Γράφει ο Δρ Γεώργιος Βλάχος, Συντονιστής Εκπαίδευσης στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στο Γιοχάνεσμπουργκ
Με την αναστολή λειτουργίας των σχολείων λόγω του κορωνοϊού αναζητήθηκαν τρόποι για να συνεχιστεί η εκπαιδευτική διαδικασία. Έτσι προτάθηκαν από το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας (ΥΠΑΙΘ), η σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, η ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η Εκπαιδευτική Τηλεόραση.
Απαραίτητες προϋποθέσεις για μια πετυχημένη εξ αποστάσεως διδασκαλία είναι, η ύπαρξη του τεχνολογικού εξοπλισμού, οι απαραίτητες γνώσεις χρήσης των τεχνολογικών εργαλείων, η σωστή οργάνωση της διδασκαλίας για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω ότι το ΥΠΑΙΘ, παρά τα εμπόδια και τις δυσκολίες, ενήργησε ταχύτατα στα θέματα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης έτσι ώστε οι μαθητές να παραμείνουν στην εκπαιδευτική διαδικασία. Από την άλλη μεριά και το σύνολο των εκπαιδευτικών ανταποκρίθηκε με τον καλύτερο τρόπο περνώντας ατελείωτες ώρες στο διαδίκτυο, ιδιαίτερα το πρώτο χρονικό διάστημα, τόσο για να ενημερωθούν όσο και για να δημιουργήσουν τις ψηφιακές τους τάξεις. Επανερχόμενοι στην κανονικότητα θα πρέπει όλοι μας, ΥΠΑΙΘ, στελέχη εκπαίδευσης και εκπαιδευτικοί να κάνουμε απολογισμό, να διορθώσουμε και να βελτιώσουμε ό,τι χρειάζεται έτσι ώστε όταν κληθούμε ξανά να εφαρμόσουμε την εξ αποστάσεως εκπαίδευση να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.
Μέριμνα της Πολιτείας θα πρέπει να αποτελέσει η κάλυψη των τεχνολογικών αναγκών των σχολείων και των επιμορφωτικών αναγκών των εκπαιδευτικών σε θέματα χρήσης της τεχνολογίας και οργάνωσης της διδασκαλίας για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Από την άλλη μεριά οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να παρακολουθήσουν τα επιμορφωτικά σεμινάρια που θα καταρτίσει το ΥΠΑΙΘ, αλλά να προχωρήσουν και παραπέρα, αν χρειαστεί, καλύπτοντας τις οποίες ανάγκες διαπιστώνουν ότι έχουν. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε σε συλλογικό επίπεδο, σε επίπεδο σχολείου ή συνεργασίας σχολικών μονάδων είτε σε ατομικό επίπεδο με τη διαδικασία της αυτοεπιμόρφωσης.
Η παιδαγωγική διάσταση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης
Αφού εξασφαλίσουμε τον τεχνολογικό εξοπλισμό αλλά και την γνώση της τεχνολογίας που καλούμαστε να χρησιμοποιήσουμε θα πρέπει να περάσουμε στην παιδαγωγική διάσταση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια επιτυχημένη διδασκαλία.
Το σημαντικό στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι η κατοχή και η γνώση της χρήσης της τεχνολογίας, αλλά ο τρόπος που θα υποστηρίξουμε καλύτερα τους στόχους μας. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι εξίσου σημαντικός, παραμένει στο επίκεντρο, καθώς αποτελεί τον αρωγό, σύμβουλο, οργανωτή, καθοδηγητή, συντονιστή, εμπνευστή και δημιουργό της όλης διαδικασίας.
Έτσι ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει στο μυαλό του τα παρακάτω ερωτήματα:
- Ποιες είναι οι σημαντικότερες πληροφορίες-ιδέες που πρέπει να μάθουν, να κατανοήσουν και να θυμούνται οι μαθητές;
- Ποιες είναι οι σημαντικότερες δεξιότητες που πρέπει να αναπτύξουν οι μαθητές σε αυτό το μάθημα ή σε αυτή την ενότητα;
- Ποιες είναι οι στάσεις που αναμένεται να αναπτύξουν οι μαθητές ως αποτέλεσμα της πορείας τους;
- Ποια υλικά χρειάζονται οι μαθητές για να πετύχω τους στόχους που θέτω;
- Ποιους τρόπους και μεθόδους θα χρησιμοποιήσω για την παρουσίαση του υλικού στους μαθητές έτσι ώστε αυτό να κατανοηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό παράλληλα με την επίτευξη των στόχων;
- Ποια ψηφιακά εργαλεία προσφέρονται για το υλικό που θέλω να παρουσιάσω και τους στόχους που θέλω να πετύχω;
- Ποιες εργασίες πρέπει να δώσω στους μαθητές για να κατακτήσουν με τον καλύτερο τρόπο τις πληροφορίες και τις ιδέες του μαθήματος;
Στο ερώτημα σύγχρονη ή ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση μπορούμε να πούμε ότι ο συνδυασμός και των δυο μορφών μας φέρνει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Με τη σύγχρονη ο εκπαιδευτικός μπορεί να διαμορφώσει μια θετική σχέση και την ψυχική επαφή με τον μαθητή, μέσα από την οποία θα τον ενθαρρύνει και θα τον εμψυχώνει, γεγονός που θα επιδρά θετικά στη μαθησιακή διαδικασία. Από την άλλη μεριά, η ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση δίνει στο μαθητή τη δυνατότητα να εργαστεί σε διαφορετικό χρόνο έχοντας παράλληλα την υποστήριξη και την ανατροφοδότηση του εκπαιδευτικού. Επιπλέον, ανάλογα με τους στόχους του, θα πρέπει να τους αναθέτει εργασίες μέσα από τις οποίες θα μπορεί να αξιολογεί τα αποτελέσματα της διδασκαλίας του, δίνοντας παράλληλα στους μαθητές την κατάλληλη ανατροφοδότηση. Οι εργασίες αυτές θα πρέπει να είναι επικεντρωμένες στους στόχους που τίθενται, να είναι φιλικές και ενθαρρυντικές στους μαθητές, διαβαθμισμένες όσον αφορά στο βαθμό δυσκολίας για να καλύπτουν τις ανάγκες όλων των μαθητών, διατυπωμένες με ευχάριστο και ελκυστικό τρόπο και τέλος δοσμένες με τρόπο που να μπορεί ο μαθητής να διαχειριστεί τα εργαλεία μέσα από τις οποίες ανατίθενται.
Κλείνοντας, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι ιδιαίτερα για τους μικρούς μαθητές η εξ αποστάσεως διδασκαλία δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη δια ζώσης, αλλά μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά τόσο για τη σύγχρονη (για έκτακτες περιπτώσεις όπου οι μαθητές δεν μπορούν να μεταβούν στο σχολείο) όσο και την ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση (στέλνοντας ο εκπαιδευτικός υλικό στους μαθητές, αναθέτοντας εργασίες και δίνοντας την απαραίτητη καθοδήγηση και ανατροφοδότηση). Στην περίπτωση αυτή θα καλύπτονται περιστασιακές ή έκτακτες ανάγκες και οι μαθητές θα κατανοούν την αξία των τεχνολογικών εργαλείων και εφαρμογών στην εκπαιδευτική διαδικασία.