ΘΗΒΑ: Η ΚΥΡΙΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ
Η Θήβα ήταν σύμμαχος της Σπάρτης κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Μετά τη λήξη του όμως, οι Θηβαίοι απομακρύνονται από τη Σπάρτη, και είναι για πολλά χρόνια μέλος όλων των αντισπαρτιατικών συμμαχιών. Η πόλη αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα: οι συγκρούσεις μεταξύ δημοκρατικών και αριστοκρατικών είναι συχνές.
Η Θήβα στη Βοιωτία
ΠΟΛΟΠΙΔΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ
Το πρώτο μισό του 4ου π.Χ. αιώνα (400-350) δύο προσωπικότητες που ανήκουν στη δημοκρατική παράταξη της Θήβας, θα την οδηγήσουν στη μεγαλύτερή της ακμή: ο Πελοπίδας και ο Επαμεινώνδας Το 382 η Σπάρτη ανατρέπει τους δημοκρατικούς στη Θήβα και εγκαθιστά ολιγαρχικό καθεστώς στη πόλη. Τρία χρόνια αργότερα (379 π.Χ.) ο αρχηγός των δημοκρατικών Πελοπίδας ανατρέπει τους ολιγαρχικούς φίλους της Σπάρτης και αποκαθιστά το δημοκρατικό πολίτευμα. Ταυτόχρονα, συγκροτεί έναν ισχυρό θηβαϊκό στρατό με πυρήνα ένα ειδικό σώμα 300 ανδρών αποφασισμένων να θυσιαστούν για τη Θήβα: τον Ιερό Λόχο
Θηβαίος οπλίτης του 4ου αι. π.Χ.
Ο ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ
Ο Πελοπίδας καθιέρωσε να μάχεται στο άκρο της φάλαγγας, το επίλεκτο στρατιωτικό σώμα των Θηβαίων, ο «Ιερός Λόχος». Οι άνδρες του Ιερού Λόχου συνδέονταν μεταξύ τους με στενή φιλία και ήταν ανίκητοι για 35 χρόνια. Έπεσαν μέχρις ενός το 338 π.Χ. στη μάχη της Χαιρώνειας από τους Μακεδόνες, αρνούμενοι να παραδοθούν. Ο στρατός της Θήβας με τον Ιερό Λόχο στο ένα άκρο του κατάφερε να αποκρούσει πολλές φορές τους Σπαρτιάτες. Ο Ιερός Λόχος αποτελεί ένδοξο παράδειγμα υπακοής και ανδρείας και ήταν η έμπνευση για τους Ιερολοχίτες στην επανάσταση της Μολδοβλαχίας το 1821.
ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ
Στο πλευρό του Πελοπίδα βρέθηκε την ίδια περίοδο στη Θήβα ένας από τους μεγαλύτερους στρατηγούς της αρχαιότητας: ο Επαμεινώνδας. Ένα λαμπρό στρατηγικό μυαλό που έφερε την επανάσταση στο πεδίο της μάχης: την λοξή φάλαγγα Η λοξή φάλαγγα ήταν ενισχυμένη στο ένα της άκρο με σκοπό να κυκλώσει τον εχθρό. Το 371 π.Χ. οι Θηβαίοι συντρίβουν στη μάχη των Λεύκτρων τους Σπαρτιάτες εφαρμόζοντας στο πεδίο της μάχης τη λοξή φάλαγγα. Στη μάχη σκοτώθηκε ο βασιλιάς της Σπάρτης Κλεόμβροτος.
Το λιτό μνημείο στα Λεύκτρα της Βοιωτίας
ΘΗΒΑÏΚΗ ΗΓΕΜΟΝΙΑ
Μετά την νίκη στα Λεύκτρα η Θήβα είναι η κυρίαρχη πόλη στην Ελλάδα. Ο Επαμεινώνδας εκστρατεύει στην Πελοπόννησο και ιδρύει τη Μεγαλόπολη, που θα γίνει πρωτεύουσα της Αρκαδικής Συμπολιτείας. Ο Πελοπίδας στρέφεται βόρεια προς τη Θεσσαλία, όπου προσπαθεί να επεκτείνει τη θηβαϊκή κυριαρχία, αλλά σκοτώνεται σε μάχη το 364 π.Χ.
Δορυφορική εικόνα της Μεγαλόπολης
ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ
Ο Επαμεινώνδας συνεχίζει μόνος του και το 362 εκστρατεύει εκ νέου εναντίον της Σπάρτης. Τη Σπάρτη υπερασπίζεται ο γέρος πλέον βασιλιάς Αγησίλαος. Η αποφασιστική μάχη δίνεται στη Μαντίνεια (362 π.Χ.) στη Πελοπόννησο, όπου οι Θηβαίοι κατακτούν λαμπρή νίκη. Όμως, στη μάχη πέφτει νεκρός ο Επαμεινώνδας.
Η θέση της αρχαίας Μαντίνειας στον χάρτη
Μετά το θάνατο του Επαμεινώνδα στη μάχη της Μαντίνειας οι Θηβαίοι εγκαταλείπουν την Πελοπόννησο και αποσύρονται από τη Θεσσαλία. Σε λίγο θα πάψουν να είναι σημαντική ελληνική δύναμη.
Την ηγεμονία της Ελλάδας είχε για μικρό διάστημα η Θήβα με δύο ηγέτες: τον Επαμεινώνδα και τον Πελοπίδα. Τρεις μάχες έκριναν την άνοδο και πτώση της Θήβας:
- η μάχη στα Λεύκτρα (371 π.Χ.) [νίκη Θηβαίων επί Σπαρτιατών]
- η μάχη στην Μαντίνεια (362 π.Χ.) [νίκη Θηβαίων επί Σπαρτιατών και Αθηναίων]
- η μάχη της Χαιρώνειας (336 π.Χ.) [ήττα Θηβαίων από Μακεδόνες]
Ο Λέων της Χαιρώνειας
Κείμενα, συγγραφή, ιστορική έρευνα, εικόνες: Γαρίτατζης Χαράλαμπος (ΠΕ07) Φιλολογική επιμέλεια: Μαρία Αβερκιάδου (ΠΕ02)
(Σημείωση: η παρουσίαση του θέματος σε Power Point με περισσότερο φωτογραφικό υλικό, χάρτες και τις πηγές των εικόνων μπορεί να αναζητηθεί εδώ και εδώ)
