Δ2. Η ελληνοτουρκική προσέγγιση

Οι σημειώσεις του μαθήματος

 

 Η ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΦΙΛΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΡΤ

 http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-view.aspx?tid=27876&tsz=0&act=mMainView&mst=00:02:05:00

 

ΠΗΓΕΣ

1.Το Σύμφωνο Φιλίας

Συνθέτοντας τις πληροφορίες του παραθέματος με αυτές του σχολικού βιβλίου να παρουσιάσετε το Σύμφωνο φιλίας που υπέγραψε ο Βενιζέλος το 1930 και τα αποτελέσματά του

Του Αριστείδη Αποστόλου
(arap@kathimerini.gr)
Πηγή: Kathimerini.gr : http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_100052_28/10/2006_169840

Το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας Ουδετερότητας, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας υπογράφηκε στην Άγκυρα, στις 30 Οκτωβρίου του 1930. Σε αυτό, διακηρυσσόταν η ανάγκη φιλίας ανάμεσα στις δύο χώρες, ενώ ταυτόχρονα, υπογράφηκε και το Πρωτόκολλο για τους ναυτικούς εξοπλισμούς, το Σύμφωνο Εγκαταστάσεως και η Σύμβαση Εμπορίου.

Οι όροι του Συμφώνου Φιλίας ήταν σαφώς πολύ ευνοϊκοί για την Τουρκία: ως βάση της συμφωνίας ορίστηκε ο συμψηφισμός των περιουσιών των προσφύγων, γεγονός που εξίσωνε τους εύπορους Έλληνες πρόσφυγες με τους σαφώς οικονομικά ασθενέστερους Τούρκους. Παράλληλα, με βάση το σύμφωνο, οι δύο χώρες δεσμεύονταν να μην υπογράψουν με τρίτους, κανένα σύμφωνο πολιτικής ή οικονομικής υφής, το οποίο θα έβλαπτε την άλλη χώρα (Ελλάδα – Τουρκία), ενώ οι πρόσφυγες δεν θα μπορούσαν πλέον να εγκατασταθούν ξανά στην περιοχή, από την οποία είχαν φύγει με τον πόλεμο και την ανταλλαγή.
Η συμφωνία αποτέλεσε μία ρεαλιστική προσέγγιση των συνθηκών της εποχής. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αναγνωρίζοντας την αλλαγή των ισορροπιών ανάμεσα στις δύο χώρες που είχε επιφέρει η νίκη του Κεμάλ, αντιμετώπισε ως μονόδρομο τον ιστορικό συμβιβασμό, έστω και με το πολιτικό κόστος που θα του επέφερε η δικαιολογημένη αντίδραση των προσφύγων της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, εκτίμησε ότι οι νέες στρατιωτικο-πολιτικές συνθήκες που διαμορφώνονταν συνολικά στην Ευρώπη, πιθανότατα θα οδηγούσαν σε νέα εμπόλεμη σύρραξη (κάτι που τελικά συνέβη, μία δεκαετία αργότερα) και προσπάθησε να «οχυρώσει» το μικρό κράτος της Ελλάδας, πίσω από διαδοχικές συμφωνίες με τους γείτονές της. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, η Ελλάδα θα έπρεπε να είναι «φίλη και σύμμαχος όλων, και εχθρός ουδενός».
Με την υπογραφή του Συμφώνου Φιλίας, η Ελλάδα και η Τουρκία δεν έγιναν – αυτομάτως – δύο φίλα διακείμενες χώρες. Ωστόσο, με τη συμφωνία αυτή, διακήρυσσαν ότι ουσιαστικά δεν έχουν πλέον τίποτα να χωρίσουν, ενώ έθεσαν τις βάσεις για μία πιθανή, μελλοντική «πραγματική» φιλία ανάμεσα στις δύο χώρες. Τρία χρόνια αργότερα (14/9/1933), οι δύο χώρες υπέγραψαν ένα ακόμα σύμφωνο (Εγκάρδιας Συνεννόησης), το οποίο εγγυούταν το απαραβίαστο των κοινών τους συνόρων. Η αρχή μίας – πολύτιμης και για τις δύο χώρες – φιλίας είχε ξεκινήσει: πάντως, η συνέχεια δεν έμελλε να δικαιώσει τις αισιόδοξες προσδοκίες των εμπνευστών της.
Kathimerini.gr

2.Η ελληνοτουρκική προσέγιση

Αντλώντας στοιχεία από το ιστορικό παράθεμα και με βάση τις πληροφορίες από το σχολικό εγχειρίδιο να αναφέρετε τα αρνητικά και τα θετικά σημεία της ελληνοτουρκικής προσέγγισης

Ο Ελ. Βενιζέλος δεν ανήκεν εις την κατηγορίαν των ανθρώπων που εδίσταζον να αναλάβουν ευθύνας. Άλλωστε, όταν η Ελλάς είχε βαστάσει το βάρος της Μικρασιατικής καταστροφής, όταν είχεν υποστή τόσας θυσίας εις άψυχον και έμψυχον υλικόν, ποίαν αξίαν ημπορούσαν να έχουν μερικαί εκατοντάδες χιλιάδων λιρών, όταν δια της θυσίας αυτής επετυγχάνετο ένας ευρύτερος διακανονισμός των ελληνοτουρκικών σχέσεων, εγεφυρούτο το από αιώνων χάσμα μεταξύ των δύο λαών και το Αιγαίον πέλαγος μετετρέπετο από χωριστικόν όριον εις συνδέουσαν γέφυραν;

Εάν ο Βενιζέλος δεν ανελάμβανε την ευθύνην της οριστικής εκκαθαρίσεως του κυκεώνος των οικονομικών διαμφισβητήσεων μεταξύ των δύο χωρών, εάν άφηνε τα πράγματα να κυλούν όπως προέβλεπαν αι μέχρι τότε συμβάσεις, αι ελληνοτουρκικαί σχέσεις καθημερινώς θα εδηλητηριάζοντο, η καχυποψία αμοιβαίως θα εγένετο εντονωτέρα, η προσφυγή εις τους εξοπλισμούς θα καθίστατο αναπόφευκτος, με αποτέλεσμα την επιβάρυνσιν της Ελλάδος δια ποσών θετικώς μεγαλύτερων από την αρνητικήν ζημίαν που υπέστη δια της παραιτήσεως από μιας αξιώσεως αμφιβόλου βασιμότητας. Το θέμα ήτο: Εσύμφερεν ή όχι την Ελλάδα να λησμονήση το παρελθόν και να επιδίωξη ειλικρινώς την αποκατάστασιν φιλικών σχέσεων με την Τουρκίαν; Εσύμφερεν ή όχι να μεταβληθή ο προαιώνιος εχθρός εις φίλον; Εφ’ όσον η απάντησις εις το ερώτημα τούτο θα ήτο καταφατική, η συμφωνία της 10ης Ιουνίου παρουσιάζετο ως το καλύτερον δυνατόν πρώτον βήμα δια την συμφιλίωσιν με την Τουρκίαν. Οι επικριταί, άλλωστε, του Βενιζέλου, όπως απέδειξεν η μετά ταύτα πολιτική των, επίστευον ότι η συμφωνία εκείνη ήτο κατά βάσιν ορθή.

Το επιστέγασμα της επελθούσης συνεννοήσεως ήτο το ταξίδιον του Έλληνος πρωθυπουργού εις Άγκυραν, κατόπιν προσκλήσεως της τουρκικής κυβερνήσεως, και η υπογραφή του συμφώνου φιλίας, ουδετερότητας και διατησίας.

Γρ. Δάφνη, Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων (1923-1940), τόμ. Β’, εκδ. Κάκτος, Αθήνα 1997, σσ. 66-68

Προσοχή ! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

«Σύµβαση της Άγκυρας» – «Συµφωνία των Αθηνών» – σελ . 161 (Μετά την … ποτέ)

«Συµφωνία της Άγκυρας» – «Σύµφωνο Φιλίας»- σελ. 161 (Στις 10 Ιουνίου … άλλου κράτους)

 

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Ιούνιος 1925: [σελ. 161], Σύμβαση Άγκυρας, ελληνοτουρκική προσέγγιση.

Δεκέμβριος 1926: [σελ. 161] Συμφωνία Αθηνών

10 Ιουνίου 1930:[σελ. 161], Συμφωνία Άγκυρας

30 Οκτωβρίου 1930: [σελ. 161], Σύμφωνο φιλίας, ουδετερότητας και διαιτησίας. Πρωτόκολλο περιορισμού ναυτικών εξοπλισμών, Σύμβαση εμπορίου, εγκατάστασης και ναυτιλίας.

1930: [σελ. 161], ελληνοτουρκικές συμφωνίες.

1932 και 1933: [σελ. 162], οι πρόσφυγες απομακρύνονται από το κόμμα των Φιλελευθέρων που χάνει τις εκλογές.