Συμπεριφορές

Την προηγούμενη εβδομάδα ολοκληρώθηκε το πιο ενδιαφέρον σεμινάριο που έχω παρακολουθήσει όσον αφορά τον τρόπο επίλυσης συγκρούσεων εντός του σχολείου , αλλά -γιατί όχι;-και σε προσωπικό επίπεδο. Διοργανώθηκε από το ΚΕΔΕ ( Κέντρο Ερευνών και Δράση για την Ειρήνη) με τίτλο “Επικοινωνία δίχως βία για σχολεία δίχως βία”. Η επικοινωνία δίχως βία δημιουργήθηκε από τον M. Rosenberg , ο οποίος εμπνεύστηκε αυτή τη  μέθοδο από τις αρχές του ψυχολόγου Carl Rogers. Βοηθοί σ’ αυτό το εγχείρημα είναι δύο ζωάκια , το τσακάλι και η καμηλοπάρδαλη.

Στην κατηγορία του τσακαλιού ανήκουμε οι περισσότεροι.Το τσακάλι δεν παρατηρεί απλά(π.χ. ο Γιώργος κλότσησε την πόρτα φωνάζοντας “βαρέθηκα”) ,αλλά ερμηνεύει, ασκεί κριτική( π.χ.  ο Γιώργος είναι επιθετικός , γιατί είναι καταπιεσμένος πολύ από τους γονείς   του”)   και αξιολογεί. Απαιτεί από τους άλλους και προκειμένου να πάρει αυτό που θέλει άμεσα , χρησιμοποιεί απειλές (“Θα δεις τι βαθμούς θα πάρεις με αυτή τη συμπεριφορά”) ,τις ενοχές και την ντροπή (“καλά, δεν ντρέπεσαι τους γονείς σου που πασχίζουν όλη μέρα στη δουλειά; Γιατί είσαι τόσο αδιάφορος; “) , την τιμωρία και το φόβο ( “θα μείνεις στην ίδια τάξη!”,  “θα σε πάω στον διευθυντή “, “θα αποβληθείς!”).Αυτή η συμπεριφορά δημιουργεί προβλήματα επικοινωνίας , εντάσεις και ψυχρότητα .Βέβαια , για το τσακάλι φταίνε πάντα οι άλλοι , γιατί εκείνο θεωρεί ότι έκανε αυτό που έπρεπε και οι άλλοι πήραν αυτό που τους άξιζε.

Στον αντίποδα του τσακαλιού βρίσκεται η καμηλοπάρδαλη.Αυτό το ζωάκι μιλά  ξεκάθαρα βάσει των γεγονότων και δεν ερμηνεύει.Αιτείται πράγματα ,δεν απαιτεί,  γνωρίζοντας ότι μπορεί να εισπράξει άρνηση στο αίτημά της.  Είναι μία ενεργητική ακροάτρια και εκφράζει τα συναισθήματά της  χωρίς φόβο.Με τα αυτιά της δεν ακούει επικρίσεις , αλλά τους άλλους να εκφράζουν τις ανάγκες τους. Για παράδειγμα , αν κάποιος της πει “βαριέμαι !”, εκείνη ακούει “έχω ανάγκη από κάτι δημιουργικό”  ή αν της πουν “είσαι εγωίστρια! “,  εκείνη καταλαβαίνει “έχω ανάγκη από προσοχή , δώσε μου ,σε παρακαλώ, λίγη προσοχή!”.

Με λίγα λόγια,  φαντάζει  αρκετά  δύσκολο να γίνει κάποιος “καμηλοπάρδαλη” , ενώ έχει μάθει να είναι “τσακάλι” , καθώς θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει τον τρόπο που εκφράζεται  , οι λέξεις να γίνουν συνειδητές βάσει των αντιλήψεων , των συναισθημάτων και των αναγκών του. Ωστόσο ,ο άνθρωπος   αποτελεί το πεδίο των άπειρων δυνατοτήτων και  έχει μόνιμη ανάγκη να επικοινωνήσει με το περιβάλλον. Γι΄αυτό , άλλωστε  έχουμε αισθήσεις, πεποιθήσεις , συναισθήματα. Το θέμα είναι να αλλάξει το σύστημα των πεποιθήσεών μας και αυτό μπορεί να προκληθεί από ένα εξωτερικό γεγονός που θα “σπάσει “τις πεποιθήσεις μας , αρκεί να μη φοβηθούμε και με ελάχιστη δόση αυτογνωσίας να αναρωτηθούμε : “Τι έκανα και μου συνέβη αυτό;”.

Γιατί να δείχνω “βέλος”, ενώ μέσα μου είμαι τόξο; Και μάλιστα ουράνιο!