ΜΙΧΑΗΛ Γ΄ ο ΜΕΘΥΣΟΣ
Ο Μιχαήλ Γ΄ (839-867) ήταν γιος και διάδοχος του αυτοκράτορα Θεόφιλου, όμως ανήλθε στον θρόνο σε ηλικία μόλις τριών ετών, το 842. Είχε οριστεί επιτροπεία από τον Θεόφιλο, που θα κυβερνούσε το κράτος στο όνομα του αυτοκράτορα από την μητέρα του Θεοδώρα, τον θείο του Βάρδα, τον μάγιστρο Μανουήλ και τον λογοθέτη Θεόκτιστο.
Κατά τη διάρκεια βασιλείας του Μιχαήλ Γ΄ (842-867) η Βυζαντινή Αυτοκρατορία πέτυχε σημαντικές νίκες εναντίον των Αράβων στην Μικρά Ασία και ξεκίνησε τον εκχριστιανισμό των Σλάβων.
Το έτος 800 οι Ρως επιτέθηκαν με ένα στόλο 200 πλοιαρίων στην Κωνσταντινούπολη αλλά αποκρούστηκαν. Μετά από αυτήν την επίθεση στάλθηκαν από το Βυζάντιο ιεραπόστολοι στην χώρα των Ρως, οι οποίοι εναπόθεσαν τους πρώτους σπόρους του Χριστιανισμού στο νέο αυτό κράτος.
Ο ΕΚΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΛΑΒΩΝ
Στην κεντρική Ευρώπη είχε δημιουργηθεί το κράτος της Μοραβίας, το οποίο ήταν φόρο υποτελής στο κράτος της ανατολικής Φραγκίας. Ο ηγεμόνας των Μοραβών Ραστισλάβος ήρθε σε σύγκρουση με τους Γερμανούς και ζήτησε το έτος 863 από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ ιεραποστόλους. Επικεφαλής της βυζαντινής ιεραποστολής ήταν δύο αδέλφια από την Θεσσαλονίκη, οι Κωνσταντίνος-Κύριλλος και Μεθόδιος. Ο Κύριλλος επινόησε το λεγόμενο γλαγολιτικό αλφάβητο και μετέφρασε την Αγία Γραφή στα σλαβονικά, την γλώσσα των Μοραβών.
Οι ιεραπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος. Πίνακας του Jan Matejko, 1885
Η λειτουργία στις εκκλησίες και το κήρυγμα γινόταν στην σλαβονική γλώσσα. Τα δύο αδέρφια εργάστηκαν πολλά χρόνια στη Μοραβία, απέκτησαν μαθητές, που συνέχισαν το έργο τους. Ο Κύριλλος πέθανε στη Ρώμη το 869 και ο Μεθόδιος συνέχισε την ιεραποστολή στην Παννονία. Πέθανε το 885. Μετά τον θάνατο του Μεθοδίου επανήλθε ο καθολικός κλήρος και οι μαθητές του Κύριλλου και του Μεθόδιου εκδιώχθηκαν από την Μοραβία. Κατέφυγαν στην Βουλγαρία, όπου επινόησαν το κυριλλικό αλφάβητο, το οποίο σταδιακά αντικατέστησε το γλαγολιτικό στο μεγαλύτερο μέρος του σλαβικού κόσμου. Τα αδέρφια θεωρούνται οι θεμελιωτές της σλαβικής φιλολογίας.
Ο ΕΚΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ
Η αντιπαλότητα μεταξύ Βουλγάρων και Βυζαντινών υπήρξε αφορμή για να ζητήσουν οι Βούλγαροι από τον πάπα της Ρώμης να στείλει ιεραποστόλους στην Βουλγαρία για τον εκχριστιανισμό των Βουλγάρων. Όταν αυτό έγινε γνωστό, το Βυζάντιο επενέβη με στρατό στην Βουλγαρία, και ο στόλος απέκλεισε τα παράλια της χώρας. Οι Βυζαντινοί δεν θα επέτρεπαν την ένταξη της Βουλγαρίας στην σφαίρα επιρροής της Ρώμης. Ο Βούλγαρος ηγεμόνας Βόρις αναγκάστηκε να υποχωρήσει και βαπτίστηκε στην Κωνσταντινούπολη το 864 με ανάδοχο τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄.
Η οργάνωση της Βουλγαρικής Εκκλησίας ανατέθηκε σε Έλληνες κληρικούς. Αυτό απογοήτευσε τον Βούλγαρο ηγεμόνα Βόρη, ο οποίος στράφηκε εκ νέου προς την Ρώμη. Η προσπάθεια διείσδυσης της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας στην Βουλγαρία αποκρούσθηκε από το Βυζάντιο. Μάλιστα τέθηκε από τον πατριάρχη Φώτιο το θέμα της θρησκευτικής λατρείας, κυρίως του δόγματος: το filioque. Σύμφωνα με την εκκλησία της Ρώμης, το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και από τον Υιό. Το δόγμα αυτό απορρίφθηκε από την σύνοδο του 867 και ο πάπας Νικόλαος αναθεματίστηκε. Αυτό ήταν το πρώτο σχίσμα μεταξύ των εκκλησιών Ρώμης και Κωνσταντινούπολης.
(Σημείωση: η παρουσίαση του θέματος σε Power Point με περισσότερο φωτογραφικό υλικό και χάρτες μπορεί να αναζητηθεί εδώ και εδώ)
