…για το Μάθημα των Θρησκευτικών

Ο Απ. Παύλος ενδυναμώνει την εκκλησία της Κορίνθου, και κατ’ επέκταση όχι μόνο, εκφράζοντας τη βεβαιότητα για τον τελικό ερχομό του Κυρίου: “Αν κάποιος δεν αγαπάει τον Κύριο Ιησού Χριστό, ας είναι αναθεματισμένος. מרן אתא Μαράν αθά – ο Κύριός μας έρχεται! “(κατ’ άλλους, έχει έρθει, είναι εδώ) (Κορινθίους Α’ 16:22) Εκφράζει ο, μέχρι πρότινος, Σαούλ τη βεβαιότητα, την πίστη του, την απολυτότητα της επιλεγμένης του άποψης, τελικά της σοφίας του και της αλήθειας του προς την αγαπημένη του κοινότητα στην αμαρτωλή Κόρινθο… Ο Κυριος εν τη Εκκλησία λοιπόν είναι ο πρώτος και κύριος άξονας της θεατρικής παράστασης Μαράν Αθά, με τη Γιασεμί Κηλαηδόνη σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη, στο θέατρο Μεταξουργείο που παρακολουθήσαμε με την αρωγή του π. Δημητρίου της κοινότητας του Αγ. Φιλίππου. Ο Δεσπότης εν τω κόσμω είναι ένας δεύτερος άξονας. Όμως τελικά, όλα ενώνονται γύρω από τη μοναξιά και το δόσιμο. Όλα, περιστρέφονται και εμπεριέχουν ταυτόχρονα την εθελουσία αρνησικοσμία των μοναχών και τον έρωτα για την ολοκλήρωση μέσα από τη συνύπαρξη : το γάμο. Το αρσενικό και το θηλυκό σε εναλλασσόμενους ρόλους δύναμης και αδυναμίας, εξουσίας και ταπεινότητας, αρχής και υπακοής. Τα κοινωνικά όρια και ο καθωσπρεπισμός απέναντι στο προσωπικό θέλημα. Οι πολιτισμικές αξίες και οι κοινωνικές κατασκευές ως πηγές προσωπικής δυστυχίας…Αυτογνωσία αλλά και θεογνωσία… Γράφει ο Ντοστογιέφσκι: «είμαστε όλοι υπεύθυνοι για τα πάντα και για όλους έναντι όλων, και εγώ περισσότερο υπεύθυνος απ’ όλους» κι ο Νικόλαος έχει να πάρει αποφάσεις που δείχνουν αλληλοσυγκρουόμενες αλλά μπορεί και να καταδειχτούν συμπληρωματικές. «Τολμώ να αποκαλέσω θρησκεία εκείνη την κατάσταση όπου, πέρα από κάθε δόγμα, κάθε θεωρητικολογία περί του θείου ή – θεός φυλάξοι!- περί του ιερού και της βίας του, μιλώ στο συνάνθρωπό μου…Καταδείξαμε ότι εντολή είναι ο Λόγος (Parole) ή ότι ο αληθινός λόγος, ο λόγος κατά την ουσία του είναι εντολή.» (Λεβινάς) . Σε μια τέτοια διαλεκτική σχέση έχει εμπλακεί ο Νικόλαος με το Δωρόθεο αλλά και με τη Σεβαστή. Η επιθυμία του να ζήσει με τη Γυναίκα έρχεται σε σύγκρουση με την ηθική επιταγή της υπακοής στο Δεσπότη και συνειρμικά ο 12ος κανόνας της Πενθέκτης «οικουμενικής» συνόδου για την αγαμία των Επισκόπων φαίνεται ως μια έγχρονη, ιστορική έκφραση, που δε μπορεί να είναι αιώνια αλήθεια ή θέσφατο απαραβίαστο. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή, ακολουθώντας τη γραμμική αφήγηση κι όχι τη σπειροειδή ανάγνωση των πιο κρυφών νοημάτων: Στην παράσταση, ένας ενενηντάχρονος άνδρας αρχίζει να διηγείται τη ζωή του: έζησε σα μοναχός, σαν ασκητής, πέρασε χρόνια πολλά μετέωρος ανάμεσα στο πρέπει και στο θέλω. Η ιστορία ξεκινάει από ένα μοναστήρι κάπου στα Τέμπη, περνάει απ’ το Δερελί (σημερινοί Γόννοι,) περνάει απ’ τη Σελίτσανη (Ανατολή) κι από άλλα χωριά και χωριουδάκια. Τόποι υπαρκτοί. Η εποχή δεν προσδιορίζεται ακριβώς αφού δεν είναι κι απαραίτητο μιας και διατηρεί το κείμενο τη διαχρονικότητά του. Ο ήρωάς μας, ο Νικόλαος, δόκιμος ακόμη μοναχός φεύγει σε αποστολή από το Δεσπότη του, να ερευνήσει κάποια παράξενα περιστατικά σε ένα χωριό της περιοχής της Αγιάς αλλά και να αναμετρηθεί με την ανδρική του υπόσταση πριν περάσει στα τάγματα των μοναχών. Τάχα μου γίνονται μαγείες εκεί και πρέπει να μάθει η εκκλησία αν είναι αιρετικές ενέργειες κι αν πρέπει να δράσει με κάποιον τρόπο. Έτσι, ο νεαρός δόκιμος βρίσκεται σε ένα πανέμορφο μέρος, σα τα χωριά του Κισσάβου να είναι κι όποιος τα έχει περπατήσει έστω και λίγο θα αναγνωρίσει τα τοπία. Τοπία απαράλλαχτα εδώ και χρόνια, με τα ωραία δέντρα, με τα μυριστικά και τα μποστάνια τους. Σε αυτό το χωριό, Δαιμονικό το λέει ο οδηγός του, οι άντρες λείπουν τον περισσότερο καιρό, είναι κτιστάδες και πηγαίνουν σε άλλα μέρη για να δουλέψουν και γυρίζουν το χειμώνα για λίγο. Μόνο γέροι ζουν εκεί λοιπόν και γυναίκες. Γυναίκες που ο συγγραφέας ονομάζει Ταρσίτσες. Ταρσός ονομάζεται το πλέγμα από καλάμια που στραγγίζει το τυρί αλλά ταρσός είναι και η πλοκή των καλαμιών που κάνουν οι χτιστάδες στην τοιχοποιία. Γυναίκες ανεξάρτητες και δυνατές, μαθημένες να τα βγάζουν πέρα μόνες τους, γυναίκες για τις οποίες ακούγονται πολλές ιστορίες με μαγικά, με φονικά, ιστορίες που τις λένε στα μικρά παιδιά και δεν κοιμούνται τα βράδια. Γυναίκες που στηρίζουν η μια την άλλη και πιστεύουν στα όνειρα τους. Αυτά τα όνειρα τις βοηθάνε να παίρνουν τις δύσκολες αποφάσεις και να μαθαίνουν η μια από την άλλη, οι μικρότερες από τη σοφία των μεγαλύτερων και οι μεγαλύτερες από το πάθος των μικρότερων. Όνειρα που θα λέγαμε είναι οι προσωπικές τους πλοκές κι επιλογές. Κατασκευές σα τα τυριά αλλά και σα τους τοίχους. Ρόλοι που συγχέονται, εργασίες απαραίτητες για την ανάδειξη των ικανοτήτων, αποφάσεις επιβεβλημένες και προειρημμένες που ενδύονται υπερκόσμιας αξίας. Ο μικρός Νικόλαος δεν ξέρει τίποτε, δεν έχει ζήσει τίποτε πέρα απ΄τις εκκλησιαστικές σπουδές του, ένα άμαθο παλικάρι είναι, χωρίς εμπειρίες. Και βρίσκεται ξαφνικά στο κέντρο αυτής της μικρής κοινωνίας, να πρέπει να εξηγήσει πράγματα ανήκουστα, πρωτόγνωρα, που με την πρώτη ματιά φαίνονται ανεξήγητα και μαγικά. Κι εμπλέκεται στη ζωή. Κι ο τόπος είναι πανέμορφος, και σε ζαλίζει κι αυτός, και οι γυναίκες μαζεύονται κάθε νύχτα κάτω απ το παράθυρο του και λένε ιστορίες ωραίες που τον παρασέρνουν, που τον ταξιδεύουν. Οι γυναίκες είναι και όμορφες κι αυτός είναι ένας άντρας νέος, που δεν έχει δοκιμάσει τον έρωτα…Μια μικρή ειδικά, η πιο μικρή η Σεβαστή, αρχίζει να μπαίνει στο μυαλό του και να δημιουργεί καινούριες σκέψεις που δεν του τις έμαθαν στην Αθωνιάδα σχολή. Ξανά πρωταγωνιστεί η λέξη ταρσός : η πλοκή των πτερύγων και κυρίως του παγωνιού αλλά και του Πήγασου απ’ όπου πήρε και το όνομά της η αρχαία πόλη Ταρσός, είναι αυτή που παίρνει το μυαλό του και το ταξιδεύει σε επιθυμίες και αναζητήσεις. Ταρσός είναι και η άκρη των βλεφάρων, των βλεφαρίδων της Σεβαστής. Τα μάτια της τον σκλαβώνουν, τον περιπλέκουν σε σκέψεις κι επιθυμίες νέες. Επι – θυμίες ως έκφραση του βαθύτερου είναι, της ψυχής τελικά. Η συνέχεια ίσως είναι προβλέψιμη: το αγόρι και το κορίτσι θα βρεθούν μαζί, άλλωστε το έργο είναι ένα μεγάλο παραμύθι, ένα παραμύθι για μεγάλους. Αλλά είναι κι ένα ελληνικό παραμύθι κι αυτά σπάνια έχουν καλό τέλος, εδώ είναι η χώρα της τραγωδίας, του έρωτα που είναι παθιασμένος και κρατάει λίγο. Είναι πεπερασμένος, σε αντι- διαστολή με τον αιώνιο Θεϊκό έρωτα στον οποίο δε προσφεύγει ο Νικόλαος εθελοντικά, αλλά εξαναγκάζεται από το Δεσπότη Δωρόθεο. Το Δεσπότη που κυριαρχεί, που δεσπόζει στο Νικόλαο και η εντολή του γίνεται απαράβατη επιταγή. Αντί της διαστολής και της καταστολής ο Νικόλαος επιθυμεί τον Θεϊκόν έρωτα μέσα από τα μάτια της Σεβαστής. Η αγαμία δεν του ταιριάζει και πια είναι ανύπαρκτη και μόνο ως υποκριτική στάση θα ξανα-υπάρξει. Ο γόνος της σχέσης αυτής κοινοποιείται εξ άλλου λίγο πριν το τέλος της ζωής του… Το πλέγμα όμως της εκκλησιαστικής ζωής, η ταρσός, θα τον εγκλωβίσει στην τήρηση του γράμματος του δόγματος. Θα καταδειχθεί η εκκλησία ένα ιεροκρατικό καθίδρυμα χωρίς αγάπη για τον πλησίον με την ακινησία της πιστότητας των αποφάσεων του εκάστοτε Δωρόθεου. Συμπληρωματικό ρόλο και ο χωροφύλακας, το κράτος που φροντίζει για την υπακοή του Νικόλαου και τον οδηγεί στην αέναη κίνηση της απομάκρυνσης από τον τόπο του Δωροθέου. Κι εδώ αξίζει να δούμε το ρόλο των θρησκειακών ταγών και του Ιησού. Στη Β΄Κοριν 6:18 ο Κύριος ονομάζεται Παντοκράτορας, λέξη που θα δούμε εννέα φορές στο βιβλίο της Αποκάλυψης και θα συγκρίνουμε με τον όρο κοσμοκράτορες : «Γιατί ο αγώνας μας δεν είναι ενάντια σε ανθρώπινες δυνάμεις, αλλά ενάντια στις αρχές, ενάντια στις εξουσίες, ενάντια στους κοσμοκράτορες που προξενούν το σκοτάδι στον κόσμο τούτο. Ενάντια, δηλαδή, στα ουράνια πονηρά πνεύματα» ( Εφεσ 6:12 ) Συμπερασματικά θα έλεγα ότι το έργο, κατά μιαν ανάγνωση, είναι μια εναγώνια κραυγή του μέσου χριστιανού που αιωρείται μεταξύ εκκοσμίκευσης και φονταμενταλισμού. Είναι το μέλισμα του Νικόλαου για να υμνήσει και να ζήσει εν τω κόσμω τούτω ως να μην προέρχεται εκ του κόσμου τούτου. Είναι η απόδειξη της κυριότητας μας. Ή η αδυναμία μας.

Κάτω από : θεολογωντας | Με ετικέτα: γ.δ.καπετανάκης