• φωτόδεντρο
  • Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

    Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων
  • Aγ. Γραφή

    Aγ. Γραφή
  • kutsal kitap

    startmenu
  • τυπικόν

    content
  • γραφείο νεότητας Αρχιεπισκοπής

    γραφείο νεότητας Αρχιεπισκοπής
  • Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών

    Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
  • Ι. Μ. Ν. Σμύρνης

    Ι. Μ. Ν. Σμύρνης
  • Συναξαριστής

    Συναξαριστής
  • EDUCATION AND religion

    religion
  • εθελουσία λήθη 2

    biz029
  • εθελουσία λήθη 3

    12 - 1.jpgPadraic MoodCollector
  • Π.Θ.Σ. ΚΑΙΡΟΣ

    foto kairos
  • ΠΑΝΣΜΕΚΑΔΕ

    logo
  • Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΜΕΣΟΠΕΛΑΓΑ

    mesopelaga
  • religionslehrer.gr/

    religionslehrer.gr/
  • thriskeutikametaxi

    thriskeutikametaxi
  • θρησκευτικά αλλιώς

    θρησκευτικά αλλιώς
  • e- Θρησκευτικά.

    e- Θρησκευτικά.
  • Virtual School

    Virtual School
  • stavrodromi

    stavrodromi
  • δός μοι τοῦτον τὸν ξένον

    δός μοι τοῦτον τὸν ξένον
  • προφίλ

    SL384668

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΝΑΩΝ

Δήμητρα Μπαλιάμη (Πεο2)

Ευκτήριος Οίκος :ο πρώτος ναός

Στις απαρχές της χριστιανικής λατρείας οι συγκεντρώσεις των πιστών  γίνονταν σε σπίτια, τους ευκτήριους οίκους, που  οι πλούσιοι χριστιανοί παραχωρούσαν για να τελεστούν τα Μυστήρια και  να βαπτιστούν  εκείνοι που ήθελαν να γίνουν χριστιανοί. Τους χώρους αυτούς τους ονόμαζαν επίσης αγάπες, διότι εκεί τελούνταν και οι αγάπες, δηλαδή τα κοινά γεύματα των πρώτων χριστιανών.
Κατακόμβες

Κατά τη διάρκεια των διωγμών οι χριστιανοί τελούσαν τη Θεία Ευχαριστία μυστικά κυρίως στις κατακόμβες. Αυτές ήταν υπόγειες βαθιές στοές, στις οποίες θάβονταν οι νεκροί την εποχή εκείνη, για εξοικονόμηση χώρου. Οι κατακόμβες χρησιμοποιήθηκαν μόνο σε περιπτώσεις σκληρών διωγμών λόγω της στενότητας του χώρου και της αποπνικτικής ατμόσφαιρας του υπογείου τάφου.

Παλαιοχριστιανικοί ναοί

Από τα τέλη του 2ου αι. άρχισαν να κτίζονται ιδιόκτητοι χριστιανικοί ναοί. Οι χριστιανοί εκμεταλλευόμενοι ένα ρωμαϊκό νόμο για τις λεγόμενες «ταφικές εταιρείες», που τους έδινε το δικαίωμα να έχουν ιδιόκτητο χώρο συνάθροισης των μελών τους και κοιμητήριο, κατάφεραν να δημιουργήσουν τους πρώτους νόμιμους ναούς τους. Το σχήμα τους ήταν απλό και έμοιαζε με τις κατοπινές χριστιανικές βασιλικές, ή ήταν κυκλικά, περίκεντρα και οκταγωνικά κτίρια και κατά κανόνα ήταν στραμμένοι προς την ανατολή. Ονομάζονταν Ευκτήρια, (Oratoria), Κυριακά (Dominicia), Βασιλικές (Basilica) και Μαρτύρια, διότι οι ναΐσκοι αυτοί ήταν κτισμένοι πάνω σε τάφους των μαρτύρων. Η αρχαιότερη λεπτομερής περιγραφή χριστιανικού ναού, η οποία έφτασε ως σήμερα, είναι του εκκλησιαστικού ιστορικού Ευσεβίου. Πρόκειται για το ναό του Παυλίνου στην Τύρο, ο οποίος ανεγέρθηκε μεταξύ των ετών 313 και 322μ.Χ. Ήταν ένα περίστυλο τετράγωνο κτίριο το οποίο έμοιαζε με τις κατοπινές βασιλικές. Ο διάκοσμος αυτών των πρώτων χριστιανικών ναών, όπως και των κατακομβών περιλάμβανε συμβολικές  και διακοσμητικές παραστάσεις, (ιχθύς, μονόγραμμα του Χριστού, περιστερά, φοίνικας , καλός Ποιμένας –  Ορφέας, άγκυρα, άμπελος, άνθη, καρποί, κ.ά.).

Περίκεντρος ή ροτόντα

Mία ιδιαίτερη κατηγορία ναών υπήρξαν τα περίκεντρα κτήρια, δηλαδή οικοδομήματα που  χαρακτηρίζονται από μία ομοιόμορφη διάταξη  γύρω από ένα κέντρο, όπως π.χ. οι κυκλικοί και  οι πολυγωνικοί ναοί  ,τα οποία   χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για ταφικά μνημεία (μνημείο  Γαλερίου ,

Θεσσαλονίκη) και βαπτιστήρια.

Βασιλική

Μετά το τέλος των διωγμών άρχισαν να κτίζονται μεγάλοι ναοί σε ολόκληρη τη ρωμαϊκή  αυτοκρατορία. Πρόκειται για τις περίφημες παλαιοχριστιανικές βασιλικές, οι οποίες ήταν τεράστια ορθογώνια κτίρια, χωρισμένα εσωτερικά, με σειρές από κίονες, σε κλίτη, τα οποία κυριάρχησαν τον 4ο και 5ο αι. Ο τύπος και η ονομασία της βασιλικής προήλθε από τον διαδεδομένο τύπο των μεγάλων δημόσιων πολύστηλων οικοδομημάτων των ρωμαϊκών αγορών (basilicas forences), τα οποία χρησίμευαν για εμπορικές συναλλαγές και δικαστήρια. Τα συγκεκριμένα στηρίζονταν στο αρχιτεκτονικό σχέδιο της Βασιλείου στοάς της Αθηναϊκής αγοράς, έδρας του επώνυμου άρχοντα- βασιλέως. Τα κλίτη των βασιλικών ήταν τρία, πέντε, επτά, μέχρι και εννέα και χωρίζονταν με κίονες ή πεσσούς. Το μεσαίο κλίτος ήταν το πιο ευρύχωρο και το ψηλότερο. Οι κίονες οι οποίοι χώριζαν τα κλίτη μεταξύ τους, δεν είχαν συνήθως ραβδώσεις και κατέληγαν σε περίτεχνα κορινθιακά κιονόκρανα. Πάνω από τα κλίτη σχηματίζονταν υπερώα τα οποία χρησιμοποιούνταν

ως γυναικωνίτες. Οι τοίχοι καλύπτονταν από λεπτά και πολύχρωμα μάρμαρα (ορθομαρμάρωση). Πάνω από αυτά υπήρχαν ψηφιδωτά.  Στην ανατολική άκρη του μεσαίου κλίτους βρισκόταν το Ιερό Bήμα, το οποίο καταλάμβανε το ένα τρίτο του κυρίως ναού. Στο κέντρο του  βρισκόταν η Αγία Τράπεζα και πίσω της ο θρόνος του επισκόπου και το σύνθρονο,  ένα βαθμιδωτό σύνολο θέσεων για τους ιερουργούς . Από το Ιερό Βήμα υπήρχε πύλη, η οποία οδηγούσε προς την κρύπτη, όπου φυλάσσονταν τα λείψανα των μαρτύρων. Ο κυρίως ναός ήταν ο χώρος των πιστών. Στο μέσο βρισκόταν ο άμβωνας, από τον οποίο διαβάζονταν τα αναγνώσματα και γινόταν το κήρυγμα. Ο δυτικός χώρος πριν τον κυρίως ναό ονομαζόταν νάρθηκας, στον οποίο στέκονταν οι κατηχούμενοι. Βόρεια του νάρθηκα υπήρχε το βαπτιστήριο, όπου ήταν τοποθετημένη σταυρωτή δεξαμενή για το βάπτισμα και νότια το διακονικό. Τέλος στον εξωτερικό χώρο, πριν το νάρθηκα, υπήρχε το αίθριο στο οποίο γίνονταν ορισμένες υπαίθριες τελετές. Η διακόσμηση των βασιλικών ήταν ανάλογη με την επιβλητικότητα και τη μεγαλοπρέπεια των κτιρίων αυτών. Τα πάμπολλα μνημεία που μας έχουν διασωθεί, (Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκης, Αχειροποίητος, Ραβέννα, Άγιος Απολλινάριος ο νέος κλπ.) δίνουν σαφή εικόνα για την λαμπρότητα αυτών. Εντυπωσιακά είναι τα ψηφιδωτά των τοίχων και των δαπέδων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα υπέροχα ψηφιδωτά της Ραβέννας και της Θεσσαλονίκης.

Βασιλική με τρούλο(τρουλαία βασιλική)

Ο 6ος αιώνας είναι η εποχή της μεγάλης δύναμης του βυζαντινού κράτους και ο θρίαμβος του ορθοδόξου δόγματος. Το γεγονός αυτό είχε αντίκτυπο και στην ανάπτυξη της ναοδομίας. Η παλαιοχριστιανική βασιλική εμπλουτίζεται με νέα αρχιτεκτονικά στοιχεία, ώστε να της δίνει ακόμα μεγαλύτερη αίγλη. Σπουδαιότερη καινοτομία είναι ο περιορισμός του μήκους του κτιρίου και κυρίως η προσθήκη τρούλου στη στέγη του

μεγάλου κλίτους. Πρόκειται για μια θαυμαστή αρχιτεκτονική εφεύρεση των μεγάλων μικρασιατών αρχιτεκτόνων Ανθέμιου από τις και Ισίδωρου που πρωτοεφαρμόστηκε στην Κωνσταντινούπολη. Αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτού του ρυθμού είναι ο περίφημος ναός της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος κτίστηκε από τον Ιουστινιανό τα έτη 531-537. Ο διάκοσμος βελτιώνεται αισθητά. Η επιβλητικότητα αυτού του ρυθμού είναι έκδηλη. Ο τεράστιος όγκος του ναού, το μεγάλο ύψος, ο τεράστιος θόλος, δίνουν μια ξεχωριστή αίσθηση στον πιστό.

Εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο (Βυζαντινός ρυθμός)

Ύστερα από μια περίοδο τριών περίπου αιώνων εμφανίζεται στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα σε ολόκληρο τον βυζαντινό κόσμο, ο εγγεγραμμένος σταυροειδής ναός με  τρούλο. Ο περίφημος αυτός τύπος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 880 μΧ στο περίφημο αυτοκρατορικό κτίσμα της Νέας Εκκλησίας του Παλατιού και εγκαινιάστηκε στα χρόνια του Βασιλείου Α΄ (867-886). Ονομάστηκε Νέα Εκκλησία, διότι παρουσίαζε ένα καινούριο αρχιτεκτονικό τύπο. Ο εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο είναι ο πιο αντιπροσωπευτικός βυζαντινός ρυθμός. Κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτού του ρυθμού είναι ο σχηματισμός σταυρού εσωτερικά και εξωτερικά στο σχεδόν τετράγωνο πια κτίσμα, με έναν ή πέντε τρούλους. Παραλλαγή του τύπου αυτού είναι ο τρίκογχος αγιορείτικος με βασική διαφορά ότι στη βόρεια και νότια κεραία του σταυρού προστίθενται κόγχες για το χορό των ψαλτών. Ακόμα μια παραλλαγή είναι ο εγγεγραμμένος οκτάγωνος ναός. Στην περίπτωση αυτή έχουμε ένα μεγάλο τρούλο, ο οποίος καλύπτει ολόκληρη σχεδόν τη στέγη και στηρίζεται σε οκτώ κίονες ή πεσσούς. κτηριστικό στοιχείο αυτού του ρυθμού είναι ο σχηματισμός σταυρού εσωτερικά και εξωτερικά στο σχεδόν τετράγωνο πια κτίσμα, με έναν ή πέντε τρούλους. Παραλλαγή αυτού του ρυθμού είναι ο εγγεγραμμένος οκτάγωνος ναός. Στην περίπτωση αυτή έχουμε ένα μεγάλο τρούλο, ο οποίος στέγη και στηρίζεται σε οκτώ κίονες ή πεσσούς.

Μονόχωροι ναοί

Από την εποχή της Λατινοκρατίας και έπειτα εμφανίζεται ένας νέος τύπος μονόχωρου ναού σε μικρές διαστάσεις και μικρά ανοίγματα. Ο τύπος αυτός επιβάλλεται από την οικονομική δυσπραγία της εποχής και επικρατεί σε όλο τον Ελλαδικό χώρο. Στο εσωτερικό του απουσιάζουν τα κλίτη και ο κυρίως ναός εξελίσσεται ενιαία χωρίς νάρθηκα, ανωδομή και ουσιαστικά χωρίς κανένα διακοσμητικό στοιχείο τοιχοποιΐας.

;


Αφήστε μια απάντηση

Copyright © …για το Μάθημα των Θρησκευτικών          Φιλοξενείται από Blogs.sch.gr
Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση