ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΦΡΟΝΟΣ ΠΛΟΥΣΙΟΥ

Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Σούλου

«Άφρων, ταύτη τη νυκτί τη ψυχή σου απαιτούσιν από σου.

Ά δε ητοίμασας τίνι έσται;»

Την περασμένη Κυριακή η ευαγγελική περικοπή πρόβαλε ως πρότυπο ζωής, προς ένταξη στη Βασιλεία του Θεού τον καλό Σαμαρείτη, τον εύσπλαχνο και ανιδιοτελή άνθρωπο της έμπρακτης αγάπης και φιλανθρωπίας. Αντίθετα η σημερινή Κυριακή προβάλλει, ως πρότυπο προς αποφυγήν, τον «άφρονα πλούσιο», διότι η ανέλπιστη άφθονη καρποφορία, που του απέδωσε η γη, αντί να του δημιουργήσουν αντίστοιχη ευφορία με αυτήν, έφθασε σε επίπεδο δυστυχίας και βασανιζόταν για το πού θα  αποθήκευε τόση άφθονη παραγωγή αγαθών.

Η λύση που βρήκε, ήταν η πιο απίθανη, που μόνο ένας νοσηρός νους, ένα αρρωστημένο μυαλό, μπορεί να σκεφθεί. Τι σκέφθηκε; «Θα γκρεμίσω τις υπάρχουσες αποθήκες μου και θα κτίσω άλλες μεγαλύτερες, και θα συγκεντρώσω εκεί όλα τα γεννήματά μου και τα αγαθά μου. Και θα πω εις την ψυχήν μου· Ψυχή, έχεις πολλά αγαθά αποθηκευμένα για πολλά έτη, απόλαυσε την ζωήν, αναπαύου, φάγε, πίε, ευφραίνου».

Δεν νομίζουμε ότι υπάρχει νοήμων άνθρωπος, που να διαφωνεί ότι είναι «άφρων» και ότι ο εσωτερικός του κόσμος κυριαρχείται από απληστία και πλεονεξία.

Ο Αϊνστάιν ο θεμελιωτής της Θεωρίας της Σχετικότητας και ο σημαντικότερος επιστήμων του 20^ου  αιώνα, είπε κάποτε το εξής: «Τον κόσμο τον κινούν τρεις δυνάμεις. Η ανοησία, ο φόβος και η πλεονεξία».

Εμείς θα ασχοληθούμε σήμερα με την τρίτη δύναμη, κατά τον Αϊνστάιν,  την πλεονεξία.  Πλεονεξία είναι η τάση που εκδηλώνει ο πλεονέκτης, ο οποίος επιθυμεί να έχει συνεχώς περισσότερα από όσα χρειάζεται ή από όσα έχει κάθε φορά. Μία τάση ή ροπή εξαιρετικά φθοροποιό και ψυχοφθόρο. Είναι το συναίσθημα, το οποίο οι Άγιοι Πατέρες ονομάζουν, ως «άπληστον και ακόρεστον». Άπληστον και ακόρεστον. Δύο έννοιες που φανερώνουν  τη δίψα για περισσότερα, μεγαλύτερα, καλύτερα και ακριβότερα πράγματα και ακόμη αποκαλύπτουν τη αδιάκοπη επιθυμία να έχει κανείς περισσότερα μεγαλύτερα, καλύτερα και ακριβότερα πράγματα.

Ο Χριστός δίδαξε ότι η πλεονεξία προέρχεται από την απατηλή και διεφθαρμένη καρδιά του ανθρώπου. Το αναφέρει το κατά Mάρκον Ευαγγέλιο κεφ. 7^ο στ.21-23. «…μέσα από την καρδιά των ανθρώπων ξεχύνονται οι κακές σκέψεις και αποφάσεις, η μοιχεία, η πορνεία, οι φόνοι, οι κλοπές, η πλεονεξία, η πονηρία, οι δολιότητες, η ηθική παραλυσία και διαστροφή, το μοχθηρό μάτι, η βλασφημία, η υπερηφάνεια, ο παραλογισμός και ο σκοτισμός του νου από την αμαρτία. Όλα αυτά τα πονηρά βγαίνουν από το εσωτερικό και αυτά κάνουν τον άνθρωπο ακάθαρτο απέναντι του Θεού».

Ο Απόστολος Παύλος, λέγει ότι οι πλεονέκτες, οι άπληστοι, οι φιλάργυροι και κερδομανείς δεν πρόκειται να κληρονομήσουν την βασιλεία των ουρανών. Ακούστε πώς το γράφει στην Α΄ Προς Κορινθίους Επιστολή, στίχοι 9-10. «Δεν γνωρίζετε, ότι όσοι διαπράττουν αδικίας, δεν θα κληρονομήσουν την βασιλεία του Θεού; Μη πλανάσθε, ούτε πόρνοι, ούτε ειδωλολάτρες ούτε μοιχοί, ούτε θηλυπρεπείς, ούτε αρσενοκοίτες, ούτε πλεονέκτες, ούτε κλέφτες, ούτε μέθυσοι, ούτε υβριστές, ούτε άρπαγες, θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού».

Με το ίδιο πνεύμα γράφει και στην προς Εφεσίους Επιστολή Κεφ. 5^ο στ.5. «Ο πλεονέκτης με το να λατρεύει τα υλικά αγαθά είναι ειδωλολάτρης και δεν έχει κανένα απολύτως μερίδιο κληρονομίας εις την βασιλεία του Θεού».

Στη σύγχρονη κοινωνία η απληστία, η φιλαργυρία και η πλεονεξία, εκφράζονται με ποικίλους τρόπους και έχουν σε μεγάλο βαθμό αποενοχοποιηθεί. Η ιδιοτέλεια επιβραβεύεται ως ευφυΐα και ως κατόρθωμα. Η πλεονεξία και η απληστία δεν αφορά μόνο τους πλούσιους, καθώς μπορεί και ένας φτωχός να είναι πλεονέκτης και άπληστος. Η πλεονεξία περιορίζει το νόημα της ζωής μας σε υλικά ζητήματα μόνο.

Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι δίδασκαν ότι η πλεονεξία είναι σαν το αλμυρό νερό, που όσο πιο πολύ πίνεις, τόσο πιο πολύ διψάς.

Ο Σωκράτης απευθυνόμενος σε κάποιον, που ενδιαφερόταν αποκλειστικά για τη συσσώρευση υλικών αγαθών, τον μάλωσε αυστηρά και του σύστησε, να μην προσπαθεί να αυξήσει την περιουσία του, αλλά να μειώσει την επιθυμία του. «Πλουσιότερος ο ελαχίστοις αρκούμενος και αυτάρκεια φύσεως γαρ πλούτος», του είπε.

Ο Πλάτων γράφει: Όποιος θέλει πραγματικά να είναι πλούσιος, ας μην κάνει την περιουσία του μεγαλύτερη, αλλά την πλεονεξία του μικρότερη και μάλιστα διαφωνούσε με τους άλλους διανοούμενους της εποχής του, που σύχναζαν στα σπίτια των πλουσίων. Δεν είναι φυσικό πράγμα, έλεγε, να συχνάζουν οι σοφοί στα σπίτια πλουσίων.

Ο δε Αριστοτέλης (384-322 π.Χ), είπε, ότι «η φτώχεια είναι έλλειψη πολλών πραγμάτων, ενώ η απληστία είναι έλλειψη όλων».

Επίσης ο ιστορικός Θουκυδίδης θεωρούσε την πλεονεξία, συνώνυμη της απληστίας, υπεύθυνη για την πολιτική, οικονομική και ηθική τραγωδία που είχε προκαλέσει στις ελληνικές πόλεις ο εμφύλιος. Ο σοφός ιστορικός συμπεραίνει: «Αιτία όλων αυτών ήταν η δίψα της εξουσίας, την οποία γεννά η πλεονεξία και η φιλαρχία».

Βεβαίως το «άπληστον και το ακόρεστον» της πλεονεξίας το αντιμετώπισαν σε βάθος οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας.

Ο Μέγας Βασίλειος, γράφει χαρακτηριστικά: «Όσα βλέπει ο οφθαλμός, τοσούτων επιθυμεί ο πλεονέκτης», ενώ αλλού χαρακτηρίζει την πλεονεξία έγκλημα. Στις ομιλίες του ο Μ. Βασίλειος κάνει ωραίες περιγραφές του τρόπου με τον οποίο ζούσαν οι πλούσιοι της εποχής του. Πρόκειται για μια σημαντική ηθογραφία με την οποίαν καταλαβαίνουμε και την πνευματική κατάσταση των ανθρώπων της εποχής, η οποία είναι σχεδόν ίδια με την εποχή μας, μόνον πού διαφέρουν τα αντικείμενα, που επιθυμούσαν οι άνθρωποι τότε και τώρα.

Είναι πανθομολογούμενο ότι τα χρόνια προ της οικονομικής κρίσης, που διανύουμε, αναζητήσαμε επίμονα και μανιωδώς τον μέγιστο δυνατό πλούτο και καλοπέραση καταβάλλοντας τον ελάχιστο  δυνατό κόπο. Αντί να αγαπήσουμε τον πλησίον μας, ως σεαυτόν και να χρησιμοποιήσουμε τα πράγματα, φθάσαμε να χρησιμοποιούμε τους συνανθρώπους μας και να αγαπάμε τα πράγματα. Το αλόγιστο κυνήγι της συνεχούς κερδοφορίας, ως ύψιστου αγαθού, έχει ως αποτέλεσμα να συνθλίβονται οι ανθρώπινες σχέσεις, γράφει ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος.

Πιστέψαμε ότι τα καλύτερα πράγματα θα έκαναν και τα πράγματα καλύτερα. Ζήσαμε για το τώρα, καταστρέφοντας το μετά. Κάναμε τα πράγματα σωστά, αντί να κάνουμε τα σωστά πράγματα. Χάσαμε την υγεία μας, για να κερδίσουμε περισσότερα χρήματα και ύστερα χάσαμε και αυτά τα χρήματα, που είχαμε αποκτήσει, για να ανακτήσουμε την υγεία μας.

Ξεχάσαμε ότι με τα χρήματα μπορούμε να αγοράσουμε κρεβάτι, αλλά δεν μπορούμε να αγοράσουμε ξεκούραση. Μπορούμε να αγοράσουμε αίμα, αλλά δεν μπορούμε να αγοράσουμε τη ζωή. Μπορούμε να εξαγοράσουμε μια θέση ή ένα αξίωμα, αλλά δεν μπορούμε να αγοράσουμε σεβασμό και εκτίμηση, τιμή και υπόληψη.

Σε ορισμένες περιπτώσεις κάποιοι στήριξαν την αξία τους στο τι έκαναν, στο τι πέτυχαν, στο τι απόκτησαν, στο τι κατάφεραν. Πιστέψανε ότι είναι αυτό που έχουν και αυτό που κάνουν. Αν είναι όμως αυτό που έχει κανείς και κάποια στιγμή το χάσει, τότε ποιος είναι; Διότι αν είναι αυτό που κάνει και παύει να μπορεί να κάνει τότε τι γίνεται; Τότε γίνεται ένα τίποτα, ένα μεγάλο μηδενικό. Αυτός είναι ο λόγος που κάποιοι άνθρωποι, όταν χάνουν τις περιουσίες τους αυτοκτονούν.

Προϋπόθεση οποιασδήποτε ουσιαστικής αλλαγής είναι η ειλικρινής μετάνοια, που περιλαμβάνει όχι μόνο την συντριβή στην καρδιά και την εξομολόγηση των λαθών μας, αλλά και τη διόρθωση του βίου μας, λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. «Εκείνος, που σκεπάζει τα αμαρτήματά του και δεν τα παραδέχεται ούτε τα ομολογεί δεν θα ευοδωθεί εις τα έργα του. Αντίθετα εκείνος, που τα ομολογεί και είναι πρόθυμος να δηχθεί ελέγχους, θα ελεηθεί από τον Θεόν», διαβάζουμε στην Παλαιά Διαθήκη (Παροιμίες 28:13).

Ο Απόστολος Παύλος, στην Α΄ επιστολή του προς τον μαθητή του Τιμόθεο, γράφει

«Στους πλούσιους να λες να μην υπερηφανεύονται, ούτε να στηρίζουν τις ελπίδας τους στην αβεβαιότητα του πλούτου, αλλά να ελπίζουν στον ζώντα Θεό, ο οποίος παρέχει τα πάντα πλουσίως, δια να τα απολαμβάνουμε.

Δίδαξέ τους να πράττουν αγαθά έργα, να γίνονται πλούσιοι, όχι με άψυχα χρήματα, αλλά με καλά έργα. Να είναι πρόθυμοι σε μετάδοση αγαθών, που τους έχει δώσει ο Θεός. δια να κερδίσουν την αιώνια ζωήν».

Ο Χριστός, λέγει ο Παύλος στους Κορινθίους «δι’ υμάς επτώχευσε, πλούσιος ὤν, ίνα υμείς τη Εκείνου πτωχείᾳ πλουτήσητε».

Η σημερινή παραβολή του άφρονος πλουσίου μας διδάσκει, αφ’ ενός μεν, ότι πρέπει να έχουμε μετριοφροσύνη και φιλανθρωπία προς τον συνάνθρωπο μας και αφ’ ετέρου δε, να μην επιτρέπουμε στην πλεονεξία να μας κρατά δέσμιους και προσκολλημένους στα υλικά αγαθά. Και κάτι ακόμα, αν επιδιώκουμε να έχουμε όσα θέλουμε, ποτέ δεν θα είμαστε ευχαριστημένοι και η πλεονεξία μας, θα αυξάνεται με αποτέλεσμα να γίνουμε, εν τω νυν και εν τω μέλλοντα αιώνα, συνοδοιπόροι με τον «άφρονα πλούσιο».

Ολοκληρώνοντας τη σημερινή μας επικοινωνία συστήνουμε, να προσευχόμαστε με κατάνυξη στον Θεό και Πατέρα μας. Η ευχή του αγίου Εφραίμ του Σύρου είναι μάλλον η πιο ενδεδειγμένη:  «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δως. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης, χάρισαί μοι τω σω δούλῳ. Ναι, Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα, και μη κατακρίνειν τον αδελφό μου, ότι ευλογητός ει, εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν!