ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ
Ο Κωνσταντίνος διαδέχθηκε τον πατέρα του Κωνστάντιο Χλωρό ως Καίσαρας των δυτικών επαρχιών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το 306. Ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας από τον στρατό στο Eboracum (σημερινό York της Αγγλίας).
Άγαλμα του Μ. Κωνσταντίνου στο York
Μετά την ανακήρυξή του ως αυτοκράτορα ξεκινά μια μακρά περίοδος εμφυλίων πολέμων μέχρι ο Κωνσταντίνος να αναδειχθεί μονοκράτορας.
Αρχικά συγκρούστηκε με τον Αύγουστο Μαξέντιο, τον οποίο νίκησε στη Μουλβία γέφυρα στον Τίβερη κοντά στη Ρώμη το 312. Έτσι έμεινε μόνος κυρίαρχος στις δυτικές επαρχίες της αυτοκρατορίας.
Η Μουλβία γέφυρα όπως είναι σήμερα
Ως Αύγουστος της Δύσης ήρθε σε συνεννόηση με τον Αύγουστο της Ανατολής Λικίνιο. Συναντήθηκαν στο Μιλάνο το 313 και αποφάσισαν να μην μοιραστούν την εξουσία με Καίσαρες, αλλά να συνεργαστούν από κοινού για την διοίκηση της αυτοκρατορίας.
Εκεί συνυπέγραψαν επίσης την ίδια χρονιά το «Διάταγμα των Μεδιολάνων», με το οποίο καθιερώθηκε η ελεύθερη επιλογή της θρησκείας για τους όλους τους κατοίκους της αυτοκρατορίας. Είχε προηγηθεί η υπογραφή του «Διατάγματος Ανοχής» από τον Γαλέριο το 311 στη Νικομήδεια, με το οποίο τέθηκε τέρμα στους διωγμούς των Χριστιανών και επετράπη η ανοικοδόμηση των εκκλησιών τους και η χριστιανική λατρεία στην Ανατολή.
Το «Διάταγμα των Μεδιολάνων» επιτρέπει για πρώτη φορά, σε όλη την αυτοκρατορία, την ελεύθερη λατρεία του Χριστιανισμού, και οι οπαδοί του δεν διώκονται πλέον. Με αυτόν τον τρόπο ο Κωνσταντίνος ευνόησε τη νέα θρησκεία. Μετά τη νίκη του στη Μουλβία γέφυρα, υιοθετεί ως σύμβολο το χριστόγραμμα και το τοποθετεί στις ασπίδες των στρατιωτών του. Αργότερα θα καθιερώσει τις οικουμενικές συνόδους, για να προστατεύσει τον Χριστιανισμό από τις αιρέσεις.
Χριστόγραμμα
Όμως οι σχέσεις μεταξύ Κωνσταντίνου και Λικίνιου εξακολουθούσαν να είναι σχέσεις αμοιβαίας καχυποψίας και οδήγησαν τελικά σε ανοιχτή σύγκρουση: στη μάχη της Αδριανούπολης ο Λικίνιος ηττήθηκε το 324 και θανατώθηκε. Ο Κωνσταντίνος έμεινε μονοκράτορας σε όλη την αυτοκρατορία. Μπόρεσε έτσι να προχωρήσει σε αλλαγές του πολιτεύματος της αυτοκρατορίας, το οποίο έγινε ακόμη πιο απολυταρχικό.
Ο αυτοκράτορας ήταν:
- απρόσιτος στους υπηκόους του
- απρόσιτος στους συγκλητικούς
- περιβαλλόταν από αυτοκρατορικούς υπαλλήλους
- περιβαλλόταν από το αυτοκρατορικό συμβούλιο, όταν το ήθελε ο ίδιος
- όχι θεός αλλά εκπρόσωπος του θεού που κυβερνούσε με θεία χάρη
Η σύγκλητος ήταν:
- ένα τιμητικό σώμα χωρίς εξουσία
- πλαισίωνε τον αυτοκράτορα στις δεξιώσεις
Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ
Ο Κωνσταντίνος ήταν αποφασισμένος να επιβάλλει τις πολιτικές του φιλοδοξίες, να ισχυροποιήσει την απόλυτη μοναρχία του και να εκχριστιανίσει την αυτοκρατορία. Για αυτό τον λόγο μετέφερε το κέντρο της αυτοκρατορίας ανατολικά και ίδρυσε την Νέα Ρώμη, στη θέση του Βυζαντίου, της αρχαίας αποικίας των Μεγαρέων στον Βόσπορο.
Κωνσταντινούπολη
Τα εγκαίνια της νέας πρωτεύουσας έγιναν το 330 και λίγο αργότερα η πόλη θα ονομαστεί Κωνσταντίνου-πόλις. Η ημερομηνία αυτή θα είναι η αρχή της ιστορίας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας της Ανατολής, δηλαδή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η τύχη της αυτοκρατορίας είναι πλέον άμεσα συνδεδεμένη με την τύχη της πρωτεύουσας.
ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
Ο Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα στην ανατολή διότι:
- η Ρώμη ήταν πόλος έλξης για τους βάρβαρους λαούς της Δύσης
- η Ρώμη ήταν ταυτισμένη με τον αρχαίο ειδωλολατρικό κόσμο και
- με την ρωμαϊκή πολιτική και πολιτιστική παράδοση
Η Νέα Ρώμη, η Κωνσταντινούπολη
- ήταν κοντά στα σύνορα του Δούναβη και της Μεσοποταμίας
- βρισκόταν σε προνομιακή θέση μεταξύ Δύσης και Ανατολής
- εξασφάλιζε καλύτερη άμυνα και
- καλύτερη οικονομική ανάπτυξη
- βρισκόταν κοντά στις ελληνόφωνες επαρχίες της Ανατολής, που κατοικούσαν Έλληνες και Χριστιανοί
Με την μεταφορά της πρωτεύουσας μετατοπίζεται το κέντρο βάρους της αυτοκρατορίας από την λατινική Δύση στην ελληνική Ανατολή και έτσι αποκτά προοδευτικά ελληνικό χαρακτήρα και βασίζεται σε 3 στοιχεία:
- τη ρωμαϊκή πολιτική παράδοση
- τη χριστιανική πίστη
- την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά
(Σημείωση: η παρουσίαση του θέματος σε Power Point με περισσότερο φωτογραφικό υλικό μπορεί να αναζητηθεί εδώ και εδώ)
