Tα σημάδια του χρόνου και του περάσματος πολλών πολιτισμών και λαών από την Κω είναι ζωντανά μέχρι και σήμερα.Από τη μυθολογική εποχή του Ηρακλή και του Βασιλιά Χάρμυλου και την Ελληνιστική εποχή του Ασκληπιείου, του αρχαίου σταδίου, της αρχαίας αγοράς και του αρχαίου θεάτρου μέχρι τη σημερινή εποχή με τις σύγχρονες υποδομές και την οικιστική ανάπτυξη, ένα πλήθος μνημείων και καταλοίπων, μαρτυρούν τους διάφορους πολιτισμούς που διαμόρφωσαν την ιστορία και την τοπική παράδοση του νησιού.
Δεκάδες είναι τα σωζόμενα μνημεία, από την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας όπου η Κως συνέχισε την ανάπτυξή της, με κυριότερα το πλήθος των αγαλμάτων, το Ρωμαϊκό Ωδείο και τη Ρωμαϊκή Οικία, από την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, με κυριότερα την παλαιοχριστιανική εκκλησία του Άγιου Ιωάννη, αλλά και από την περίοδο των Σταυροφόρων και Ενετών κατακτητών τα περίβλεπτα κάστρα της Νερατζιάς της πόλης, το κάστρο της Αντιμάχειας, το κάστρο της Κεφάλου και το κάστρο του παλαιού Πυλιού. Από τα Οθωμανικά μνημεία ξεχωρίζουν το τμήμα της παλιάς πόλης της Κω και τα Μουσουλμανικά Τεμένη της πόλης, ενώ από την Ιταλική περίοδο τα σύγχρονα κτίρια της ιταλικής αρχιτεκτονικής και τα έργα υποδομής που λειτουργούν ακόμα και σήμερα.
Όμως, το πιο χαρακτηριστικό σημείο στο οποίο ο επισκέπτης μπορεί να δει τα κατάλοιπα όλων των πολιτισμών συγκεντρωμένα είναι το κέντρο της πόλης, η Πλατεία Ελευθερίας.
Η ιστορία της Κω ξεκινάει σχεδόν από την 3η χιλιετία π.Χ, από τα τέλη δηλαδή της νεολιθικής εποχής. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, είναι το μοναδικό νησί της Δωδεκανήσου που κατοικείται από τότε.
https://youtu.be/rjxmL73T58E
Η Κως είναι παρούσα ήδη και στην ελληνικήμυθολογία. Στο μύθο της Γιγαντομαχίας, μαθαίνει κανείς ότι η μάχη που ξέσπασε ανάμεσα στους Θεούς του Ολύμπου και στους Γίγαντες έλαβε χώρα και στο νησί της Κω. Εκεί ο θεός Ποσειδώνας πλησιάζει το Γίγαντα Πολυβώτη, παίρνει με την τρίαινά του ένα τμήμα από το ακρωτήριο Χελώνα και με αυτό καταπλακώνει το Γίγαντα.
Η Κως συνδέθηκε και με τους άθλους του Ηρακλή, ο οποίος, σύμφωνα με το μύθο, βρέθηκε ναυαγός μαζί με ελάχιστους συντρόφους του στις βόρειες αμμουδιές της Κω, κάπου στην περιοχή του Ατσά. Ο Βασιλιάς Ευρύπυλος θεωρώντας τον Ηρακλή ληστή, τον κυνήγησε, με αποτέλεσμα αυτός να διαφύγει σε ένα ορεινό μέρος κοντά στο Πυλί. Μετά τη νίκη του επίτου Βασιλιά της Κω, ο Ηρακλής έφυγε για τη Φλέγρα, αφού προηγουμένως αναγνώρισε τον Χάλκωνα ως νόμιμο βασιλιά της Κω, της Νισύρου, της Καλύμνου και των άλλων γειτονικών νησιών. Μ’ αυτόν τον τρόπο κυριάρχησε η γενιά των Ηρακλειδών στην Κω (όνομα το οποίο έχει πάρει και μία περιοχή του νησιού), από την οποία η παράδοση θέλει να κατάγεται και ο Ιπποκράτης. Ο Ηρακλής στους ιστορικούς χρόνους λατρεύτηκε στο νησί της Κω όσο ελάχιστοι, όπως φανερώνουν τα ερείπεια μεγαλοπρεπών ναών στην πόλη αλλά και ανεκδοτολογικού χαρακτήρα στοιχεία όπως για παράδειγμα η ονομασία του δήμου Αντιμαχιδών (σημερινή Αντιμάχεια) από το όνομα του υιού του Ηρακλή Αντίμαχου.
Επί μέρους ορόσημα της ιστορίας και των πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στο νησί μέσα στους αιώνες είναι τα εξής:
Αρχαιότητα:
1100 π.Χ.
Με το πέρασμα των χρόνων η Κως δέχτηκε αρχικά την επίδραση των Μινωιτών και αναπτύχθηκε γύρω από το λιμάνι, και αργότερα των Μυκηναίων, κάτι που φανερώνουν μυκηναϊκά όπλα που βρέθηκαν στην περιοχή του Ασκληπιείου και οιμυκηναϊκοί τάφοι στο Πυλί. Το 1100 π.Χ ακολούθησε η κάθοδος των Δωριέων, σε μια περίοδο πουδημιουργήθηκαν τα πρώτα κτίσματα στο ιστορικό Ασκληπιείο. Αργότερα το 700 με 600 π.Χ. η Κως, η Ιαλυσός, η Λίνδος, η Κάμειρος, η Κνίδος και η Αλικαρνασσός ιδρύουν τη Δωρική Εξάπολη κατά την οποία κυρίαρχη πόλη του νησιού είναι η Αστυπάλαια, την οποία μεταγενέστεροι ιστορικοί τοποθετούν στη θέση Καμάρες, κοντά στην Κέφαλο. Την εποχή αυτή η Κως ακμάζει τόσο πολύ, ώστε οποιαδήποτε έξωθεν προσβολή την αντιμετωπίζει με πόλεμο. Επίσης αλλάζει το πολίτευμα από μοναρχία σε ολιγαρχία, στην διάρκεια της οποίας η Κως κυβερνάται από ισόβιους, αργότερα δεκαετείς και τελικά ετήσιους άρχοντες, μέχρι να φτάσουμε στο 600 π.Χ., όπου αλλάζει το πολίτευμά της σε δημοκρατία.
546 π.Χ.
Το 546 π.Χ. η Περσική αυτοκρατορία υποτάσσει τους Κώους και τη διοίκηση του νησιού αναλαμβάνουν ντόπιοι τύραννοι για λογαριασμό των Περσών. Το 478 π.Χ η Κως εισέρχεται στην Αθηναϊκή Συμμαχία και απελευθερώνεται. Το 460 π.Χ γεννιέται ο Ιπποκράτης.
Οι διαρκείς εναλλαγές της πολιτικής της Κω μεταξύ της αθηναϊκής και της σπαρτιατικής συμμαχίας προκαλούν εμφύλιο πόλεμο ως αποτέλεσμα της όξυνσης της αντιπαράθεσης των Κώων ολιγαρχικών με τους δημοκρατικούς. Η διαμάχη λήγει με συμβιβασμό των δύο παρατάξεων. Μέρος του συμβιβασμού αυτού ήταν η απόφαση να γίνει συγκατοίκησητων κατοίκων της Κω-Μεροπίδος και όλων των γειτονικών οικισμών σε μια νέα πόλη, την Κω, η οποίαπαραμένει μέχρι σήμερα η πρωτεύουσα του νησιού.
Ρώμη – Βυζάντιο
288 π.Χ.
Το 288 π.Χ. το νησί περιέρχεται στο κράτος των Πτολεμαίων. Η εξ’ αρχής φιλική προδιάθεση των Κώων προς τους νέους κυρίους του νησιού ανταμοίβεται με την μη εγκατάσταση στο νησί στρατιωτικής φρουράς, με την εξαίρεση από την επιβολήφορολογίας και με την ταυτόχρονη διατήρηση όλων των προνομίων ενός κράτους-μέλους της πτολεμαϊκής επικράτειας. Από τη χρονιά εκείνη η Κως εισέρχεται στο “χρυσό της αιώνα”, ο οποίος τελειώνει το 197 π.Χ. με την έλευση των Ρωμαίων. Η συμμαχία των Κώων και των Ρωμαίων και οι φιλικές σχέσεις με τον βασιλιά της Περγάμου, Ευμενη Β’,συμβάλλουν αποφασιστικά στην ανέγερση του μεγάλου ναού του Ασκληπιού, αλλά και όλων των σημαντικών μνημείων της Ρωμαϊκής περιόδου του νησιού.
384 μ.Χ.
Με την έλευση της βυζαντινής εποχής και ιδιαίτερα από το το 384 μ.Χ. και μετά,διατάσσονται οι κατεδαφίσεις των μη χριστιανικών ιερών. Αλλεπάλληλοι ισχυροί σεισμοί (469 μ.Χ., 554 μ.Χ.) προκαλούν την κατάρρευση πολλών σημαντικών οικοδομημάτων. Παράλληλα, διαδοχικές επιδρομές Βανδάλων, Ισαύρων, Βησιγότθων και αργότερα και Σαρακηνών πλήττουν τον πληθυσμό του νησιού. Το Ασκληπιείο από τον 6ο μ.Χ. αι. εγκαταλείπεται πλέον οριστικά καιτο νησίεισέρχεται σε μια μακρά περίοδο παρακμής.
11ος αι. μ.Χ.
Από τον 11 μ.Χ αιώνα η Κως ανακτά πάλι την δύναμή της: αρχικά με την ανάκτηση του ελέγχου των θαλασσών από το Βυζαντινό στόλο και στη συνέχεια από την ανάπτυξη του εμπορίου με την έλευση Φράγκων, Γενουατών και Βενετών στην ανατολική Μεσόγειο. Έτσι η Κως αναδεικνύεται σε ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια του Αιγαίου.
Φράγκοι – Οθωμανοί
1309-1314
Το 1306 ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος παραχωρεί τη διοίκηση της Κω σε ένα Γενοβέζο τυχοδιώκτη και κουρσάρο, το Βινιόλο Βινιόλι. Αυτός με τη σειρά του παραδίδει την Κω μαζί με τηνΚάλυμνο και τη Λέρο στους Ιωαννίτες Ιππότες. Η αντίδραση των Βενετών, επικυρίαρχων την περίοδο αυτή του νησιού, καθυστερεί την κατάληψη του νησιού από τους Ναΐτες μέχρι το 1314, οπότε και οι τελευταίοι καταλαμβάνουν με έφοδο την Κω. Κατά την περίοδο των Ιπποτών έγιναν τα οχυρωματικά έργα του νησιού, μερικά από τα οποία είναι το σημερινό Κάστρο της Κω, και το νησί μετονομάστηκε σε Νεραντζιά λόγω του ότι φυτεύτηκαν πολλές νεραντζιές.
1523
Ήδη από το 1457 οι Τούρκοι επιχειρούν επανειλημμένα να καταλάβουν την Κω, κάτι που καταφέρνουν μόλις το 1523. Έτσι ξεκινά η περίοδος της Τουρκοκρατίας, κατά την οποία η Κως εξακολουθεί να δέχεται συχνές επιδρομές από Αλγερινούς και Φλωρεντίνους πειρατές, Ναΐτες ιππότες και Βενετούς από την Κρήτη. Η κατάσταση εμφανίζεται πιο ήρεμηκατά τον 18ο και 19ο αιώνα, περίοδοκατά την οποία το λιμάνι της Κω γίνεται σημαντικός σταθμός των εμπορικών πλοίων της Δύσης και κομβικό διαμετακομιστικό κέντρο για τα εμπορεύματα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει την αγριότητα των Τούρκων, με ιδιαίτερη έντασησε περιόδους αναταραχής, όπως στην επανάσταση του 1821 ή στην Κρητική επανάσταση του 1869.
Νεότερα Χρόνια
1911
Το 1911 η Τουρκία και η Ιταλία εμπλέκονται σε πόλεμο και από τον Απρίλιο του 1912 αρχίζει η σταδιακή κατάληψη των Δωδεκανήσων από τους Ιταλούς. Στις 20 Μαΐου 1912 οι Ιταλοί καταλαμβάνουν αμαχητί την Κω και οι κάτοικοι τους υποδέχονται ως απελευθερωτές. Η ιταλική κυβέρνηση δηλώνει ότι η κατοχή των Δωδεκανήσων και κατά συνέπεια της Κω θα είναι προσωρινή, και τους καθησυχάζει, λέγοντας ότι το μέλλον τον νησιών δεν μπορεί παρά να είναι η αυτονομία. Στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφεται η Συνθήκη της Λωζάνης, με την οποία τα Δωδεκάνησα προσαρτώνται στην Ιταλία ως κτήση (Κτήση των Ιταλικών Νήσων του Αιγαίου) και όχι ως αποικία. Οι Δωδεκανήσιοι θεωρούνται Ιταλοί πολίτες με ιδιότυπη υπηκοότητα (Cittadini del Regno αντί Sudditi Italiani) και αυτό σημαίνει κυρίως ότι ούτε αποκτούν τα δικαιώματα των Ιταλών πολιτών ούτε έχουν δικαίωμα να εκλέξουν αντιπροσώπους. Στις 25 Ιουλίου του 1943 ανατρέπεται ο Μουσολίνι και στις 8 Οκτωβρίου οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Κω.
1945
Οι Γερμανοί ναζιστές ήταν βίαιοι και απαγχόνισαν αρκετούς Κώους, τόσο για παραδειγματισμό όσο για αντιστασιακή δράση. Στις 8 Μαΐου του 1945 οι Γερμανοί υπογράφουν την άνευ όρων παράδοση στους Συμμάχους και οι Άγγλοι εγκαθιστούν προσωρινή Στρατιωτική Διοίκηση μέχρι να αποφασισθεί το οριστικό καθεστώς της Δωδεκανήσου. Οι νέοι κατακτητές προσπαθούν να πείσουν τους Δωδεκανήσιους ότι είναι προς το συμφέρον τους η αυτονομία υπό αγγλική κηδεμονία αντί της Ένωσης με την Ελλάδα.
1946
Στις 27 Ιουνίου 1946 καιαντίθετα με τις επιδιώξεις των Άγγλων, οι ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Αγγλία και Γαλλία αποφασίζουν την παραχώρηση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα. Στις 7 Μαρτίου 1948 γίνεται στη Ρόδο η τυπική τελετή για την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου, επέτειος που γιορτάζεται μέχρι και σήμερα σε όλα τα Δωδεκάνησα.
Πρόσφατα σχόλια