Καλό ταξίδι, Seymour Papert, μεγάλε πρωτοπόρε οραματιστή παιδαγωγέ!

Σ’ευχαριστούμε για το όραμα, για τα μονοπάτια που χάραξες, για όσα μάθαμε, εμπνευστήκαμε από σένα.

Κατασκευαστικός Εποικοδομισμός – Κονστρουκτιονισμός

“Κονστρουκτιονισμός σημαίνει να δίνεις στα παιδιά καλά πράγματα να κάνουν έτσι ώστε να μπορούν να μάθουν κάνοντας πολύ καλύτερα απ’ ό,τι μπορούσαν πριν” (Papert, 1980).

Σύμφωνα με τη θεωρία μάθησης του εποικοδομισμού μαθαίνουμε σημαίνει οικοδομούμε νέα γνώση για μας. Μάθηση είναι η οικοδόμηση νοήματος. Οικοδομούμε νέα γνώση καθώς αλληλεπιδρούμε με τα δεδομένα στο υπόβαθρο των εμπειριών μας.

Βάση της γλώσσας προγραμματισμού Logo αποτελεί η φιλοσοφία του εποικοδομισμού (Constructivism: εποικοδομισμός – κονστρουκτιβισμός) όπως αναπτύχθηκε από τον Jean Piaget, στενός συνεργάτης του οποίου υπήρξε ο S. Papert. Επιπρόσθετα, η Logo συνδυάζει τις προσεγγίσεις του Vygotsky, για τον κοινωνικό εποικοδομισμό.

O Seymour Papert, πέρα από τη Logo, θεμελίωσε και τον όρο Constructionism: Κατασκευαστικό Εποικοδομισμό/Κονστρουκτιονισμό. Ο όρος constructionism – κονστρακτιονισμός πηγάζει από τη λέξη construct (κονστράκτ: κατασκευή) υποδηλώνοντας δύο από τις πολλαπλές όψεις του εποικοδομισμού, μία σοβαρή και μία παιγνιώδη. Η σοβαρή όψη αφορά τη σύνδεσή του με την οικογένεια των θεωριών της κατασκευής της γνώσης που συνήθως αναφέρονται ως κονστρουκτιβιστικές κατ’ ακολουθία του όρου constructivism (κονστρουκτιβισμός). Ο κονστρουκτιονισμός, όπως και ο κονστρουκτιβισμός, θεωρεί τη μάθηση ως οικοδόμηση γνωστικών δομών ανεξάρτητα από τις συνθήκες μάθησης. Το πρόσθετο στοιχείο του εποικοδομισμού έγκειται στο ότι ο μαθητευόμενος συνειδητά κατασκευάζει ένα αντικείμενο-οντότητα, είτε πρόκειται για πύργο στην άμμο είτε για μία επιστημονική θεωρία. Οτιδήποτε γίνεται κατανοητό, όταν κατασκευαστεί. Η παιγνιώδη όψη υπονοεί την αυτο-αναφερόμενη απόδοση νοήματος στην ιδέα του εποικοδομισμού. O κονστρακτιονισμός προτείνει ότι οι μαθητευόμενοι κατασκευάζουν νέες ιδέες όταν ενεργά ασχολούνται με τη δημιουργία εξωτερικής κατασκευής -μπορεί ένα ρομπότ, ένα ποίημα, ένα κάστρο στην άμμο, ένα πρόγραμμα στον υπολογιστή- πάνω στις οποίες αναστοχάζονται και μοιράζονται με άλλους. Έτσι ο κονστρακτιονισμός εμπλέκει δυο διαπλεκόμενους τύπους κατασκευής: την οικοδόμηση της γνώσης στο πλαίσιο οικοδόμησης κατασκευών με προσωπικό νόημα (Kafai & Resnick, 1996).

Κεντρικό σημείο του κατασκευαστικού εποικοδομισμού αποτελεί η έννοια του bricolage (μπρικολάζ: μαστόρεμα) ως τεχνικός όρος για τη μαθησιακή διαδικασία. Bricoleur (μπρικολέρ: μάστορας) είναι αυτός που ασχολείται με το bricolage. Η αφετηρία του bricolage έγκειται στην ανάπτυξη στρατηγικών οργάνωσης δουλειάς: ο μαθητευόμενος καθοδηγείται από την πορεία της δουλειάς του και δεν εμμένει σε ένα προκαθορισμένο σχέδιο. «Η μάθηση αποτελείται από το κτίσιμο συνόλων από υλικά και εργαλεία που μπορεί κάποιος να χειριστεί και να χρησιμοποιήσει. Ίσως στο κέντρο όλων, είναι η διαδικασία της εργασίας με ό,τι έχεις. …Με την πιο ουσιαστική έννοια, ως μαθητευόμενοι, είμαστε όλοι μάστορες. …Αν το μαστόρεμα είναι ένα μοντέλο του πώς κτίζονται οι επιστημονικά έγκυρες θεωρίες, τότε μπορούμε ν’ αρχίσουμε να αποκτούμε μεγαλύτερο σεβασμό για τον εαυτό μας ως μάστορα.»

Απόσπασμα από τη διδακτορική διατριβή “Ανάπτυξη Μαθησιακών Περιβαλλόντων με Αξιοποίηση της Γλώσσας Προγραμματισμού Logo στη Διδακτική Πράξη”, Αικατερίνη Β. Γλέζου, ΕΚΠΑ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2010.