Ο Οκταβιανός είναι, μετά την νίκη του στο Άκτιο (31 π.Χ.) επί του Μάρκου Αντωνίου και την υποταγή της Αιγύπτου (30π.Χ.), ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης και κυρίαρχος στη Ρώμη.
Ο ρωμαϊκός λαός, κουρασμένος πλέον από τις συνεχείς και μακροχρόνιες εμφύλιες συγκρούσεις, βλέπει στον Οκταβιανό τον ηγέτη που μπορεί να φέρει στη ζωή του την ειρήνη και την ευημερία που προσδοκά.
Στον Οκταβιανό προτείνεται το αξίωμα του δικτάτορα, το οποίο ο Οκταβιανός το αρνείται. Έτσι ο λαός και η σύγκλητος του απονέμουν όλα τα αξιώματα που υπήρχαν στην res publica:
- του υπάτου (consul)
- του ανθυπάτου (proconsul)
- του δημάρχου (tribunus)
- του ανώτατου στρατιωτικού διοικητή (imperator)
- του πρώτου πολίτη του κράτους (princeps)
- του μέγιστου αρχιερέα (pontifex maximus)
Έχοντας συγκεντρώσει στο πρόσωπό του όλες τις εξουσίες της ρωμαϊκής δημοκρατίας ο Οκταβιανός μπόρεσε να μεταλλάξει το πολίτευμα της Ρώμης, χωρίς στην ουσία να καταλύσει την δημοκρατία. Ως μόνος άρχων μετέτρεψε το πολίτευμα, το οποίο ονομάστηκε Ηγεμονία (pricipatus) από το τίτλο του πρώτου πολίτη.
Επειδή ήταν αδύνατο να διοικήσει μόνος του ένα τόσο μεγάλο κράτος, δημιούργησε ένα νέο σώμα, που θα τον βοηθούσε στη διοίκηση της αυτοκρατορίας: το συμβούλιο του αυτοκράτορα.
Ο Οκταβιανός διακρινόταν για την οξυδέρκειά του και για τις πολιτικές του ικανότητες: δεν επέλεξε την σύγκρουση με την σύγκλητο, αλλά τον συμβιβασμό και την συναλλαγή μαζί της:
Ο αυτοκράτορας διατήρησε για τον εαυτό του:
- την εποπτεία της διοίκησης του κράτους
- την εξωτερική πολιτική
- τα στρατιωτικά ζητήματα
Ανέθεσε όμως ζητήματα επιμέρους θεμάτων σε δημόσιους άνδρες από τις τάξεις των συγκλητικών και των ιππέων και καθιέρωσε αυστηρές προϋποθέσεις για την είσοδο στις τάξεις αυτές, όπως:
- την ηθική ακεραιότητα
- την εκπλήρωση της στρατιωτικής θητείας και
- την ύπαρξη μεγάλης περιουσίας
Η διοίκηση των επαρχιών άλλαξε: υπήρχαν
- «συγκλητικές» επαρχίες και
- «αυτοκρατορικές» επαρχίες.
Όμως ο ίδιος ο αυτοκράτορας επέλεγε τους στρατιωτικούς διοικητές των παραμεθόριων περιοχών, καθώς και εκείνων που παρουσίαζαν διάφορα προβλήματα (π.χ. Ιουδαία)
Την εκτελεστική εξουσία ασκούσαν διοικητικοί αξιωματούχοι, οι οποίοι εξελίχθηκαν σε επαγγελματίες υπάλληλοι, μέλη → της αυτοκρατορικής υπαλληλίας
Πέραν αυτών ο Οκταβιανός:
- έλαβε μέτρα για την αναγέννηση της γεωργίας, όπως κλήρο σε ακτήμονες, σε απόστρατους, ή και ίδρυση αποικιών
- προσπάθησε να επαναφέρει τα παλιά αυστηρά ρωμαϊκά ήθη
- στόλισε τη Ρώμη με διάφορα δημόσια κτήρια
- ίδρυσε πολλές αποικίες συμβάλλοντας στον εκρωμαϊσμό των επαρχιών, όπως π.χ. στην Ισπανία, στις ακτές της Αδριατικής και της βορειοδυτικής Αφρικής
- φρόντισε για την ασφάλεια των συνόρων, εγκαθιστώντας στα σύνορα τις ρωμαϊκές λεγεώνες, π.χ. στον Δούναβη, στον Ρήνο, στον Ευφράτη σε μόνιμες στρατιωτικές βάσεις.
ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Μετά την νίκη του στο Άκτιο το 31 π.Χ. επί του Μάρκου Αντωνίου, ο Οκταβιανός ιδρύει στις ακτές της Νοτίου Ηπείρου την Νικόπολη (Nicopolis), κοντά στη σημερινή Πρέβεζα, την οποία αφιέρωσε στη θεά Νίκη.
Αεροφωτογραφία της αρχαίας Νικόπολης
Για την ενίσχυση της ρωμαϊκής κυριαρχίας στην βορειοδυτική Ευρώπη ο Οκταβιανός ιδρύει το 18 π.Χ. την Augusta Treverorum, την σημερινή πόλη Trier της Γερμανίας στις όχθες του ποταμού Μόζελα (Mosel). Η Augusta Treverorum θα εξελιχθεί σε σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας, και θα γίνει αργότερα, όπως και η Θεσσαλονίκη, μία έδρα της τετραρχίας.
(Σημείωση: η παρουσίαση του θέματος σε Power Point με περισσότερο φωτογραφικό υλικό μπορεί να αναζητηθεί εδώ και εδώ)
