

Παρατηρήσεις

Η διδακτέα-εξεταστέα ύλη θα διδαχτεί σύμφωνα με τις οδηγίες του Π.Ι.

Τα θεωρήματα, οι προτάσεις, οι αποδείξεις και οι ασκήσεις που φέρουν αστερίσκο δε διδάσκονται  και δεν εξετάζονται.

Οι εφαρμογές και τα παραδείγματα των βιβλίων δεν εξετάζονται ούτε ως θεωρία ούτε ως ασκήσεις. Μπορούν, όμως, να χρησιμοποιηθούν ως προτάσεις για τη λύση ασκήσεων ή την απόδειξη άλλων προτάσεων.

Οι τύποι 2 και 4 των σελίδων 93 και 94 του βιβλίου «Μαθηματικά και Στοιχεία Στατιστικής» θα δίνονται στους μαθητές τόσο κατά τη διδασκαλία όσο και κατά την εξέταση θεμάτων, των οποίων η αντιμετώπιση απαιτεί τη χρήση τους.

ΦΥΣΙΚΗ

Από το βιβλίο «Φυσική» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Γενικής Παιδείας των Γεωργακάκου Π., Σκαλωμένου Αθ. κ.ά., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

1.           ΤΟ ΦΩΣ

1.1       Η φύση του φωτός.

1.3       Μήκος κύματος και συχνότητα του φωτός κατά τη διάδοσή του.

1.4       Ανάλυση λευκού φωτός και χρώματα.

2.           ΑΤΟΜΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

2.1       Ενέργεια του ηλεκτρονίου στο άτομο του υδρογόνου.

2.2       Διακριτές ενεργειακές στάθμες.

2.3       Μηχανισμός παραγωγής και απορρόφησης φωτονίων.

2.4       Ακτίνες Χ.

3.           ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

3.1       Ιδιότητες των πυρήνων.

3.3       Η ραδιενέργεια. (Εκτός της υποπαραγράφου: Ρυθμοί διάσπασης – Χρόνος υποδιπλασιασμού. Σελ. 87 – 88)

3.4       Πυρηνικές αντιδράσεις. (Εκτός των υποπαραγράφων: Πυρηνική σχάση, Πυρηνική σύντηξη και το πρόβλημα των πυρηνικών αποβλήτων. Σελ. 91 – 93)

3.5       Εφαρμογές και κίνδυνοι της ραδιενέργειας.

Σημείωση

Τα θέματα που αναφέρονται στο βιβλίο με έγχρωμο φόντο (πράσινο) δεν αποτελούν εξεταστέα –  διδακτέα ύλη.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Από το βιβλίο ‘’Βιολογία’’ της Γ’ τάξης Γενικού Λυκείου Γενικής Παιδείας των Αδαμαντιάδου Σ. κ.ά., όπως αυτό αναμορφώθηκε από τους Καλαϊτζιδάκη Μ. και Πανταζίδη Γ., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Κεφάλαιο 1 «Άνθρωπος και Υγεία», εκτός από τις σελίδες 19-21 (Πολλαπλασιασμός των ιών) της ενότητας 1.2, την υποενότητα 1.3.3 (Προβλήματα στη δράση του ανοσοβιολογικού συστήματος), καθώς και τις ενότητες 1.4 (Καρκίνος) και 1.5 (Ουσίες που προκαλούν εθισμό).

Κεφάλαιο 2 «Άνθρωπος και Περιβάλλον», εκτός από την υποενότητα 2.2.3 (Η έννοια της παραγωγικότητας), την ενότητα 2.4 (εισαγωγή- σελίδες 92-94) και τις υποενότητες 2.4.1 (Άνθρωπος και περιβαλλοντικά προβλήματα), 2.4.2 (Μείωση της βιοποικιλότητας) και τη σελίδα 112 (Ρύπανση του εδάφους και Ηχορύπανση) της υποενότητας 2.4.4

Κεφάλαιο 3 «Εξέλιξη»: μόνο την Εισαγωγή 3.1 (σελίδες 119-131).

Σημείωση

Στην εξεταστέα-διδακτέα ύλη  δεν περιλαμβάνονται τα παραθέματα, τα οποία σκοπό έχουν να δώσουν τη δυνατότητα επιπλέον πληροφόρησης των μαθητών, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους, οι πίνακες, τα μικρά ένθετα κείμενα σε πλαίσιο και οι προτάσεις για συνθετικές-δημιουργικές εργασίες των μαθητών.

Β. ΜΑΘΗΜΑΤΑ  ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Ι. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο «Αρχαία Ελληνικά, Φιλοσοφικός Λόγος», Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης, των Μ. Κοπιδάκη, Δ. Λυπουρλή, κ.ά., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Α. Εισαγωγή:

Ι.	Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ:
	σ. 34-39 (Κεφ. Δ2: Οι φιλοσοφικές ιδέες του Σωκράτη. Διαλεκτική, μαιευτική, ειρωνεία. Η αναζήτηση των ορισμών, η επαγωγική μέθοδος και η ηθική. Κεφ. Δ3 : Η δίκη και ο θάνατος του Σωκράτη).
ΙΙ.	Ο ΠΛΑΤΩΝ: σ. 40-42 (κεφ. Ε1: Ο βίος του).
ΙΙΙ.	Πλάτωνος Πρωταγόρας:
	α) σ. 49-52 (Α. Η διάρθρωση του διαλόγου και τα πρόσωπα: «Εισαγωγή…» έως και «Η απάντηση του Πρωταγόρα…») β) σ. 56-57 (Β. Η φιλοσοφική σημασία του διαλόγου).
IV.	Πλάτωνος Πολιτεία: Εισαγωγή στην Πολιτεία
	α) σ. 92-93 (1. Νεανικές φιλοδοξίες και απογοητεύσεις, 2. Η συγγραφή της Πολιτείας και 3. Η σκηνοθεσία και τα πρόσωπα του διαλόγου)
	β) σ. 96-102 (6. Οι τρεις τάξεις, 8. Η αγωγή των φυλάκων, 12. Οι φιλόσοφοι-βασιλείς,                    13. Η δικαιοσύνη και 14. Οι φαύλες πολιτείες).
	γ) σ. 113 (Η αλληγορία του σπηλαίου).
V.	ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ (Βίος και έργα):
	α) σ. 139-141 («Πότε και πού γεννήθηκε ο Αριστοτέλης-Λίγα λόγια για την καταγωγή του» και «Ο Αριστοτέλης στην Ακαδημία του Πλάτωνα: μαθητής πρώτα, δάσκαλος στη συνέχεια»).
	β) σ. 145-149 («Ο Αριστοτέλης στη Μακεδονία: δάσκαλος του Αλεξάνδρου», «Επιστροφή του Αριστοτέλη στην Αθήνα: αρχίζει η τρίτη περίοδος της φιλοσοφικής του δραστηριότητας. Ο Αριστοτέλης διδάσκει στο Λύκειο» και «Ο Αριστοτέλης εγκαταλείπει οριστικά την Αθήνα-Το τέλος της ζωής του»).
VI.	Αριστοτέλη Ηθικά Νικομάχεια, σ. 151-153
VII.	Αριστοτέλη Πολιτικά, σ. 178-179

Β. Κείμενα:

Ι.	ΠΛΑΤΩΝ
	Πρωταγόρας: οι ενότητες 1, 2, 3, 4, 5, 6 και 7.
	Πολιτεία: οι ενότητες 11, 12, 13, 14 και 15.
ΙΙ.	ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
	Ηθικά Νικομάχεια: οι ενότητες: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 και 10.
	Πολιτικά: οι ενότητες: 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 και 20.

ΙΙ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

1. ΚΕΙΜΕΝΟ

Αδίδακτο πεζό κείμενο αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων της αττικής διαλέκτου.

2. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ – ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

α. Η ύλη που περιλαμβάνεται στα βιβλία του Γυμνασίου «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα»  Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου, έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2005.

β. Ολόκληρη η ύλη που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου «Εγχειρίδιο Γλωσσικής Διδασκαλίας», έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010 (ενότητες 1 – 21).

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Από το βιβλίο «Νεοελληνική Λογοτεχνία» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης των Κ. Ακρίβου, Δ. Αρμάου κ.ά έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (ΠΟΙΗΣΗ-ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ)

1. Διονύσιος Σολωμός, «Ο Κρητικός»

2. Γεώργιος Βιζυηνός, «Το αμάρτημα της μητρός μου»

3. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Όνειρο στο κύμα»

4. Ποιήματα για την ποίηση

• Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή

595μ .Χ.»

• Μαρία Πολυδούρη, «Μόνο γιατί με αγάπησες»
• Νίκος Εγγονόπουλος, «Ποίηση 1948»
• Μανόλης Αναγνωστάκης, «Στο Νίκο Ε… 1949»
• Γιώργης Παυλόπουλος, «Τα Αντικλείδια»

5. «Σελίδες του Γ. Ιωάννου»

• «Μες στους προσφυγικούς συνοικισμούς»
• «Στου Κεμάλ το σπίτι»

Σημείωση

Τα λογοτεχνικά κείμενα (ποιητικά-πεζά) που περιλαμβάνονται στην εξεταστέα-διδακτέα ύλη θα διδαχθούν με τη σειρά που δίνονται παραπάνω, η οποία καθορίζεται από:

α) τη χρονολογική σειρά των κειμένων, σύμφωνα με την κατάταξή τους στην Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και

β) το είδος τους, με στόχο την εναλλαγή ποίησης και πεζογραφίας, ώστε να διατηρείται το ενδιαφέρον των μαθητών.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Από το βιβλίο “Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας” της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης των Γ. Μαργαρίτη, Αγ. Αζέλη, Ν. Ανδριώτη, Θ. Δετοράκη, Κ. Φωτιάδη, έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Ι. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Γ. Οι οικονομικές εξελίξεις κατά τον 20^ο αιώνα, σ. 42-54

ΙΙ. Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ                              (1821-1936)

Β. Χειραφέτηση και αναμόρφωση (1844-1880),  σ.  70-79

Γ. Δικομματισμός και εκσυγχρονισμός (1880-1909),  σ. 80-88

Δ. Ανανέωση-Διχασμός (1909-1922), σ. 89-98

ΙΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά το 19^ο αιώνα, σ. 116

Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 20^ο αιώνα, σ. 137

Α.  Προσφυγικά ρεύματα κατά την περίοδο 1914-1922, σ. 138-143

Β. Μικρασιατική  καταστροφή,  σ. 144-152

Γ. Η αποκατάσταση των προσφύγων,  σελ. 153-159

Δ. Η αποζημίωση των ανταλλαξίμων και η ελληνοτουρκική προσέγγιση, σ. 160-162

Ε. Η ένταξη των προσφύγων στην Ελλάδα, σ. 163-169

ΙV. ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ.

Ε. Η περίοδος της αυτονομίας και η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, σ. 206-220

V. ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Δ. Ο Παρευξείνιος Ελληνισμός το 19^ο και 20^ο αιώνα, σ. 245-254.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ

Από το βιβλίο “Λατινικά” της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης των Μ. Πασχάλη-  Γ. Σαββαντίδη,  έκδ. Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Κείμενα – Γραμματική – Συντακτικό

Τα κείμενα των ενοτήτων 21-50, εκτός των ενοτήτων 22,26,33,35,39 και 50, από τις οποίες θα διδαχθούν μόνο τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα.

Τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα που περιλαμβάνονται σ’ όλες τις ενότητες (21-50) του διδακτικού εγχειριδίου της τάξης αυτής.

Επίσης, στην εξεταστέα-διδακτέα ύλη συμπεριλαμβάνονται τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα που περιέχονται και στις είκοσι ενότητες του βιβλίου “Λατινικά” της Β΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Μ. Πασχάλη –  Γ. Σαββαντίδη, έκδ. Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Γ. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΦΥΣΙΚΗ

Από το βιβλίο «Φυσική Θετικής & Τεχνολογικής Κατεύθυνσης» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Ιωάννου Α., Ντάνου Γ. κ.α. έκδοση Ο.Ε.Δ.Β.  2010.

1.                     ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ – ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ

1-1                   Εισαγωγή.

1-2                   Περιοδικά φαινόμενα.

1-3                   Απλή αρμονική ταλάντωση.

1-4                   Ηλεκτρικές ταλαντώσεις.

1-5                   Φθίνουσες ταλαντώσεις.

1-6                   Εξαναγκασμένες ταλαντώσεις.

1-7                   Σύνθεση ταλαντώσεων.

2.                     ΚΥΜΑΤΑ

2-1                   Εισαγωγή.

2-2                   Μηχανικά κύματα.

2-3                   Επαλληλία ή υπέρθεση κυμάτων.

2-4                   Συμβολή δύο κυμάτων στην επιφάνεια υγρού.

2-5                   Στάσιμα κύματα.

2-6                   Παραγωγή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων.

2-8                   Το φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας.

2-9                   Ανάκλαση και διάθλαση.

2-10                 Ολική ανάκλαση.

4. ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΣΤΕΡΕΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

4-1                   Εισαγωγή.

4-2                   Οι κινήσεις των στερεών σωμάτων.

4-3                   Ροπή δύναμης.

4-4                   Ισορροπία στερεού σώματος.

4-5                   Ροπή αδράνειας.

4-6                   Θεμελιώδης νόμος της στροφικής κίνησης.

4-7                   Στροφορμή.

4-8                   Διατήρηση της στροφορμής.

4-9                   Κινητική ενέργεια λόγω περιστροφής.

4-10                 Έργο κατά τη στροφική κίνηση.

5.                     ΚΡΟΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ

5-1                   Εισαγωγή.

5-2                   Κρούσεις.

5-3                   Κεντρική ελαστική κρούση δύο σφαιρών.

5-4                   Ελαστική κρούση σώματος με άλλο ακίνητο πολύ μεγάλης μάζας.

5-9                   Φαινόμενο Doppler.

Σημείωση

Τα ένθετα που περιλαμβάνονται στα διδακτικά βιβλία δεν αποτελούν εξεταστέα-διδακτέα ύλη.

ΧΗΜΕΙΑ

Από το βιβλίο «Χημεία» της Γ΄ Τάξης Γενικού Λυκείου Θετικής Κατεύθυνσης των Σ. Λιοδάκη, Δ. Γάκη  κ.ά. έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Κεφάλαιο 1^ο Ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων και ο περιοδικός πίνακας, εκτός από:

α) την ηλεκτρονιοσυγγένεια της παραγράφου 1.4 (σ. 26) και

β) τα σχήματα μορίων – θεωρία VSEPR της παραγράφου 1.5 (σ. 32-35).

Κεφάλαιο 3^ο Οξέα – Βάσεις και Ιοντική ισορροπία, εκτός από:

α) την ισχύ οξέων – βάσεων και μοριακή δομή της παραγράφου 3.2 (σ. 99-101) και

β) την παράγραφο 3.7 Γινόμενο διαλυτότητας (σ. 131-137).

Κεφάλαιο 5^ο Οργανική χημεία, εκτός:

α) το επαγωγικό φαινόμενο της παραγράφου 5.1 (σ. 199-200)

β) την παράγραφο 5.2  στερεοϊσομέρεια (εναντιοστερεομέρεια και διαστερεομέρεια) (σ. 201-214)

γ) την αρωματική υποκατάσταση της παραγράφου 5.3 (σ. 221-222)

δ) τους μερικούς μηχανισμούς οργανικών αντιδράσεων της παραγράφου 5.3 (σ. 230-236) και

ε) τις οργανικές συνθέσεις της παραγράφου 5.4 (σ. 237-245) με εξαίρεση την αλογονοφορμική αντίδραση (σ. 239-240).

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Από το βιβλίο «Μαθηματικά Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Ανδρεαδάκη Στ., κ.ά., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

ΜΕΡΟΣ Α

Κεφάλαιο 2 Μιγαδικοί αριθμοί

Παρ. 2.1     Η έννοια του Μιγαδικού Αριθμού.

Παρ. 2.2     Πράξεις στο σύνολο C των Μιγαδικών.

Παρ. 2.3     Μέτρο Μιγαδικού Αριθμού.

ΜΕΡΟΣ Β

Κεφάλαιο 1 Όριο – Συνέχεια συνάρτησης

Παρ. 1.1     Πραγματικοί αριθμοί.

Παρ. 1.2     Συναρτήσεις.

Παρ. 1.3     Μονότονες συναρτήσεις- Αντίστροφη συνάρτηση.

Παρ. 1.4     Όριο συνάρτησης στο x₀ÎR

Παρ. 1.5      Ιδιότητες των ορίων, χωρίς τις αποδείξεις της υποπαραγράφου

” Τριγωνομετρικά όρια”

Παρ. 1.6     Μη πεπερασμένο όριο στο x₀ÎR.

Παρ. 1.7     Όρια συνάρτησης στο άπειρο.

Παρ. 1.8     Συνέχεια συνάρτησης.

Κεφάλαιο 2    Διαφορικός Λογισμός

Παρ. 2.1     Η έννοια της παραγώγου, χωρίς την υποπαράγραφο “Κατακόρυφη εφαπτομένη”

Παρ. 2.2     Παραγωγίσιμες συναρτήσεις- Παράγωγος συνάρτηση.

Παρ. 2.3     Κανόνες παραγώγισης, χωρίς την απόδειξη  του θεωρήματος που αναφέρεται στην

παράγωγο γινομένου συναρτήσεων.

Παρ. 2.4     Ρυθμός μεταβολής.

Παρ. 2.5     Θεώρημα Μέσης Τιμής Διαφορικού Λογισμού.

Παρ. 2.6   Συνέπειες του Θεωρήματος Μέσης Τιμής.

Παρ. 2.7   Τοπικά ακρότατα συνάρτησης χωρίς το θεώρημα της σελίδας 264 (κριτήριο της 2^ης

παραγώγου).

Παρ. 2.8   Κυρτότητα – Σημεία καμπής συνάρτησης. (Θα μελετηθούν μόνο οι συναρτήσεις που

είναι δύο, τουλάχιστον, φορές παραγωγίσιμες στο εσωτερικό του πεδίου ορισμού τους).

Παρ. 2.9   Ασύμπτωτες – Κανόνες De l’ Hospital.

Παρ. 2.10  Μελέτη και χάραξη της γραφικής παράστασης μιας συνάρτησης.

Κεφάλαιο 3    Ολοκληρωτικός Λογισμός

Παρ. 3.1   Αόριστο ολοκλήρωμα. (Μόνο η υποπαράγραφος «Αρχική συνάρτηση» που θα

συνοδεύεται από πίνακα παραγουσών συναρτήσεων ο οποίος θα περιλαμβάνεται       στις διδακτικές οδηγίες)

Παρ. 3.4   Ορισμένο ολοκλήρωμα

Παρ. 3.5.  Η συνάρτηση   F(x) =

Παρ. 3.7   Εμβαδόν επιπέδου χωρίου, χωρίς την εφαρμογή 3 της σελίδας 348.

Παρατηρήσεις

Η διδακτέα-εξεταστέα  ύλη θα διδαχτεί σύμφωνα με τις οδηγίες του Π.Ι.

Τα θεωρήματα, οι προτάσεις, οι αποδείξεις και οι ασκήσεις που φέρουν αστερίσκο δε διδάσκονται  και δεν εξετάζονται.

Οι εφαρμογές και τα παραδείγματα των βιβλίων δεν εξετάζονται ούτε ως θεωρία ούτε ως ασκήσεις. Μπορούν, όμως, να χρησιμοποιηθούν ως προτάσεις για τη λύση ασκήσεων ή την απόδειξη άλλων προτάσεων.

Εξαιρούνται από την εξεταστέα-διδακτέα ύλη οι εφαρμογές και οι ασκήσεις που αναφέρονται σε λογαρίθμους με βάση διαφορετική του e και του 10.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Από το βιβλίο ‘’Βιολογία’’ της Γ’ τάξης του Γενικού Λυκείου Θετικής Κατεύθυνσης των Αλεπόρου-Μαρίνου Β., Αργυροκαστρίτη Α., Κομητοπούλου Α., Πιαλόγλου Π., Σγουρίτσα Β., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Κεφάλαιο 1 «Το γενετικό υλικό».

Κεφάλαιο 2 «Αντιγραφή, έκφραση και ρύθμιση της γενετικής πληροφορίας».

Κεφάλαιο 4 «Τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA».

Κεφάλαιο 5 «Μενδελική κληρονομικότητα».

Κεφάλαιο 6 «Μεταλλάξεις».

Κεφάλαιο 7 «Αρχές και μεθοδολογία της Βιοτεχνολογίας» εκτός από την ενότητα ‘’Η παραγωγή

της πενικιλίνης αποτελεί σημαντικό σταθμό στην πορεία της Βιοτεχνολογίας’’

Κεφάλαιο 8 «Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στην Ιατρική» εκτός από τις ενότητες ‘’Εμβόλια’’ και

‘’Αντιβιοτικά’’.

Κεφάλαιο 9 «Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στη γεωργία και την κτηνοτροφία».

Σημείωση

Στην εξεταστέα-διδακτέα ύλη δεν περιλαμβάνονται:

α) Τα ένθετα – παραθέματα, τα οποία σκοπό έχουν να δώσουν τη δυνατότητα επιπλέον πληροφόρησης των μαθητών, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους, σε θέματα που αναδεικνύουν τη σχέση της επιστήμης της Βιολογίας και των εφαρμογών της με όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής.

β) Οι χημικοί τύποι, οι οποίοι συνοδεύουν το κείμενο και συμβάλλουν στην κατανόησή του, σε καμία όμως περίπτωση δεν απαιτείται η απομνημόνευσή τους.

γ) Όσα αναφέρονται υπό τον τίτλο ‘’Ας ερευνήσουμε …’’, στο τέλος κάθε κεφαλαίου και τα οποία αποτελούν προτάσεις για συνθετικές-δημιουργικές εργασίες των μαθητών.

Δ. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΦΥΣΙΚΗ

Από το βιβλίο « Φυσική Θετικής και Τεχνολογικής κατεύθυνσης» της Γ΄ Τάξης Γενικού Λυκείου, των Ιωάννου Α., Ντάνου Γ. κ.α., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010, όπως ακριβώς ορίζεται για τη Φυσική της Θετικής Κατεύθυνσης της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου.

ΧΗΜΕΙΑ – ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΑ

Από το βιβλίο «Χημεία» της Γ΄ Τάξης Γενικού Λυκείου Τεχνολογικής Κατεύθυνσης των Σ. Λιοδάκη, Δ. Γάκη κ.ά. έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Κεφάλαιο 1 Οξέα–Βάσεις και Ιοντική ισορροπία, εκτός από:

α) την ισχύ οξέων – βάσεων και μοριακή δομή της παραγράφου 1.2 (σ. 10-12) και

β) το γινόμενο διαλυτότητας της παραγράφου 1.7 (σ. 42-48).

Κεφάλαιο 3 Οργανική χημεία, εκτός από:

α) την παράγραφο 3.1 στερεοϊσομέρεια (Εναντιοστερεομέρεια και διαστερεομέρεια) (σ. 101-114)

β) την αρωματική υποκατάσταση της παραγράφου 3.2 (σ. 121-122) και

γ) τις οργανικές συνθέσεις της παραγράφου 3.3 (σ. 130-138).

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ

Από το βιβλίο «Βιοχημεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης» της Γ’ τάξης Γενικού Λυκείου των Γιαλούρη Π., Μποσινάκου Αικ., Σίδερη Δ., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Κεφάλαιο 1 Οργανική Χημεία και Βιοχημεία

Κεφάλαιο 2 Αμινοξέα – Πεπτίδια

Κεφάλαιο 3 Πρωτεΐνες

Κεφάλαιο 4 Ένζυμα

Κεφάλαιο 5 Νουκλεϊνικά οξέα

Κεφάλαιο 7 Βασικές αρχές μεταβολισμού

Κεφάλαιο 8 Σάκχαρα

Κεφάλαιο 9 Μεταβολισμός των σακχάρων

Κεφάλαιο 10 Κύκλος του κιτρικού οξέος και οξειδωτική φωσφορυλίωση μόνο οι παράγραφοι         10.1, 10.2 και 10.3.

Σημείωση

Στην εξεταστέα – διδακτέα  ύλη δεν περιλαμβάνονται:

α) Τα ένθετα-παραθέματα (κείμενα σε πράσινο φόντο), τα κείμενα υπό τον τίτλο ‘’Γνωρίζεις ότι’’ και οι χημικοί τύποι που βρίσκονται μέσα σε πλαίσιο.

β) Το περιεχόμενο των αριθμημένων εικόνων που συνοδεύει το κείμενο και συμβάλλει στην κατανόησή του. Δεν απαιτείται η απομνημόνευσή του.

γ) Όσα αναφέρονται υπό τον τίτλο ‘’Ας ερευνήσουμε …’’, στο τέλος κάθε κεφαλαίου, τα οποία αποτελούν προτάσεις για συνθετικές-δημιουργικές εργασίες των μαθητών.

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Από το βιβλίο «Μαθηματικά Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Ανδρεαδάκη Στ., κ.α., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010, όπως ακριβώς ορίζεται για τα Μαθηματικά Θετικής Κατεύθυνσης Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου.

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Από το Βιβλίο: «Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Τεχνολογικής Κατεύθυνσης των Δ. Μπουραντά, Α. Βάθη, Χ. Παπακωνσταντίνου, Π. Ρεκλείτη, έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Κεφάλαιο 1: Επιχειρήσεις και Οργανισμοί

1.2  Η Επιχείρηση                                                                   (σελ. 25-29)

1.3  Λειτουργίες της επιχείρησης                                           (σελ. 30-34)

1.4  Η Επιχείρηση και το Περιβάλλον της                             (σελ. 34-37)

1.5  Η Αποτελεσματικότητα των Επιχειρήσεων                   (σελ. 37-43)

Κεφάλαιο 2: Η Επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων

2.1  Εισαγωγικές Έννοιες                                                      (σελ. 55)

2.2  Οργάνωση και Διοίκηση                                                 (σελ. 56-63)

Κεφάλαιο 3: Διοικητικές Λειτουργίες

3.3   Διεύθυνση                                                                       (σελ. 123-156)

3.3.1  Ηγεσία – Βασικές έννοιες

3.3.2  Παρακίνηση

3.3.3  Δυναμική Ομάδων

3.3.4  Επικοινωνία

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Από το βιβλίο «Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Τεχνολογικής Κατεύθυνσης των Α. Βακάλη, Η. Γιαννόπουλου, Ν. Ιωαννίδη, Χ. Κοίλια, Κ. Μάλαμα, Ι. Μανωλόπουλου, Π. Πολίτη, έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

1.  Ανάλυση προβλήματος

1.1 Η έννοια πρόβλημα.

1.2 Κατανόηση προβλήματος.

1.3  Δομή προβλήματος.

1.4  Καθορισμός απαιτήσεων.

1.5  Κατηγορίες προβλημάτων.

1.6  Πρόβλημα και υπολογιστής.

2. Βασικές Έννοιες Αλγορίθμων

2.1  Τι είναι αλγόριθμος.

2.3  Περιγραφή και αναπαράσταση αλγορίθμων.

2.4  Βασικές συνιστώσες/ εντολές ενός αλγορίθμου.

2.4.1 Δομή ακολουθίας.

2.4.2 Δομή Επιλογής.

2.4.3 Διαδικασίες πολλαπλών επιλογών (αφαιρείται η τελευταία πρόταση της σελ. 36 “Αν οι διαφορετικές επιλογές … στο παράδειγμα που ακολουθεί.”, που αναφέρεται στην πολλαπλή επιλογή, καθώς και το Παράδειγμα 5. Επιλογή ορίων, σελ. 37).

2.4.4 Εμφωλευμένες Διαδικασίες.

2.4.5 Δομή Επανάληψης.

3. Δομές Δεδομένων και Αλγόριθμοι

3.1 Δεδομένα

3.2 Αλγόριθμοι + Δομές Δεδομένων =Προγράμματα

3.3 Πίνακες

3.4 Στοίβα

3.5 Ουρά

3.6 Αναζήτηση

3.7 Ταξινόμηση

6. Εισαγωγή στον προγραμματισμό

6.1 Η έννοια του προγράμματος.

6.2 Ιστορική αναδρομή.

6.2.1 Γλώσσες μηχανής.

6.2.2 Συμβολικές γλώσσες ή γλώσσες χαμηλού επιπέδου.

6.2.3 Γλώσσες υψηλού επιπέδου.

6.2.4 Γλώσσες 4^ης γενιάς.

6.3 Φυσικές και τεχνητές γλώσσες.

6.4 Τεχνικές σχεδίασης προγραμμάτων.

6.4.1 Ιεραρχική σχεδίαση προγράμματος.

6.4.2 Τμηματικός προγραμματισμός.

6.4.3 Δομημένος προγραμματισμός.

6.7 Προγραμματιστικά περιβάλλοντα.

7. Βασικά στοιχεία προγραμματισμού.

7.1 Το αλφάβητο της ΓΛΩΣΣΑΣ.

7.2 Τύποι δεδομένων.

7.3 Σταθερές.

7.4 Μεταβλητές.

7.5 Αριθμητικοί τελεστές.

7.6 Συναρτήσεις.

7.7 Αριθμητικές εκφράσεις.

7.8 Εντολή εκχώρησης.

7.9 Εντολές εισόδου-εξόδου.

7.10 Δομή προγράμματος.

8. Επιλογή και επανάληψη

8.1 Εντολές Επιλογής

8.1.1 Εντολή ΑΝ

8.2 Εντολές επανάληψης

8.2.1 Εντολή ΟΣΟ…ΕΠΑΝΑΛΑΒΕ

8.2.2 Εντολή ΜΕΧΡΙΣ_ΟΤΟΥ

8.2.3 Εντολή ΓΙΑ…ΑΠΟ…ΜΕΧΡΙ

9. Πίνακες

9.1 Μονοδιάστατοι πίνακες.

9.2 Πότε πρέπει να χρησιμοποιούνται πίνακες.

9.3 Πολυδιάστατοι πίνακες.

9.4 Τυπικές επεξεργασίες πινάκων.

10. Υποπρογράμματα

10.1 Τμηματικός προγραμματισμός.

10.2 Χαρακτηριστικά των υποπρογραμμάτων.

10.3 Πλεονεκτήματα του τμηματικού προγραμματισμού.

10.4 Παράμετροι.

10.5 Διαδικασίες και συναρτήσεις.

10.5.1 Ορισμός και κλήση συναρτήσεων.

10.5.2 Ορισμός και κλήση διαδικασιών.

10.5.3 Πραγματικές και τυπικές παράμετροι.

Οι ενότητες 3.4 και 3.5 εξετάζονται μόνο ως θεωρία.

Σημείωση

Οι μαθητές θα μπορούν να διατυπώνουν τις λύσεις των ασκήσεων των εξετάσεων είτε σε οποιαδήποτε μορφή παράστασης αλγορίθμου είτε σε «ΓΛΩΣΣΑ», όπως αυτή ορίζεται και χρησιμοποιείται στο διδακτικό εγχειρίδιο.

ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ

Από το βιβλίο «Ηλεκτρολογία» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Τεχνολογικής Κατεύθυνσης των                 Α. Βιδιαδάκη, Χ. Κανελλόπουλου, Α. Μπινιάρη, Γ. Χατζαράκη, έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

1. Ηλεκτρικά κυκλώματα – Μετρήσεις

1-1 Νόμος του Ohm.

1-2 Νόμοι του Kirchoff.

1-3 Βασικές εφαρμογές του νόμου του Ohm και των νόμων του Kirchoff.

1-3.1 Συνδεσμολογία αντιστάσεων.

1-3.2 Συνδεσμολογία πηγών τάσης.

1-3.3 Διαιρέτες τάσης και ρεύματος.

1-4 Εναλλασσόμενο ρεύμα.

1-5 Παραγωγή εναλλασσόμενου ρεύματος – εναλλασσόμενης τάσης.

1-6 Ενεργός ένταση και ενεργός τάση.

1-7 Διανυσματική παράσταση εναλλασσόμενου ρεύματος.

1-8 Βασικά κυκλώματα στο εναλλασσόμενο ρεύμα.

1-8.1 Ωμική αντίσταση στο Ε. Ρ.

1-8.2 Πηνίο στο Ε. Ρ.

1-8.3 Πυκνωτής στο Ε. Ρ.

1-9 Σύνθετα κυκλώματα – Σύνθετη αντίσταση.

1-9.1 Κύκλωμα RL σε σειρά.

1-9.2 Κύκλωμα RLC σε σειρά – Συντονισμός σειράς.

1-10 Ισχύς στο εναλλασσόμενο ρεύμα.

4. Ηλεκτρονικά

Γενικά

4-1 Ηλεκτρική Αγωγιμότητα.

4-2 Αγωγιμότητα των ημιαγωγών.

4-2.1 Ενδογενείς ή αυτοτελείς ημιαγωγοί.

4-2.2 Ημιαγωγοί πρόσμιξης.

4-3 Επαφή p-n.

4-3.1 Πόλωση της επαφής p-n.

4-3.2 Χαρακτηριστική καμπύλη της επαφής p-n.

4-4 Κρυσταλλοδίοδος επαφής.

4-5 Εφαρμογές των διόδων.

4-5.1 Μετατροπή της εναλλασσόμενης τάσης (ac) σε συνεχή τάση (dc).

4-5.2 Οπτικοηλεκτρονικές διατάξεις.

4-6 Κρυσταλλοτρίοδος (transistor)

4-6.1 Λειτουργία του τρανζίστορ

4-7 Ενισχυτής

4-7.1 Χαρακτηριστικά ενισχυτών

4-10 Ολοκληρωμένα κυκλώματα (Integrated Circuits, IC).

4-11 Ερωτήσεις – Ασκήσεις (όσες αντιστοιχούν στην ύλη).

4-12 Ψηφιακά Ηλεκτρονικά (Digital Electronics).

4-13 Πραγματοποίηση ψηφιακών κυκλωμάτων.

4-14 Συστήματα αρίθμησης.

4-16 Άλγεβρα Boole.

4-17 Λογικές Πύλες (Gates).

Σημείωση

Στην εξεταστέα-διδακτέα ύλη συμπεριλαμβάνονται οι εφαρμογές, οι ερωτήσεις, οι ασκήσεις και τα προβλήματα, που αντιστοιχούν στην παραπάνω διδακτέα-εξεταστέα ύλη και που περιέχονται στο βιβλίο της «Ηλεκτρολογίας».

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

Από το βιβλίο «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Λιανού Θ., Παπαβασιλείου Α. και Χατζηανδρέου Α. έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2010.

Κεφ. 1: Βασικές Οικονομικές Έννοιες, εκτός των παραγράφων 6 και 13.

Κεφ. 2: Η ζήτηση των αγαθών.

Κεφ. 3: Η παραγωγή της επιχείρησης και το κόστος, εκτός των παραγράφων 5, 6, 7, 8 και 9 που

αναφέρονται στο κόστος παραγωγής.

Κεφ. 4: Η προσφορά των αγαθών.

Κεφ. 5: Ο Προσδιορισμός των τιμών, εκτός της παραγράφου 6.

Οι ερωτήσεις και οι ασκήσεις που αντιστοιχούν στα προαναφερόμενα κεφάλαια.

Η παρούσα απόφαση να δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Μαρούσι           26-08-2010

Η ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η περίληψη αποτελεί μια απ’ τις κύριες μορφές πύκνωσης λόγου, μέσα απ’ την οποία επιδιώκεται ο έλεγχος της ικανότητας:

α. κατανόησης του κειμένου και συνοπτικής απόδοσης των κύριων νοημάτων του,

β. πληροφόρησης των άλλων σχετικά με το περιεχόμενο του κειμένου,

γ. διάκρισης του σημαντικού απ’ το επουσιώδες τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη μορφή του κειμένου,

δ. παραγωγής ενός καλοδομημένου και συνεκτικού νέου κειμένου.

Η ανταπόκριση σ’ όλες αυτές τις παραμέτρους προϋποθέτει μεθοδική προ­σπάθεια, που διακρίνεται σε τρία βασικά στάδια (προετοιμασία, συγγραφή, έλεγχος) και ορίζεται από ένα σύνολο κανόνων. Ας δούμε τους σημαντικότε­ρους ανάμεσα τους:

Α. Προετοιμασία:

• Προσεκτική μελέτη του κειμένου και εύρεση του νοηματικού κέντρου του, εντοπισμός των κύριων ιδεών κάθε παραγράφου, διάκριση τους απ’ τις δευτερεύουσες ιδέες και επιγραμματική απόδοση τους με τη μορφή πλαγιότιτλων.
• Κατανόηση του τρόπου οργάνωσης του κειμένου και των νοηματικών σχέ­σεων που διαπλέκονται μεταξύ των ιδεών.
• Αναγνώριση του είδους του κειμένου (άρθρο, δοκίμιο, μελέτη κτλ.), ώστε να επιλεγεί η κατάλληλη φράση για την αναφορά στο συγγραφέα του (ο συγ­γραφέας, ο αρθρογράφος, ο συντάκτης του δημοσιεύματος / του κειμένου κτλ.).

Β. Συγγραφή:

Ως προς το περιεχόμενο:

• διατύπωση του νοηματικού κέντρου του κειμένου στην πρώτη περίοδο της περίληψης («Θέμα του κειμένου/του άρθρου κτλ., «ο συγγραφέας/ο αρθρο­γράφος αναπτύσσει/πραγματεύεται το θέμα/πρόβλημα» κτλ.)·
• ακριβής απόδοση των κύριων ιδεών του κειμένου και όσων από τις δευτε­ρεύουσες είναι απαραίτητες για την εξασφάλιση της νοηματικής πληρότη­τας της περίληψης·
• παράλειψη των επουσιωδών στοιχείων του κειμένου (π.χ. παρενθετικές ιδέες, παρεκβατικά σχόλια, κάποιες ημερομηνίες κτλ.)·
• αποφυγή αξιολογικών κρίσεων και χαρακτηρισμών για το κείμενο.

Ως προς τη δομή:

– ιεράρχηση των ιδεών της περίληψης κατ’ αντιστοιχία με την ιεράρχηση των ιδεών του κειμένου·

• αποφυγή του χωρισμού της περίληψης σε παραγράφους ή χωρισμός μόνο όταν το κείμενο διαρθρώνεται σε διακεκριμένες νοηματικές ενότητες·
• οργάνωση των ιδεών με σχέσεις λογικής ακολουθίας και στενή σύνδεση των νοημάτων τους·
• επιλογή των κατάλληλων διαρθρωτικών λέξεων, για να διαφανούν οι νοη­ματικές σχέσεις που διαπλέκονται μεταξύ των ιδεών του κειμένου·
• αποφυγή της φορτικής χρήσης συνδετικών λέξεων και τυποποιημένων μεταβατικών φράσεων («ο συγγραφέας υποστηρίζει», «ισχυρίζεται», «επι­σημαίνει» κτλ.).

Ως προς τη γλώσσα:

• προσαρμογή του ύφους γραφής στις επικοινωνιακές ανάγκες της δοσμέ­νης περίστασης (π.χ. συζήτηση στην τάξη, πληροφόρηση άλλων κτλ.)·
• αποφυγή της αυτούσιας μεταφοράς λέξεων και φράσεων του κειμένου στην περίληψη·
• αποφυγή των περιφραστικών διατυπώσεων
• διατύπωση των ιδεών με ακριβή, απλό και σαφή τρόπο.

Γ. Έλεγχος:

• τελική εξέταση του περιεχομένου, της μορφής και της δομής της περίληψης
• καταμέτρηση λέξεων

—————————————————————————————————-

Το κείμενο που ακολουθεί είναι αντλημένο απ’ το site του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου. Είναι ένα αναλυτικότατο κείμενο (11 σελίδων), γραμμένο από σχολικούς συμβούλους για χρήση των φιλολόγων. Θεωρώ, πως όποιος θέλει να εμβαθύνει στο θέμα της “περίληψης κειμένου”, αξίζει να το μελετήσει…

Η περίληψη κειμένου (πατήστε εδώ για να ανοίξει το κείμενο και να το διαβάσετε)

——————————————————————————————————-

Η αξιολόγηση της περίληψης:

Περιεχόμενο
Ικανότητα σύλληψης νοηματικού κέντρου,
σωστή επιλογή σημαντικών ιδεών,
πληρότητα κατανόησης του κειμένου.
Δομή
Ομαλή ροή και συνοχή,
λογική αλληλουχία των ιδεών,
χρήση διαρθρωτικών λέξεων / φράσεων.
Γλώσσα – Ύφος
Πληροφοριακό ύφος,
ορθή χρήση της γλώσσας, ορθογραφία,
σωστή πύκνωση λόγου.

————————————————————————————————

Ασκήσεις:

Άσκηση 1
Να δοθεί πλαγιότιτλος σε κάθε μια από τις παραγράφους του κειμένου.

Κείμενο

Όπως και το 2000, έτσι και εφέτος
παρακολούθησα μαζί με εκατομμύρια άλλους κατοίκους
της Γης το συγκλονιστικό θέαμα των τεράστιων δασικών
και άλλων πυρκαγιών που έπληξαν τη Μεσόγειο και κατ’
εξοχήν τη χώρα μας. Τέτοιας έκτασης πυρκαγιές έχουν
πολύπλοκα αίτια και είναι πάρα πολύ δύσκολο να
εντοπισθεί η αιτία των πρώτων εστιών, εκτός αν υπάρχουν
αυτόπτες μάρτυρες. Εκτός από τον εμπρησμό, μια
πυρκαγιά μπορεί να ξεκινήσει από αμέλεια ή / και από την
ύπαρξη μεθανίου και άλλων εύφλεκτων αερίων, προϊόντων
αναερόβιας σήψης τα οποία βρίσκουμε σε ανεξέλεγκτες
χωματερές, ή από άλλα αίτια. Στα αίτια
συμπεριλαμβάνεται και η κλιματική αλλαγή, η οποία
αποσταθεροποιεί το κλίμα, δημιουργεί παρατεταμένες
περιόδους ξηρασίας και, κυρίως, συνοδεύεται από ακραίες
καιρικές καταστάσεις στις οποίες συγκαταλέγονται και οι
ριπαίοι και ισχυροί άνεμοι.

[…] Tα τελευταία 50 χρόνια καίγονται κάθε χρόνο κατά
μέσον όρο περίπου 300.000 στρέμματα δασικής και
αγροτικής γης. Είναι ενδιαφέρον εδώ να δει κανείς
διαχρονικά την εξέλιξη των δασικών πυρκαγιών όπως έχει
αναφερθεί και στον έγκριτο ημερήσιο Τύπο. Εκτός από
εφέτος, που είναι η χειρότερη χρονιά, η αμέσως
προηγούμενη ήταν το 2000. Το έτος 2000, όπως και
εφέτος, είχαμε εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές όχι μόνο
στη χώρα μας αλλά και στην Πορτογαλία, τη Γαλλία και
την Ισπανία. Μάλιστα δε, η Ευρώπη θρήνησε και πολλά
θύματα σε αυτές. […]

Σε παλαιότερη και σε πρόσφατη έρευνα την οποία
πραγματοποιήσαμε με συναδέλφους μου από τη NASA,
απεδείχθη ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει και
σε αλλαγή της υγρασίας του εδάφους με ταυτόχρονη
αύξηση της συχνότητας των κεραυνών παγκοσμίως. Ο
συνδυασμός αυτός μαζί με άλλους παράγοντες, όπως π.χ. η
διατάραξη του υδροφόρου ορίζοντα, μπορεί να οδηγήσουν
σε αύξηση των πυρκαγιών τις προσεχείς δεκαετίες. Για
αυτόν τον λόγο απαιτείται η εκπόνηση μελετών για τα
σπουδαία φαινόμενα και τις επιπτώσεις τους. […]

Η πανίδα που χάθηκε, εκτός από τα πουλιά τα οποία έχουν τη
δυνατότητα ταχείας μετάβασης σε άλλη περιοχή, αποτελεί
επίσης σημαντικό παράγοντα διατάραξης της οικολογικής
ισορροπίας στο καμένο δάσος. Πολύ σωστή είναι η απόφαση
που πάρθηκε να απαγορευθεί το κυνήγι στις πληγείσες
περιοχές, και θα προέτρεπα να παρακολουθούνται και τα
υπόγεια ύδατα ως προς την ποιότητα και τη στάθμη του
υδροφόρου ορίζοντα μετά την πυρκαγιά.
Χρ. Ζερεφός,εφ. Το Βήμα, 02/09/2007 (Διασκευή)

Άσκηση 2
Να γράψετε την περίληψη του πιο πάνω κειμένου (100-120 λέξεις).

[forum:17]