Ομήρου Οδύσσεια : 8η Ενότητα, Ραψωδία ε 165-310( Οδυσσέας και Καλυψώ)
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1. ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΛΥΨΩΣ
Χαρακτηρίστε ως Σωστό ή Λάθος τις παρακάτω προτάσεις:
α) Η Καλυψώ δεν είπε τίποτα στον Οδυσσέα για την επίσκεψη του Ερμή. ……………
β) Παρουσίασε στον Οδυσσέα την απόφαση για τον νόστο ως δική της (στ.178) ……………..
γ) Δήλωσε πρόθυμη να βοηθήσει με κάθε τρόπο το ταξίδι του Οδυσσέα, ενώ στην πραγματικότητα θα βοηθήσει υπακούοντας τις οδηγίες του Ερμή (179-184) …………….
δ) Η Καλυψώ αποκάλυψε στον Οδυσσέα ότι οι θεοί είχαν αποφασίσει τον νόστο του. (185-187) …………..
2. ΤΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΛΥΨΩΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΤΑΠΕΙΣΕΙ ΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ
Συμπληρώστε τα κενά στις προτάσεις:
1. Η Καλυψώ για να φανεί γενναιόδωρη και καλή, παρουσιάζει την απόφαση για τον νόστο του Οδυσσέα ως ………………………………….. . (στιχ. 178)
2. Δεν λέει στον Οδυσσέα ότι είναι σίγουρη η επιστροφή του στην Ιθάκη. Αντίθετα μιλά για τα δεινά του ταξιδιού του και για την αμφίβολη επιτυχία του, προκειμένου να τον …………………. ………….( Στιχ. ………………..)
3. Είναι ευγενική με τον Οδυσσέα και του μιλά τρυφερά για να τον κάνει να κατανοήσει τις καλές προθέσεις της. (199-201)
4. Προσφέρει στον Οδυσσέα ………………………………….., για να του δείξει ότι μπορεί να απολαμβάνει δίπλα της όλα τα υλικά αγαθά (212-216)
5. Δείχνει ότι εκτιμά και σέβεται τον Οδυσσέα, προσφωνώντας τον …………………………… (223)
6. Αντιπαραβάλλει την ευχάριστη και ξέγνοιαστη ζωή στην…………………………… με το δύσκολο και ριψοκίνδυνο ταξίδι που τον περιμένει (Στιχ. ………………………)
8. Υπόσχεται να χαρίσει ………………………….. στον Οδυσσέα (229-230)
9. Συγκρίνει τον εαυτό της με την ………………………………., για να δελεάσει τον Οδυσσέα με την ομορφιά της. (232-235)
3. Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ
Χαρακτηρίστε ως Σωστό ή Λάθος τις παρακάτω προτάσεις
1. Ο Οδυσσέας δεν αναφέρει καθόλου την προσφορά αθανασίας που του έκανε η Καλυψώ. ……………..
2. Δεν αναγνωρίζει την ανωτερότητα της θεάς (Καλυψώ) απέναντι στη θνητή (Πηνελόπη), αλλά δηλώνει ότι λαχταρά να γυρίσει στην πατρίδα και την οικογένειά του (237-243) …………………
3. Δηλώνει ότι δεν είναι ούτε συνηθισμένος στους κινδύνους ούτε αρκετά έμπειρος στα θαλάσσια ταξίδια ώστε να αντιμετωπίσει όποιον νέο κίνδυνο προκύψει στο ταξίδι (244-248) ………………….
4.Ο ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΕΠΟΥΣ
Συμπληρώστε την απάντηση:
Στην απάντηση του Οδυσσέα στην πρόταση της Καλυψώς ( 242-243) φαίνεται ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας του έργου γιατί:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
5. ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Σε ποιους στίχους 227, 228 και 243 ο Όμηρος μας προϊδεάζει για αυτά που θα γίνουν αργότερα. Ποιες πληροφορίες μας δίνουν; …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
6. ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ
Στους στίχους 186 και 190 έως 194 υπάρχει επική ειρωνεία ; και αν ναι γιατί;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ
Στην ενότητα αυτή υπάρχει έντονο το στοιχείο του ανθρωπομορφισμού. Διαβάστε ξανά τους στίχους 171-256 και βρείτε τα στοιχεία ανθρωπομορφισμού που υπάρχουν
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
8. ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ-ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ
Γράψτε κάποιες από τις τυπικές εκφράσεις και επίθετα που υπάρχουν σ΄αυτήν την ενότητα.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
9. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
Συμπληρώστε τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις από την παρένθεση:
(Καχύποπτος, δύσπιστος, ευγενικός, πολυμήχανος, όρκο, θαρραλέος, ήθους, εργατικός, ανειλικρινής, πονηρή,τρυφερή, φιλάρεσκη, ανταγωνιστική, γενναιόδωρη)
Α) Οδυσσέας : αρχικά, στεναχωρημένος, κλαίει και οδύρεται (στίχοι…………..). Νοσταλγεί την Πηνελόπη ( στίχοι 170-172). Δεν ενθουσιάζεται εύκολα στο άκουσμα της απόφασης της Καλυψώς, αλλά δείχνει να είναι …………………………., ……………………. και πονηρός. Στη συνέχεια φαίνεται ……………………….., αφού αρνείται με κομψό τρόπο την πρόταση της Καλυψούς να παραμείνει στην Ωγυγία. Είναι ………………………. και ευφυής, αφού έχει την ικανότητα να αποφασίζει γρήγορα, να απαντά έξυπνα και αστραπιαία, χρησιμοποιώντας την κατάλληλη στιγμή κάποιο τέχνασμα (στην ενότητά μας, χρησιμοποίησε τον ………………… για να δεσμεύσει την Καλυψώ). Ακόμη, είναι ………………………….., αν και πολυβασανισμένος (246-247) και με την απάντησή του προς την Καλυψώ και την απόρριψη της αθανασίας γίνεται σύμβολο ………………….. και αγωνιστικότητας (242-248). Τέλος, είναι ………………………….. και έχει εξαιρετικές ναυπηγικές ικανότητες και ναυτικές γνώσεις. (252-299)
Β). Καλυψώ : Παρουσιάζεται ……………………….., καθώς κρύβει κάποια πράγματα από τον Οδυσσέα . Είναι ……………….., αφού δεν αποκαλύπτει την απόφαση των θεών και την παρουσιάζει ως δική της. Κρατά την …………………………. της και δεν οργίζεται με τον Οδυσσέα, όταν αυτός της ζητά να ορκιστεί. Αντίθετα, είναι περιποιητική (215-217),ευγενική και ………………………. Εμφανίζεται επίσης, ………………….., γιατί τονίζει στον Οδυσσέα την υπεροχή της απέναντι στην Πηνελόπη, ζηλιάρα και …………………………. Την ελκύει ένα εγωιστικό ερωτικό πάθος προς τον Οδυσσέα και όχι αγάπη. Ακόμα, όταν ο Οδυσσέας την απορρίπτει, φαίνεται ………………………….., καθώς τον βοηθά στην κατασκευή της σχεδίας (254-267, 272, 284-285, 290-295) επειδή είναι αναγκασμένη να υπακούσει στις εντολές των ανώτερών της θεών του Ολύμπου και θέλει να κρατήσει μια καλή τελευταία ανάμνηση από αυτήν ο Οδυσσέας.
10. Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
(Συστολή – διαστολή του χρόνου)
Στην Οδύσσεια άλλες φορές ο ποιητής παρουσιάζει:
α)συνοπτικά, γεγονότα που διαρκούν πολλές μέρες(συστολή του χρόνου) στ.252-289: 8η-11η μέρα της Οδύσσειας = 4 μέρες (κατασκευή σχεδίας) στ.290-307: 12η-28η μέρα της Οδύσσειας = 17 μέρες (αναχώρηση – ταξίδι του Οδυσσέα)
β)με πολλές λεπτομέρειες, γεγονότα που καλύπτουν μια μέρα(διαστολή του χρόνου) π.χ. α 26-497,γεγονότα μιας μέρας.
Στην ενότητα αυτή συνεχίζεται η 7η μέρα της Οδύσσειας και αρχίζει η 8η με την κατασκευή της σχεδίας, αλλά στη συνέχεια χωρίς να δηλώνεται δύση, ύπνος ή άλλη ανατολή, όπως μας έχει συνηθίσει ως τώρα ο ποιητής, αναλώνονται αρκετές μέρες με αριθμητική μόνο αναφορά.
Συνήθως στους στίχους όπου υπάρχει διαλογική σκηνή ο αφηγηματικός χρόνος είναι σχεδόν ίσος με τον πραγματικό χρόνο. Στην περιγραφική αφήγηση όμως υπάρχουν περιπτώσεις που ο χρόνος διαρκεί ελάχιστα σε σχέση με τον πραγματικό, όπου δηλαδή καλύπτονται γεγονότα πολλών ημερών ή ετών σε ελάχιστο χρόνο. Στις περιπτώσεις αυτές η αφήγηση συστέλλει τον χρόνο (διατρέχει χρόνο πολύ με αριθμητική κυρίως αναφορά ή με αφαίρεση), όπως σε άλλες τον διαστέλλει (εντάσσει εκτενή αφηγηματική ύλη σε μικρό χρονικό διάστημα, στη δεύτερη νύχτα της Σχερίας, π.χ., με τους «Απολόγους»).
Αφού διαβάσετε προσεκτικά τα παραπάνω καθώς και τους στίχους 289-307 να βρείτε με ποιον τρόπο καλύπτονται γεγονότα 22 ημερών;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
11. Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣ
Από το στίχο 252 κι εξής, και από την αυγή της επόμενης ημέρας, ο Οδυσσέας παρουσιάζεται κλεισμένος στον εαυτό του και αφοσιωμένος μόνον στην κατασκευή του πλοιαρίου που θα τον μεταφέρει πίσω στην πατρίδα.
Η Καλυψώ βοηθά και καθοδηγεί τον Οδυσσέα σε κάθε στάδιο κατασκευής της σχεδίας. Ο ήρωας εργάζεται ακατάπαυστα σιωπηλός για τέσσερις ημέρες.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Ο Όμηρος μας δίνεις στους στίχους 258 έως 288 μία πολύ λεπτομερή περιγραφή των εργασιών για την κατασκευή της σχεδίας. Γιατί άραγε; Τι εξυπηρετεί η λεπτομερής παρουσίαση της κατασκευής της σχεδίας, αφού τελικά τόσο η σχεδία όσο και τα εφόδια για το ταξίδι χάνονται στο ναυάγιο;
Αφού διαβάσετε τα παραπάνω ερωτήματα να βρείτε ποια/ποιες από τις παρακάτω απαντήσεις είναι σωστές:
α) Η σκηνή λειτουργεί ως έμπρακτη απόδειξη της αγάπης της Καλυψώς για τον Οδυσσέα.
β) Μέσω της σκηνής αυτής ο Όμηρος επιδιώκει να προσδώσει αίγλη στον Οδυσσέα παρουσιάζοντας την επιδεξιότητα, την τέχνην του.
γ) Η σχεδία αποδεικνύει την ιδιαίτερη ικανότητα του Οδυσσέα να ενεργεί άμεσα, καίρια και αποτελεσματικά χάρη στην ευστροφία και την προσαρμοστικότητα που τον χαρακτηρίζει.
