Με αφορμή την 25η Νοέμβρη, παγκόσμια μέρα για την εξάλλειψη της βίας κατά των γυνακών, δημοσιεύω αυτό το φυλλάδιο που εξεδώθη, υπό την αγίδα της Γ.Γ.Ι., πριν μερικά χρόνια
Χτυποκάρδια, βολτίτσες, φιλάκια, αγκαλίτσες και γλυκά λογάκια. Στην αρχή της κάθε σχέσης νιώθουμε τυλιγμένες σε ένα ροζ συννεφάκι. Αλλά τώρα τελευταία…το σύννεφο έχει γίνει γκρίζο και απειλητικό. Εκεί που στην αρχή το αγόρι σου σε κοίταζε στα μάτια και σου ψιθύριζε τρυφερά λόγια, τώρα υπάρχουν φορές που σε προσβάλλει, σε βρίζει και σε πληγώνει… όχι μόνο με τα λόγια του αλλά πολλές φορές και με τις πράξεις του. Μερικές φορές σε σπρώχνει, σε κλωτσάει…Μετά σου ζητάει συγνώμη και σου λέει ότι δεν θα το ξανακάνει, δεν ξέρει τι έπαθε, ή σου λέει ότι εσύ έφταιγες που σου φέρθηκε έτσι. Σου λέει ότι σε αγαπάει, ότι εάν σε χάσει θα τρελαθεί. Τον πιστεύεις και τα ξαναφτιάχνετε…αλλά μετά από λίγο ανεξάρτητα από το πόσο εσύ προσπαθείς, τα παλιά ξαναρχίζουν ΄Έρευνες που έχουν γίνει σε άλλες χώρες έχουν εντοπίσει ότι αυτό συμβαίνει στη μία 1 από τις 4 έφηβες.
Συχνά, κορίτσια και νέες γυναίκες αναφέρουν ότι στη σχέση τους έχουν υποστεί κακοποίηση από το αγόρι τους, είτε ως άμεση βιοπραγία (σε βάρος τους), είτε ως έμμεση ψυχολογική κακοποίηση.
Μας έχουν μεταφέρει ότι αυτό το αγόρι συνήθως:
• Παίρνει όλες τις αποφάσεις που αφορούν τη σχέση τους. Αυτός αποφασίζει για το που θα πάνε, τι θα κάνουνε, με ποιον θα βγούνε ή αν θα βγούνε και εκνευρίζεται εάν δεν περάσει το δικό του.
• Προσπαθεί να της επιβάλλει ποια ρούχα μπορεί και ποια δεν μπορεί να φορέσει. Προσπαθεί να της επιβάλλει εάν θα βαφτεί…
• Παρακολουθεί όλες τις κινήσεις της με διάθεση να την ελέγξει, να της κάνει παρατηρήσεις και να της ζητήσει εξηγήσεις. Όπως: της τηλεφωνεί πολύ συχνά, έρχεται απροειδοποίητα στο φροντιστήριό της, περνά ξαφνικά έξω από το σπίτι της, παρακολουθεί πού πάει και θυμώνει αν πάει κάπου χωρίς αυτόν.
• Ξεσπά πάνω της και μετά την κατηγορεί ότι αυτή φταίει για τα ξεσπάσματά του ή της ζητάει επίμονα συγνώμη.
• Θεωρεί ότι πρέπει να είναι διαθέσιμη να ανταποκριθεί σε κάθε του ανάγκη και επιθυμία.
• Την αγνοεί ή της κρατάει μούτρα για να την τιμωρήσει.
• Θυμώνει και της κρατάει μούτρα αν μιλήσει σε κάποιο άλλο αγόρι. Την κατηγορεί ότι κάνει « καμάκι» σε άλλα αγόρια ή ότι τα αγόρια της κάνουν «καμάκι».
• Τη ζηλεύει παθολογικά. Χρησιμοποιεί τη ζήλια του ως δικαιολογία για να ελέγξει με ποιον βγαίνει και τι κάνει.
• Κατηγορεί την παρέα της σκοπεύοντας να την αποκόψει από αυτήν με πλάγιο τρόπο.
• Της πετάει μπηχτές ή υπονοούμενα, τη βρίζει, την εξευτελίζει, την κάνει να αισθάνεται είτε ανίκανη, είτε χαζή, είτε άσχημη, είτε χοντρή, είτε κοκκαλιάρα. Της λέει ή υπονοεί ότι πρέπει να αισθάνεται τυχερή που είναι μαζί του γιατί αλλιώς κανείς άλλος δεν θα καταδεχόταν να τα φτιάξει μαζί της.
• Την κάνει να αισθάνεται μπερδεμένη αφού μερικές φορές της λέει ότι μόνον αυτή αγαπάει και δεν έχει αισθανθεί έτσι για άλλο κορίτσι, ενώ άλλες φορές την προσβάλλει και την υποτιμά.
• Την αναγκάζει (είτε με επιμονή, είτε κάνοντάς την να αισθανθεί υπεύθυνη, είτε με βία) σε σεξουαλικές πράξεις όταν δε θέλει και με τρόπο που δε θέλει.
• Αρνείται να χρησιμοποιήσει προφυλακτικά αν και του έχει ζητηθεί.
• Την αναγκάζει να κάνει κοπάνα ή απαιτεί να μην πάει σε κάποια σχολική εκδρομή για να είναι μαζί του. Απαιτεί όλη την προσοχή της και τον χρόνο της.
• Προσπαθεί να της επιβάλλει ποια σχολή και ποια πόλη να δηλώσει για πανεπιστημιακές σπουδές ή μπορεί να προσπαθεί να την πείσει ότι δεν είναι άξια να συνεχίσει τις σπουδές της.
• Την απειλεί ότι θα τη χτυπήσει, την απειλεί ότι θα διαδώσει ότι είναι εύκολη ή ότι κάνει σαν καλόγρια, την απειλεί ότι θα αυτοκτονήσει έτσι και τον αφήσει ή την απειλεί ότι θα πάρει τηλέφωνο τους γονείς της να τους πει ότι η κόρη τους είναι εύκολη, καθώς και άλλες πολλές απειλές.
• Την χαστουκίζει, τη σπρώχνει, την κλωτσάει, χτυπά το χέρι του σε τραπέζια ή σε τοίχους.
Πολλές φορές τα κορίτσια μας λένε ότι ακόμα και όταν συμβαίνουν αυτές οι συμπεριφορές, δυσκολεύονται να χωρίσουν γιατί το αγόρι που τις κακομεταχειρίζεται προσπαθεί, είτε με απειλές είτε ορκιζόμενοί τους αιώνια αγάπη και ζητώντας άφεση αμαρτιών να τις αναγκάσει να παραμείνουν σε αυτή τη σχέση. Δυστυχώς όμως αυτές οι σχέσεις δε βελτιώνονται…έτσι και βρίσκεσαι σε μια τέτοια σχέση…ζήτα από μια φίλη ή από κάποιο άλλο άτομο που εμπιστεύεσαι να σε στηρίξει στις αποφάσεις σου.
Ανεξάρτητα από την μορφή που παίρνει η κακοποίηση, η συμπεριφορά αυτή έχει την αφετηρία της στην εξουσιαστική διάθεση και την τάση επιβολής, στοιχεία που δεν γίνονται ίσως αντιληπτά από την αρχή της σχέσης. Μπορούμε όμως να σημειώσουμε κάποιες στάσεις που υποδηλώνουν ότι η συμπεριφορά του αγοριού μπορεί να εξελιχθεί σε βία. Μερικές από αυτές λοιπόν είναι:
• Η παθολογική ζήλια του.
• Η αδυναμία παραδοχής του λάθους του.
• Η τάση να κατηγορεί τους άλλους για τα προβλήματα του ή να κατηγορεί τα πρώην του κορίτσια.
• Η στάση υπεροχής του απέναντι στα κορίτσια.
• Η συνείδηση του ότι το κορίτσι είναι κτήμα του, είναι ιδιοκτησία του.
• Η διαμόρφωση άσχημων αντιλήψεων για τις γυναίκες γενικά.
Κάποια Χαρακτηριστικά Παραδείγματα
Ακολουθούν μερικές αντιπροσωπευτικές ιστορίες:
Ζήλια
«Το αγόρι μου με αγαπάει τρελά. Θέλει να είναι συνέχεια μαζί μου. Απλά εκνευρίζεται όταν κουβεντιάζω με άλλα αγόρια. Του λέω ότι δεν έχει λόγο να ανησυχεί γιατί είναι μονάχα φίλοι αλλά αυτός πιστεύει ότι μου κάνουν καμάκι ή ότι τους κάνω καμάκι. Μια φορά μαλώσαμε άγρια γιατί με είδε να κουβεντιάζω στο διάλειμμα με ένα συμμαθητή και φίλο μου. Του είπα ότι απλά συζητούσαμε, αλλά δεν με πίστεψε. Μου είπε ότι λέω ψέματα και με χαστούκισε. Μου φαίνεται ότι με ζηλεύει τόσο πολύ γιατί είναι τρελά ερωτευμένος μαζί μου».
Και όμως…η ζήλια δεν είναι ένδειξη αγάπης, ούτε το χαστούκι, ούτε οποιαδήποτε άλλη μορφή βίας έχει να κάνει με αγάπη. Όταν κάποιο αγόρι ζηλεύει αυτό δεν σημαίνει ότι νοιάζεται υπερβολικά για μας. Αυτό σημαίνει ότι μας θεωρεί κτήμα του. Σημαίνει ότι θέλει να μας κάνει ότι θέλει. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα σημαίνει ότι θέλει να μας κάνει να σταματήσουμε να βλέπουμε ορισμένα άτομα. Αλλά κανείς δεν έχει δικαίωμα να μας επιβάλλει ποιον θα βλέπουμε και ποιον όχι. Μπορούμε να αποφασίζουμε μόνες μας. Η ζήλια μας δείχνει ότι το αγόρι μας δεν μας εμπιστεύεται. Το να αγαπάς όμως αληθινά κάποιον σημαίνει ότι τον εμπιστεύεσαι.
Δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιείται η ζήλια ως δικαιολογία για να περιοριστούν οι κινήσεις μας. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να ελέγξει τις κινήσεις. μας.
Έχουμε το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Η αξιοπρέπεια και η αυτοδιάθεση είναι αξίες που δεν τις παραχωρούμε σε κανένα.
Θυμός-Φωνές και Έλεγχος
«Προχθές πήγαμε σινεμά με το κορίτσι μου. Μετά ήθελε να πάει στο πάρτι μιας συμμαθήτριάς της. Εγώ δεν ήθελα και της το είπα, αλλά αυτή μου είπε ότι θα πάει ανεξάρτητα από το τι θα κάνω εγώ. Τότε την άρπαξα από το χέρι και της είπα ότι δεν μπορεί να πάει και να με αφήσει μόνο μου. Άρχισε να φεύγει. Της τραβώ λοιπόν τα μαλλιά και την σπρώχνω…Αυτή τότε έφυγε τρέχοντας φωνάζοντας μου ότι δεν θέλει να με ξαναδεί».
Όλοι μας λίγο πολύ εκνευριζόμαστε όταν δεν περνά το δικό μας. Αλλά αυτό δεν είναι λόγος να κακοποιούμε όσο και εάν μας ενοχλεί η συμπεριφορά του κοριτσιού μας.
Δεν έχουμε το δικαίωμα να κακομεταχειριζόμαστε κανέναν. Εξάλλου δεν έχουμε το δικαίωμα να αποφασίζουμε για τη ζωή του κοριτσιού μας και να επιλέγουμε για αυτό. Το να διαφωνούμε είναι φυσιολογικό. Η κακομεταχείριση όμως δεν είναι φυσιολογική. Είμαστε δύο διαφορετικοί άνθρωποι με ισότιμα δικαιώματα και ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να έχει τις δικές τους απόψεις, τα δικά του ενδιαφέροντα και τις δικές του παρέες. Ο κάθε ένας από εμάς μπορεί και πρέπει να επιλέγει το τι θέλει να κάνει.
Καλή Σχέση = Ισότιμη Σχέση
• Να ζητάς τη σωματική επαφή που θέλεις, εάν θέλεις και όταν θέλεις, και να μην υποκύπτεις σε πιέσεις του τύπου «αν με αγαπάς κάντο για μένα», γιατί κάποιος που πραγματικά αγαπάει δεν πιέζει. Ό έρωτας πρέπει να είναι αμοιβαίος, δεν αποτελεί υποχρέωση ούτε καθήκον.
• Χωρίς φόβο να πεις ό,τι θέλεις και ό,τι δεν θέλεις και να σε σεβαστούν.
• Να διεκδικείς και να εκπληρώνεις τις ανάγκες σου. Για πράγματα που αφορούν τον εαυτό σου και το μέλλον σου να αποφασίζεις με βάση τις δικές σου επιθυμίες και τις δικές σου ανάγκες. Εσένα αφορούν. Εσύ ξέρεις καλύτερα για το τι θέλεις να κάνεις και πως θα το κάνεις.
• Για πράγματα που αφορούν τη σχέση σας να αποφασίζεται μετά από διάλογο.
• Να μην προσπαθούν να σου επιβληθούν.
• Να έχεις αυτόνομη ζωή, γιατί μια σχέση δεν συνεπάγεται ότι πρέπει να χάσεις τις προσωπικές σου φιλίες, τα ενδιαφέροντα, τις δραστηριότητες και τους τρόπους ψυχαγωγίας σου.
• Να παίρνεις και να δίνεις εμπιστοσύνη, τρυφερότητα και κατανόηση. Μια σχέση είναι δούναι και λαβείν. Μια σωστή σχέση σημαίνει να δίνεις και να παίρνεις σε ισότιμη βάση.
Αγόρια
Αν δείτε στην παρέα σας κάποιον φίλο σας να μειώνει ή να ασκεί βία στο κορίτσι του, μιλήστε του και εξηγήστε του ότι η χρήση βίας δεν είναι σημάδι «μαγκιάς» ή ανδρισμού, αλλά ανωριμότητας. Η κακοποίηση, όπως και η διάθεση κυριαρχίας σημαίνει παραβίαση της ατομικής ελευθερίας. Ο αληθινός άντρας εμπιστεύεται, αγαπάει, σέβεται και δεν κακομεταχειρίζεται την σύντροφό του. Συζητήστε μαζί του ότι δεν πρέπει να αναπαράγει τα πρότυπα βίας που ίσως έχει δεχτεί από την οικογένεια, τις παρέες και την τηλεόραση. Πείτε του ότι ο σεβασμός στη σύντροφό του σημαίνει σεβασμός στον εαυτό του. Πείτε του ότι και αυτός βγαίνει κερδισμένος από μια ισότιμη σχέση γιατί τότε και μόνο τότε μπορεί να γευτεί την αληθινή αγάπη και τρυφερότητα.
Κορίτσια
• Είναι θέμα αυτοσεβασμού και αξιοπρέπειας να λέμε όχι στη σχέση και στο αγόρι που μας κακομεταχειρίζεται.
• Μην υποχωρούμε στα κλάματα, στα παρακάλια και στη συγνώμη του. Είναι τεχνάσματά του για να τον λυπηθούμε και να ξαναγυρίσουμε κοντά του. Πώς τολμά να λέει ότι μας αγαπάει όταν μας έχει κακομεταχειριστεί. Κάποιος που αγαπάει δεν κακομεταχειρίζεται. Μην υποχωρούμε όταν τίθεται θέμα κακομεταχείρισης. Η παραχώρηση του εαυτού μας είναι παραχώρηση ζωής. Η ζωή μας όμως δεν παραχωρείται γιατί ανήκει μόνο σε εμάς.
• Να ξεχνάμε τα κακοπροαίρετα σχόλιά του, αξίζουμε σαν προσωπικότητα, μην τον ανεχόμαστε.
• Όχι στις γελοίες ρήσεις «το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο» ή «αυτός που αγαπάει παιδεύει».
• Μην σωπαίνουμε όταν δεχόμαστε βία, είτε συναισθηματική είτε σωματική είναι αυτή. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να σηκώσει χέρι πάνω μας.
• Να αγαπάμε τον εαυτό μας και να λέμε όχι σε μία σχέση που δεν νιώθουμε καλά.
• Να μην ξεχνάμε ότι η υπαρκτή μας ανάγκη για επικοινωνία, η επιθυμία μας για δημιουργία σχέσης, η δυνατή μας επιθυμία για τρυφερότητα δεν συνεπάγεται υπομονή και ανοχή αγοριών που μας προσβάλλουν και μας κάνουν να αισθανόμαστε άσχημα για τον εαυτό μας.
(Το φυλλαδιο αυτο εξεδώθη υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας) πριν μερικά χρόνια. Σήμερα δυστυχώς οι περισσοτεροι Συμβουλευτικοί Σταθμοί Νέων έχουν καταργηθεί.)
Εάν εσύ ή κάποιο κορίτσι που γνωρίζεις αντιμετωπίζει κάποια από τις παραπάνω συμπεριφορές και θέλει να μιλήσει εμπιστευτικά σε κάποιο άτομο μπορεί να απευθυνθεί στα εξής τηλ:
ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α., Γενική Γραμματεία Ισότητας (Γ.Γ.Ι.):
Αθήνα: 010-3317305-6 Νίκης 11 Σύνταγμα, Πειραιάς: 210-4112091Αλκιβιάδου 73.
Δήμος Αθηναίων Γραφείο Ισότητας:
210-5244657 Σοφοκλέους 70.
Κέντρο Εφήβων:
010-3840413, 0103843797
Θεσσαλονίκη:
Συμβουλευτικός σταθμός νέων: 2310250590
Υπό την αιγίδα της Γ.Γ.Ι.
