Αυστριακοί?

Είναι αδύνατο να κάνεις κουβέντα για το Βόλο χωρίς να έρθει στην κουβέντα η λέξη «Αυστριακοί». Τις προάλλες, ο καλός φίλος Αρης Π. στο πάντα ενημερωτικό blog anolehonia.blogspot.com έβαλε δύο κείμενα (http://anolehonia.blogspot.com/2013/03/blog-post_6.html) από εφημερίδες της πόλης που δίνουν κάποια εξήγηση για το όνομα Αυστριακοί. Εδώ συμπληρώνω ότι η μία από τις απόψεις ανήκει στο Γ. Κορδάτο (από το “Ιστορία Επαρχίας Βόλου και Αγιάς”) – κείμενο στην φωτογραφία. Η εκδοχή αυτή μου φαίνεται πιο αληθοφανής. Το ατμόπλοιο στην φωτογραφία είναι το πρώτο μεταλλικό ατμόπλοιο της εταιρείας Oesterreichischer Lloyd με το όνομα «Αustria» ναυπηγήθηκε το 1865. Παρόμοια καράβια (ίσως και αυτό το ίδιο) έπιαναν και στο Βόλο από τα μέσα του 19ου αιώνα. Το απόκομμα κάτω δεξιά είναι τα δρομολόγια των καραβιών αυτής της εταιρείας – το πρώτο λέει Δαρδανέλια, Dedeagatsch(Αλεξανδρούπολη?), Καβάλα, Σαλονίκη, Βόλος, Πειραιάς, … Τριέστη (από το 1902). 
Αλλά ας επικεντρωθούμε στο όνομα “Αυστριακοί”. Οι εξηγήσεις που έχουν δοθεί είναι οι εξής:

1) Η εκδοχή του Κορδάτου – ότι οι βολιώτες έμποροι αποκαλούνταν Αυστριακοί από τους συναδέλφους τους της Θεσσαλονίκης λόγω της μεγάλης εμπορικής κίνησης με την Αυστρία μέσω του λιμανιού του Βόλου στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα (πράγμα που επιβεβαιώνεται από τις εμπορικές στατιστικές – βλέπε π.χ. http://tinyurl.com/cv2jtoz )
2) Άλλη εκδοχή είναι η πιθανή επίκληση της προστασίας της Αυστρίας μετά την αποτυχημένη επανάσταση του 1878. Οι σχετικές βιβλιογραφικές αναφορές εστιάζουν στο ρόλο του Προξένου της Ιταλίας Μπόρελ, που έπαιξε σημαντικό ρόλο, και δεν γίνεται αναφορά στην Αυστρία.
3) Σε άλλα μέρη του διαδικτύου γίνεται παρόμοια αναφορά στο «γεγονός» ότι οι Βολιώτες ύψωσαν Αυστριακές σημαίες όταν οι Τούρκοι ήταν να μπουν στο Βόλο μετά τις ήττες του ελληνικού στρατού στο πόλεμο του 1897 για να αποφύγουν την μανία των νικητών. Και πάλι οι ιστορικές αναφορές είναι περισσότερο γύρω στο ρόλο του Γάλλου προξένου (και του Μπόρελ της Ιταλίας) στην αποτροπή των βιαιοτήτων, και δεν έχω βρει απ’ ευθείας αναφορά στο επιχείρημα αυτό.
4) Λέγεται επίσης ότι στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν μπήκε στον Παγασητικό ένα Αυστριακό πολεμικό, αν και εχθρικό, οι Βολιώτες το υποδέχθηκαν με μπάντες και αυστριακές σημαίες.
5) Στο διδακτορικό του Γιάννη Γκιόσου (“Τουρκομερίτες και Αυστριακοί: Κοινωνικές παράμετροι στον τρόπο οργάνωσης του ποδοσφαίρου στον Βόλο» 1922-90), 1994, υπάρχει μια αναφορά στην “Το ιστορικό γεγονός της άρνησης των ντόπιων να συμμορφωθούν με μια απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης (να μην εκτελωνίζονται αυστριακά προϊόντα στο λιμάνι του Βόλου), το χρησιμοποιούσαν οι πρόσφυγες [αργότερα] για να υπαινιχθούν άτομα με ελαττωμένη αίσθηση της εθνικής τους ταυτότητας”. Αλλά δεν δίνεται καμία συγκεκριμένη αναφορά.
6) Σχετική με φόρους είναι μια άλλη εκδοχή. Μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας το 1881 στο ελληνικό κράτος, η νέα κυβέρνηση φορολόγησε βαριά τη Θεσσαλία. Μπήκε ένας νέος φόρος σε όλους τους Έλληνες εμπόρους κάτι το οποίο οδήγησε τους Βολιώτες να βάλουν αυστριακές σημαίες στα μαγαζιά τους για να αποφύγουν να φορολογηθούν. Η επιβολή υψηλών φόρων εκείνη την εποχή είναι βεβαιωμένη αλλά συγκεκριμένες αναφορές στην ύψωση αυστριακών σημαιών δεν έχω καταφέρει να βρω.
7) Στο λήμμα «Αυστριακοί» του slang.gr γίνεται λόγος για την χρήση της έκφρασης «Αυστριακός» με τη σημασία σκληρός/μοχθηρός στο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Ο Πανταρώτας», γραμμένο στα 1891. Το απόσπασμα έχει ως εξής: «Εις άλλος όμως ήτο σκληρός. Ήτο ολιγώτερον τρεπτός από τους αρχαίους θεούς, κι ας τους είχε σχεδόν πατριώτας. Ήτο «Αυστριακός, χειρότερος από Τούρκον», κι έτυχε να γίνει υπάλληλος εις την ελευθέραν Ελλάδα» και σημειώνει ότι η χρήση του όρου πρέπει να προηγείται της εποχής του διηγήματος αυτού (1891). Τώρα γιατί να θεωρούνται οι Βολιώτες σκληροί και μοχθηροί … δεν το καταλαβαίνω.

Διαλέξτε και πάρτε 🙂 Εγώ πάντως ψηφίζω το Νο 1. 🙂

Πηγή : https://www.facebook.com/MagnesiaStoPerasmaTouChronou