fraplytas's blog

Άλλος ένας ιστότοπος Blogs.sch.gr

Κινηματογράφος


BRAZIL

Δεκ 201912

 

BRAZIL 

MΙΑ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΝΕΣΕΩΝ…

 

Ένας γραφειοκράτης σε έναν μελλοντικό κόσμο προσπαθεί να διορθώσει ένα λάθος του συστήματος και ο ίδιος γίνεται εχθρός του κράτους.

Ο λόγος για την ταινία Brazil (γνωστή και ως Μπραζίλ) που εξελίσσεται σε μια πόλη του μέλλοντος όπου βασιλεύει η γραφειοκρατία.
Ο ήρωας της ταινίας, ο Sam Lowry, ένας συνεσταλμένος δημόσιος υπάλληλος, μπλέκει άθελά του σε έναν απόκοσμο εφιάλτη. Ο γραφειοκράτης λοιπόν, ενώ προσπαθεί να διορθώσει το λάθος του συστήματος του οποίου αποτελεί ένα ακόμη αναλώσιμο πιόνι, και παρότι είναι γόνος καλής οικογένειας, μετατρέπεται αυτόματα σε εχθρό του κράτους· γίνεται καταζητούμενος του κράτους ως βομβιστής.
Μέσα στο ανελέητο κυνηγητό που του εξαπολύεται, θα γνωρίσει και την γυναίκα των ονείρων του.
Η εξαιρετική ταινία του 1985 με τον Ρόμπερ ντε Νίρο σε ρόλο έκπληξη και ένα φινάλε απρόσμενο.

Μια φουτουριστική σάτιρα σκηνοθετημένη από τον Τέρι Γκίλιαµ (Terry Gilliam) της ομάδας των Μόντι Πάιθον (Monty Python), που αγγίζει την τελειότητα. Παρουσιάζει έναν μελλοντικό κόσμο μέσα από μια ρετρό ματιά και με τραβηγμένες καταστάσεις, που όμως δεν είναι τίποτα περισσότερο από μικρές λογικές προφητείες.

Αυτός ο κόσμος διοικείται από μια απολυταρχική και δυναστική κυβέρνηση, που τον κάνει εφιαλτικό.

Το θέμα είναι βγαλμένο μέσα από το «1984» του Όργουελ, ενώ ο τίτλος παραπέμπει στο τραγούδι που πρωτακούστηκε στο «Σαλούντος Αμίγκος» της Disney (το οποίο ακούγεται και στις δύο ταινίες), όπου με την σειρά του παραπέμπει σε μια ρομαντική και φανταστική τοποθεσία.

Άτυπα ανήκει σε τριλογία, που ξεκινάει με το «Υπέροχοι Ληστές και τα Κουλουβάχατα της Ιστορίας» και τελειώνει με το «Οι Περιπέτειες του Βαρόνου Μινχάουζεν».
Από τα ουσιαστικότερα καλτ του κινηματογράφου και μια ισόποση τροφή για γέλιο και σκέψη.

Διάρκεια: 132 λεπτά
Παραγωγή: 1985
Κατηγορία: Επιστημονική Φαντασία, Φαντασία, Δράμα
Σκηνοθεσία: Terry Gilliam
Σενάριο: Terry Gilliam, Tom Stoppard
Πρωταγωνιστούν: Jonathan Pryce, Kim Greist, Robert De Niro

Για περισσότερες πληροφορίες δες το ακόλουθο κείμενο  Brazil 1985 (film)

Στην ταινία βλέπουμε την περιπλάνηση ενός υπαλλήλου του Υπουργείου Πληροφοριών σ’ ένα εφιαλτικό γραφειοκρατικό μέλλον, στην προσπάθειά του να ξεφύγει από την ανιαρή του ζωή.

Ένα φιλμ γροθιά γεμάτο πίκρα και αυτοσαρκασμό. Ταινία σκηνοθετημένη από τον Τέρι Γκίλιαµ, που μέσα από την προσωπική, αλλά µε παγκόσμιες αναφορές, περίπτωση ενός παγιδευμένου από την γραφειοκρατία πολίτη, δίνει μια σειρά από τις κοινωνικές παραμέτρους των μεθόδων λειτουργίας που χρησιμοποιεί το «σύστημα» για να πειθαναγκάσει το άτομο σε μια «εκούσια» αυτολογοκρισία της ελευθερίας του.

Παντρεύοντας τις δυστoπικές φαντασίες του Κάφκα, του Χάξλεϊ και του Όργουελ, ο Τέρι Γκίλιαμ μας συστήνει το βασίλειο τρόμου ενός αφάνταστα καταπιεστικού καθεστώτος γραφειοκρατίας, όπου η φυγή είναι σχεδόν αδύνατη.

Αν η πένα του Όργουελ έγραφε καρέ αντί για λέξεις, θα δημιουργούσε το Μπραζίλ. Αν η «Δίκη» του Κάφκα έσταζε από τις σελίδες της εικόνες, το πάζλ τους θα συνέθετε το Μπραζίλ. Μπραζίλ… Το όνομα που ξεπήδησε από το τραγούδι του Xavier Cugat «Aquarela do Brasil» που έγινε επιτυχία την δεκαετία του ’30, έμελλε να χαραχτεί βαθιά στο σώμα του παγκόσμιου κινηματογράφου ως κάτι πολύ ανώτερο από έναν τίτλο, ως μια σύλληψη πέρα από τα όρια μιας καλλιτεχνικής δημιουργίας. Τα 142 λεπτά του – που συρρικνώθηκαν σε 131 για την Αμερικανική έκδοση -, είναι ένα καταφύγιο ονείρων μέσα σε έναν κόσμο από εφιάλτες, η κραυγή που θρυμματίζει την αφόρητη σιωπή των παραδομένων συνειδήσεων, η άνθιση του διαφορετικού στα σπλάχνα της αποίκιλτης αχρωμίας της πανομοιότητας, είναι η ίδια η ζωή που στήνει τον αλέγρο της χορό γύρω από το κουφάρι της καταπίεσης, του ολοκληρωτισμού, της επιπέδωσης της προσωπικότητας.

Το Brazil χαρακτηρίστικε σαν μια «μεταοργουελική άποψη ενός προοργουελικού κόσμο» όχι και πολύ άδικα. Αλλωστε, θα μπορούσε να πει κανείς πως το Brazil απεικονίζει περισσότερο το εφιαλτικό όραμα του 1984 από την πρόσφατη ταινία του Michael Radford, με τον ίδιο τίτλο, το κινηματογραφικό κύκνειο άσμα του Richard Burdon. Αυτό γιατί, σε αντίθεση με το 1984 που είναι πιστό στο βιβλίο χωρίς όμως να έχει μεγάλη σχέση με την σύγχρονη πραγματικότητα, το Brazil αποτελεί μια μελλοντική εφιαλτική εποπτεία των στοιχείων της καθημερινότητας που ζούμε. Γραφειοκρατεία, ματαιοδοξία, καταστολή, κονφορμισμός και έρωτας, ρομαντισμός και ονειροπόληση συνθέτουν το εικαστικό κάδρο της ταινίας όπου αυτά τα πολλές φορές αντινομικά στοιχεία δένονται διαλεκτικά με την βοήθεια μιας πραγματικά δυναμικής σκηνοθεσίας.

Οι χαρακτήρες περιγράφονται τέλεια-ο Sam Lowry (Jonathan Pryce) είναι ένας μίζερος αλλά ευρηματικός στη δουλειά του υπάλληλος με την αναρχική συνήθεια να ονειροπολεί μέχρι να ταυτιστεί η ίδια η ύπαρξή του με τον ανίκητο ήρωα των φαντασιώσεων του. Η Jil Layton (Kim Griest), μούσα του υποσυνείδητου του ήρωα και συνάμα οδηγός νταλίκας, τον οδηγεί στην καταστροφή-λύτρωσή του. Ο επαναστατημένος μηχανικός Tuttle (Robert de Niro) που σώθηκε από βέβαιο θάνατο χάρη σ’ ένα… σκαθάρι για να ετοιμάσει μια πρωτότυπη εκδίκηση στους κρατικούς αντίζηλους του. Τέλος, η Ida Lowry (Katherine Helmond), μητέρα του ήρωα,με ένα ιδιαίτερο πάθος στις πλαστικές επεμβάσεις, αναζητά την χαμένη της νιότη.

1984 ΚΑΙ ΜΙΣΟ

8:49 πμ., κάποτε στον 20ο αιώνα.

Οι πρώτες λέξεις ενός προφητικού οράματος που δεν απέχει πολύ από την μικρογραφία της σύγχρονης καπιταλιστικής πραγματικότητας.
Ένα ζωύφιο (bug, τι συμβολισμός…) μέσα στον υπολογιστή οδηγεί έναν αθώο στο θάνατο, όμως το σύστημα να ‘ναι καλά, δεν κάνει ποτέ λάθη. Διαμερίσματα κουτιά, συνοικίες ονοματισμένες με κωδικούς, αριθμημένα μενού εστιατόριων, στενά γραφεία με μισά τραπέζια, χαρτομάνι και ψηφία ταΐζουν την μηχανή της εξουσίας, ενώ το Υπουργείο Πληροφοριών ως άλλος Μεγάλος Αδελφός συστήνει:

Η υπόνοια γεννά εμπιστοσύνη. Μην υποπτεύεσαι έναν φίλο… κατάδωσε τον…

Διόλου τυχαία ο Gilliam σκόπευε αρχικά να βαφτίσει το έργο του 1984 1/2.

 

ΙΕΡΟΣΥΛΙΑ

Η τελική «θυσία» του πρωταγωνιστή στο βωμό των ιδανικών του – που ευτυχώς κατόρθωσε να διατηρήσει ο Gilliam παρά τις αντίθετες αξιώσεις των μεγαλοπαραγωγών -, αποτελεί ένα από τα συγκλονιστικότερα και συμβολικότερα φιλμικά κλεισίματα, σε μια ταινία ορόσημο της δεκαετίας του ’80 που όχι απλά ξανάδωσε πνοή, αλλά αναδόμησε τις βάσεις του φανταστικού σινεμά.
Το να σταθεί κανείς στεγνά στις ερμηνείες, την σκηνοθεσία, την φωτογραφία και τα υπόλοιπα τεχνικά χαρακτηριστικά, απλά υποβιβάζει το μεγαλείο αυτού του αριστουργήματος τέχνης.
Έξαλλου, τα όνειρα δεν αξιολογούνται, βιώνονται.

ΔΕΣΜΙΟΣ ΕΝΟΣ ΤΥΡΑΝΝΙΚΟΥ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥ

Ονειρική σάτιρα ενός κόσμου όχι πολύ μακρινού, το «Brazil» αποτέλεσε για τον Γκίλιαμ ένα τρελό σχέδιο που συνάντησε τρομακτικές πιέσεις από το στούντιο, σχεδόν επαληθεύοντας το φουτουριστικό όραμά του για την πάλη ενός μοναχικού ονειροπόλου ενάντια στο σύστημα.

Δέσμιος ενός τυραννικού αυτοματισμού και του άγρυπνου βλέμματος ενός αδίστακτου Μεγάλου Αδελφού, ο ήρωας του «Brazil» βρίσκει ωστόσο καταφύγιο, όπως και ο ασυμβίβαστος δημιουργός του, στην οργιαστική του φαντασία, όπου αποκτά κυριολεκτικά φτερά και διεκδικεί την ελευθερία του με το πάθος που ο πραγματικός κόσμος του έχει στερήσει.

Μια ταινία του 1985 η οποία, όμως, είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ.

Τα πάντα ελέγχονται από την κυβέρνηση σε μία κοινωνία όπου η τεχνολογία έχει φαινομενικά κάνει την ζωή γρήγορη και άνετη. Στην πραγματικότητα όμως καταπιέζει στους ανθρώπους και φυλακίζει τα όνειρά τους.

Ό,τι και να πεις για το Brazil είναι λίγο μπροστά στο μέγεθός του και την κινηματογραφική του αξία, που οι περισσότεροι από εμάς, σίγουρα, θα έχουμε απολαύσει, γιατί η συγκεκριμένη ταινία συγκαταλέγεται μέσα στις καλύτερες, εντυπωσιακότερες και πιο πρωτοποριακές ταινίες, όχι μόνο στον χώρο της επιστημονικής φαντασίας, αλλά και ολόκληρης της κινηματογραφικής ιστορίας. Ποτέ ο υδροκεφαλισμός, η γραφειοκρατία και ο απολυταρχισμός μιας μελλοντικής κοινωνίας δεν παρουσιάστηκε με τέτοιον τρόπο που να μοιάζει παράλληλα κωμικός και δραματικός, σαρκαστικός και τραγικός, σατιρικός και τρομακτικός.

Το Brazil είναι μια φουτουριστική, τραγελαφική ιλαροτραγωδία που παντρεύει τον οργουελικό ολοκληρωτισμό με την καφκική γραφειοκρατία για να παρουσιάσει μια τραγική, και ταυτόχρονα ξεκαρδιστική, ιστορία αγάπης, κάνοντας παράλληλα κριτική στον καταναλωτισμό, στον πολιτικό αρτηριοσκληρωτισμό, στην κρατική εξουσία, στην αστυνομοκρατία, στην στείρα γραφειοκρατία, στον ακραίο εθισμό στην τεχνολογία, στον ναρκισσισμό, στην ανθρώπινη ματαιοδοξία και στην ψυχαναγκαστική ανάγκη των ανθρώπων να παραμείνουν νέοι.

Συνδυάζοντας φουτουριστικές εικόνες, ρετρό αισθητική, σουρεαλιστικά σκηνικά, χορογραφημένα ονειρικά ιντερλούδια, αφηρημένη ατμόσφαιρα και μια εξαιρετική πολυχρωμία, ο Gilliam στήνει ένα πραγματικό αριστούργημα που θυμίζει το αναρχικό κλίμα των Monty Python, φιλτραρισμένο μέσα από ιδέες που φαίνεται σαν να έχουν βγει απευθείας από τα έργα του Kafka και του Orwell και δομημένο πάνω σε κώδικες που θυμίζουν θέατρο του παραλόγου. Ο Gilliam δημιουργεί μια εσκεμμένα συγκεχυμένη αίσθηση σύγχυσης και οικοδομώντας μια εξαιρετική ατμόσφαιρα, που είναι ταυτόχρονα αδιέξοδα σκοτεινή, υστερικά χιουμοριστική, μακάβρια υπνωτική, μελαγχολικά πεσιμιστική, σατιρικά αλληγορική, παραμυθένια ρομαντική και ξεκαρδιστικά τρομακτική, υφαίνει μια εθιστική μοναδικότητα που κινείται γύρω από ένα εφιαλτικό φαύλο κύκλο που παίρνει το σχήμα ενός λαβύρινθου κανονισμών και βίαιων κρατικών επεμβάσεων.

Ανάλυση· κείμενο του Δημήτρη Κολιοδήμου (μέλους της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου) από το βιβλίο του 365 Νύχτες τρόμου:

Η απολυταρχική κοινωνία του μέλλοντος, που είναι στηριγμένη στις νέες μορφές οργάνωσης και τεχνολογίας, δεν είναι κάτι το καινούριο: έχει ήδη απεικονιστεί, με εξαιρετική μάλιστα παραστατικότητα, τόσο στα κλασικά πια λογοτεχνικά έργα της επιστημονικής φαντασίας, όπως το 1984 του Τζωρτζ Όργουελ, το Εμείς  του Ευγκένι Ζαμιάτιν ή το Κουρδιστό πορτοκάλι του Άντονυ Μπέρτζες, όσο και τον κινηματογράφο (τις μεταφορές του πρώτου και του τρίτου, για παράδειγμα). Ωστόσο, ο κόσμος αυτών των έργων δεν είναι ένας κόσμος ουσιαστικά άγνωστος, μη οικείος, μια και οι άλλοι κόσμοι της επιστημονικής φαντασίας αποκτούν θετική ή αρνητική αξία σε σχέση με τον παροντικό χρόνο. Δεν είναι τίποτα περισσότερο από την τοποθέτηση σ’ ένα μέλλον προβλημάτων και καταστάσεων του παρόντος, εξωθημένων ίσως σε μια πιο περίπλοκη ή τρομακτική διάσταση. Και κάτι τέτοιο συμβαίνει και στο Μπραζίλ.

Εδώ ο ερεβώδης, εφιαλτικός, γραφειοκρατικός κόσμος του παντοδύναμου τεχνολογικού κράτους δεν είναι παρά η υπερβολή, η ακραία διόγκωση της σημερινής πραγματικότητας, της οργανωμένης και αποστειρωμένης βίας των κρατικών μηχανισμών και του γραφειοκρατικού συστήματος. Σ’ αυτό τον κόσμο, ο Σαμ Λόουρι είναι ένας από τους χιλιάδες υπαλλήλους του καθεστώτος, του οποίου αποτελεί ένα έγκλειστο θύμα. Και, για να ξεφύγει από την ολοκληρωτική απανθρωπιά και τη μιζέρια της τακτοποιημένης ζωής του, διοχετεύει τους πόθους του στον ανάλαφρο, ηρωικό και απελευθερωτικό κόσμο της φαντασίας.

Δηλαδή, διάγει μια διπλή ζωή: από τη μια είναι ένας ασήμαντος ανθρωπάκος, που τρέχει στα κελεύσματα του προϊσταμένου του, υπακούει στις παραξενιές της μητέρας του και κατοικεί σ’ ένα πλαστικοποιημένο διαμέρισμα, γεμάτο από φρικτούς σωλήνες, και από την άλλη είναι ένας αντάρτης άγγελος του καλού, που υπερασπίζεται τη γυναίκα των ονείρων του και μάχεται με γιγαντιαία πλάσματα.

Αυτή η στυλιζαρισμένη σύγκρουση ανάμεσα στην καταπίεση (πραγματικότητα) και την ευτυχία (όνειρο) είναι τυπική της συνεχούς προσπάθειας που καταβάλλει για να διατηρήσει τα λογικά του και να ενδυναμώσει τους ενστικτώδεις, μη αλλοτριωτικούς πόθους του. Αλλά ο Τέρρυ Γκίλλιαμ προεκτείνει ακόμα περισσότερο αυτή την «προειδοποίηση» ενάντια στον τεχνολογικό απολυταρχισμό, γενικεύοντας κάπως το δίλημμα.

Η φύση της ευτυχίας και η φύση της ελευθερίας είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με την υποκειμενική αντίληψη του κάθε πολίτη (για τη μητέρα του και τον κύκλο της, η ευτυχία βρίσκεται στη σωματική ανανέωση και τη μεταμόρφωση σε πανέμορφη, φλογερή ύπαρξη, ενώ για τον Άρτσιμπαλντ Τατλ η ελευθερία έγκειται στο να μπορεί να επισκευάζει τις βλάβες του υδραυλικού συστήματος, έστω κι αν έχει εκδιωχθεί από την εταιρεία), γι’ αυτό και καταστρέφει την εκδοχή της πραγματικότητας και της φαντασίας, συγχέοντας τα όρια των δύο αυτών κόσμων με την είσοδο μιας κοπέλας, όμοιας μορφικά με το ονειρικό πλάσμα της φαντασίας του Λόουρι. Και ο έρωτας θα τινάξει τα πάντα στον αέρα, απελευθερώνοντας όλη την κρυμμένη επαναστατικότητα του υπαλλήλου του Υπουργείου Πληροφοριών.

Ο Γκίλλιαμ, αντλώντας στοιχεία από το 1984 του Τζωρτζ Όργουελ (η φθαρμένη και αποκρουστική κοινωνία της… Βραζιλίας) και από τη Δίκη του Φρανς Κάφκα (ο εγκλωβισμός στα δίχτυα της γραφειοκρατίας), από τη Μητρόπολη του Φριτς Λανγκ (τα φουτουριστικά ντεκόρ και η καταθλιπτικότητα των φόντων) και από τα κόμικς (ο ίδιος είναι και σκιτσογράφος), τα αναμειγνύει μ’ εκείνο το ιδιότυπο, καυστικό, αναρχικό και μαύρο χιούμορ των Μόντυ Πάιθον (ήταν στο παρελθόν μέλος της ομάδας τους και σκηνοθέτης των ταινιών τους), συνθέτοντας πραγματικά συγκλονιστικές εικόνες.

Πηγές:

https://deepfocusreview.com/definitives/brazil/

https://bluebig.wordpress.com/2016/06/26/brazil%C2%B7-m%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%85%CF%84%CF%89%CF%83-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CE%B3%CF%87%CE%BF%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B7-%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%B1-%CE%BA%CE%B1/

https://en.wikipedia.org/wiki/Brazil_(1985_film)

https://www.rottentomatoes.com/m/1003033_brazil

https://www.rogerebert.com/reviews/brazil-1986

Δείτε μερικά trailer της ταινίας :

 

 

 

κάτω από: Κινηματογράφος, Ξένος | με ετικέτα ,  |  | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο BRAZIL

Σκακιστική άσκηση

Translate

Πρόσφατα σχόλια



Άνοιγμα μενού
Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση
Μετάβαση σε γραμμή εργαλείων