Η καμηλοπάρδαλη (Giraffa camelopardalis) συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων ζώων της ξηράς λόγω ύψους (σχεδόν 6 m). Ύψος που δεν αποδίδεται μόνο στον ψηλό λαιμό της (περί τα 2 m), αλλά και στα μεγάλα πόδια της. Ας λάβουμε υπ’ όψιν κάποια στοιχεία από τη χαρακτηριστική ανατομία-φυσιολογία ενός τέτοιου ζώου:
- παντοδύναμη καρδιά ικανή να προωθεί κατακόρυφα το αίμα προς τον εγκέφαλο και τους άλλους ιστούς της κεφαλής, με αρτηριακή πίεση σχεδόν 2,5 φορές μεγαλύτερη από την πίεση που ασκεί το ανθρώπινο αίμα·
- τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων ιδιαίτερα στα πόδια της είναι σε σημαντικό βαθμό παχύτερα, ώστε να αντέχουν την υψηλή υδροστατική πίεση του αίματος, και γενικότερα το αρτηριοφλεβικό σύστημά της είναι μοναδικά προσαρμοσμένο στο να αποτρέπει τις δυνητικά καταστροφικές μεταβολές της αιματικής πίεσης που συνοδεύουν το απότομο κατέβασμα της κεφαλής, όποτε το ζώο θέλει να πιεί νερό.
- διατηρεί και υποστηρίζει άνετα την ισορροπία του μεγαλόσωμου παραστήματός της (η μάζα του σώματός της είναι κατακόρυφα επιμηκυμένη), ακόμη και όταν τρέχει με ταχύτητες που αγγίζουν τα 60 km/h, βασιζόμενη σε ένα νευρικό σύστημα με υπερδραστήριους νευρώνες αξιοσημείωτα μεγάλου μήκους και σε ένα μυοσκελετικό σύστημα ιδιαίτερα ενισχυμένο – o αυχενικός σύνδεσμός της είναι ειδικά μεγεθυμένος και ενισχυμένος για να υποστηρίζει όλο το βάρος του λαιμού και της κεφαλής.
Το κοντόλαιμο οκάπι (Okapia johnstoni), ο στενότερος, και απειλούμενος με εξαφάνιση, συγγενής της καμηλοπάρδαλης, δεν διαθέτει ανάλογες προσαρμογές, τέτοια μοναδικά χαρακτηριστικά· τι καλύτερο λοιπόν από το να προχωρήσουν οι επιστήμονες της μετα-γονιδιωματικής εποχής μας στις σχετικές μοριακές συγκρίσεις.
Αποκωδικοποιήθηκαν και αναλύθηκαν συγκριτικά τα γονιδιώματα της καμηλοπάρδαλης (χρησιμοποιήθηκε DNA από 2 άτομα του υποείδους Masai) και του οκάπι (χρησιμοποιήθηκε DNA από διατηρημένο έμβρυο), και διαπιστώθηκε ότι περί τα 70 γονίδια της καμηλοπάρδαλης εμφανίζουν πολλαπλές ενδείξεις προσαρμογής· μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες με γνωστό ρυθμιστικό ρόλο κατά την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, του σκελετού και του καρδιαγγειακού συστήματος, και ίσως συμβάλλουν στα μοναδικά χαρακτηριστικά της καμηλοπάρδαλης. Ειδικότερα, το γονίδιο FGFRL1 θεωρείται ο ισχυρότερος υποψήφιος με την πιο άμεση ρυθμιστική επίδραση τόσο στην ανάπτυξη (μεγέθυνση καθ’ ύψος) των επτά αυχενικών σπονδύλων όσο και στην καρδιαγγειακή ανάπτυξη του ζώου. Βάσει συγκρίσεων με διάφορα κριτήρια, η αλληλουχία του εν λόγω γονιδίου εμφάνισε τις περισσότερες υποκαταστάσεις σε συγκεκριμένες θέσεις μοναδικών αμινοξέων με αποτέλεσμα να αποκλίνει σημαντικά από την ομόλογη αλληλουχία άλλων θηλαστικών. Ανακύπτει έτσι το ερώτημα: μήπως από τέτοιου τύπου μεταλλάξεις σε προγονικές αλληλουχίες με αναπτυξιακό ρόλο-κλειδί ευνοήθηκε η μοναδική εξελικτική πορεία και η επιτυχής προσαρμογή της καμηλοπάρδαλης;
Αν ο Δαρβίνος διάβαζε σήμερα τα προαναφερθέντα μοριακά ευρήματα, μάλλον θα ένοιωθε ευτυχής με αυτό το πρώτο επιστημονικό φως στο μυστήριο του ψηλού λαιμού· όσο δε για το λαμαρκιανό ευφυές τέντωμα του λαιμού, αυτό ανέκαθεν ανήκε στη σφαίρα του επιστημονικώς φαιδρού και γραφικού, όπου και παραμένει!
Μπορείτε να απολαύσετε λεπτομέρειες εκ του πρωτοτύπου εδώ και εδώ.