Η ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΩΜΑÏΚΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ
Ο Ιουστινιανός είναι η κυρίαρχη μορφή του 6ου αιώνα. Κυβέρνησε την αυτοκρατορία από το 527 έως το 565, ενώ υπήρξε στενός σύμβουλος του θείου του αυτοκράτορα Ιουστίνου Α΄ (517-527). Την εποχή που ο ρωμαϊκός κόσμος στη Δύση ήταν υπό διάλυση, ο Ιουστινιανός έδωσε όραμα στους Ρωμαίους θέλοντας να αποκαταστήσει την ρωμαϊκή οικουμένη. Στην εξωτερική πολιτική ο Ιουστινιανός ακολούθησε αμυντική πολιτική στα ανατολικά σύνορα, ενώ στη Δύση η πολιτική του ήταν επιθετική και αποσκοπούσε στην ανακατάληψη των εδαφών των δυτικών επαρχιών. Στην εσωτερική πολιτική παίρνει καινοτόμα μέτρα, που θα απομακρύνουν την αυτοκρατορία από την ρωμαϊκή παράδοση.
Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός
Ο μεγάλος πολιτικός στόχος του Ιουστινιανού ήταν η αποκατάσταση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας πριν την εισβολή των γερμανικών φύλων. Αυτή η πολιτική ονομάστηκε reconquista δηλαδή ανασύσταση. Για να επιτευχθεί, χρειάστηκε μία σειρά επιθετικών πολέμων στη Δύση, ενώ για να συγκρατηθούν οι εχθροί στην Ανατολή, χρειάστηκαν αμυντικοί πόλεμοι και παραχωρήσεις. Πριν μπορέσει όμως να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο της ανασύστασης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, βρέθηκε αντιμέτωπος με την «Στάση του Νίκα»
Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΑ
Η «Στάση του Νίκα» εκδηλώθηκε στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης το 532, όταν δύο ομάδες αρματοδρόμων, οι Πράσινοι και οι Βένετοι εξεγέρθηκαν εναντίον του αυτοκράτορα, υποκινούμενοι και από συγκλητικούς. Οι ταραχές κράτησαν μία εβδομάδα, και ενώ ο Ιουστινιανός ετοιμαζόταν να εγκαταλείψει την Πόλη, η αυτοκράτειρα Θεοδώρα τον εμπόδισε. Η εξέγερση έληξε όταν οι στρατηγοί Βελισάριος και Μούνδος εγκλώβισαν τους στασιαστές στον Ιππόδρομο, όπου σφαγιάσθηκαν περίπου 35.000. Έκτοτε δεν αμφισβήτησε ποτέ κανείς τον Ιουστινιανό.
ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΒΑΝΔΑΛΩΝ
Η εκστρατεία εναντίον των Βανδάλων της Βορείου Αφρικής ξεκίνησε το 533 με επικεφαλής τον Βελισάριο. Ο στρατηγός κατείχε τον τίτλο magister militum, δηλαδή του αρχιστρατήγου, και με ένα εκστρατευτικό σώμα 10.000 πεζών, 5.000 ιππέων, και ενός ισχυρού στόλου απέπλευσε προς την βόρεια Αφρική. Μέσα σε λίγους μήνες και μετά από μόλις δύο μάχες (μάχη στο Δέκιμον, 13.09.533 και μάχη στο Τρικάμαρον, 15.12.533) ο Βελισάριος κατατρόπωσε τους Βανδάλους και υπέταξε όλη τη βόρεια Αφρική μέχρι το Γιβραλτάρ, καθώς και τα νησιά της Σαρδηνίας, της Κορσικής και των Βαλεαρίδων νήσων.
ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΟΣΤΡΟΓΟΤΘΩΝ
Αμέσως μετά την επιτυχία εναντίον των Βανδάλων, ξεκίνησαν οι προετοιμασίες για την ανάκτηση της Ιταλίας. Ο πόλεμος εναντίον των Οστρογότθων ξεκίνησε το 535, ήταν σκληρός και κράτησε είκοσι ολόκληρα χρόνια. Η Ιταλία εντάχθηκε στην αυτοκρατορία το 554 και ο Ιουστινιανός οργάνωσε την Ιταλία όπως ήταν πριν από την εισβολή των Οστρογότθων.
Την πρωτεύουσα των Γότθων, την Ραβέννα, ο Ιουστινιανός την στόλισε με υπέροχα κτήρια και τα διακόσμησε με ψηφιδωτά εφάμιλλης ομορφιάς με αυτά της Κωνσταντινούπολης.
Άγιος Βιτάλιος Ραβέννα
ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΒΗΣΙΓΟΤΘΩΝ
Το 551, ο Ιουστινιανός διέταξε την επίθεση εναντίον του βασιλείου των Βησιγότθων στην Ισπανία. Επικεφαλής ενός μικρού εκστρατευτικού σώματος τέθηκε ο συγκλητικός Λιβέριος, για να υποστηρίξει τον Αθανάγιλδο, που είχε επαναστατήσει εναντίον του βασιλιά Αγίλα. Η επιτυχία των Βυζαντινών ήταν τεράστια: απελευθέρωσαν όλα τα μεσογειακά παράλια της Ιβηρικής και το νότιο μέρος της Ισπανίας. Το 554 ο Αθανάγιλδος στέφεται βασιλιάς των Βησιγότθων και αναγνωρίζει την επικυριαρχία του βυζαντινού αυτοκράτορα.
Το Βυζάντιο το 555
ΑΜΥΝΤΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΕΡΣΕΣ
Στα ανατολικά σύνορα ο Ιουστινιανός αναγκάστηκε να περιορίσει τους Πέρσες με μία σειρά αμυντικών πολέμων, που κράτησαν συνολικά 30 χρόνια και διαφόρων συμφωνιών. Οργάνωσε την συνοριακή γραμμή στο σύνορο της Μεσοποταμίας με αμυντικό τρόπο, ώστε να μην είναι εύκολη για τους Πέρσες κάποια εισβολή στα εδάφη της αυτοκρατορίας. Όταν ο βασιλιάς των Περσών Χοσρόης Α΄ εισέβαλλε στην αυτοκρατορία, ο Ιουστινιανός κάλεσε από την Ιταλία τον Βελισάριο να αναλάβει τον πόλεμο εναντίων των Περσών. Η συνοριακή γραμμή μεταξύ της αυτοκρατορίας και των Περσών επανήλθε στο καθεστώς που ίσχυε κατά τον 3ο αιώνα.
Η ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΣΥΝΟΡΟΥ ΤΟΥ ΔΟΥΝΑΒΗ
Στο βόρειο σύνορο του Δούναβη η άμυνα της αυτοκρατορίας περιορίστηκε στην ύπαρξη συνοριακών κάστρων, όμως ο πόλεμος στην Ιταλία ανάγκασε τον Ιουστινιανό να αποσύρει στρατεύματα από τον Δούναβη. Αυτό ενθάρρυνε ομάδες Σλάβων να εισβάλλουν στην αυτοκρατορία. Σε μία από αυτές τις επιδρομές τους (558) οι Σλάβοι μαζί με κατάλοιπα Ούννων, έφτασαν μέχρι τον Ισθμό της Κορίνθου και απείλησαν την ίδια την πρωτεύουσα. Όμως δεν παρατηρείται καμία εγκατάσταση Σλάβων κατά τον 6ο αιώνα νοτιότερα του Δούναβη.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ο Ιουστινιανός λειτούργησε ως Ρωμαίος αυτοκράτορας που θέλησε να αποκαταστήσει την ρωμαϊκή οικουμένη και να επικρατήσει η ρωμαϊκή ειρήνη. Οι πόλεμοι για την αποκατάσταση της ρωμαϊκής Δύσης στοίχησαν πολλά στην αυτοκρατορία με αποτέλεσμα την οικονομική της αποδυνάμωση. Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με την εμφάνιση νέων εχθρών από βορρά, ανάγκασαν του διαδόχους του Ιουστινιανού να αναθεωρήσουν αυτήν την πολιτική, με αποτέλεσμα η αυτοκρατορία να περιοριστεί μετά από λίγα χρόνια πάλι στο ανατολικό της τμήμα.
(Σημείωση: η παρουσίαση του θέματος σε Power Point με περισσότερο φωτογραφικό υλικό και χάρτες μπορεί να αναζητηθεί εδώ και εδώ)
