ΟΙ “ΠΟΝΤΙΚΟΙ” ΤΩΝ ΣΥΣΣΙΤΙΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΣΑΛΤΑΔΟΡΟΙ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

ΟΙ “ΠΟΝΤΙΚΟΙ” ΤΩΝ ΣΥΣΣΙΤΙΩΝ

(πηγή: Ιστολόγιο ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ του Μανόλη Νταλούκα)

Στην μαύρα χρόνια της Κατοχής, άρχισαν τα συσσίτια του Ερυθρού Σταυρού στα σχολεία, αλλά και τα λαϊκά συσσίτια, κατά οργανώσεις και κατά συνοικίες.
Τότε, εμφανίστηκαν και οι …ποντικοί των συσσιτίων, δηλαδή, μερικοί και μερικές που επωφελούνταν της συνεργασίας τους με τις οργανώσεις και έπαιρναν διπλές και τριπλές μερίδες.

Για παράδειγμα, κάποιες κυρίες  «δικαιολογούσαν για τα σπίτια τους, 15 έως 18 μερίδες εκάστη». Αυτές οι καλύτερες μερίδες που «διέφευγαν» άφηναν πολλούς πεινασμένους.

Ο λαός τότε, σατίριζε τους καταχραστές του φτωχικού φαγητού του, με τους στίχους:

Πατάω ένα κουμπί
και βγαίνει μια χοντρή
και λέει στα παιδάκια νιξ φαΐ
Πατάω άλλο ένα
και βγαίνει μια χοντρέλα
και λέει στα παιδάκι
νιξ σαρδέλα
Θα πάω να το πω στον Ερυθρό Σταυρό
πως είσαστε συνένοχες κι οι δυο

Το «Πατάω ένα κουμπί» καταγγέλλει τους επιτήδειους που έκλεβαν τα τρόφιμα που μοίραζαν ο Ερυθρός Σταυρός, η Εκκλησία, η Εθνική Αλληλεγγύη και άλλες οργανώσεις, στους πεινασμένους Έλληνες. Τα τρόφιμα έφθαναν με καράβι από την ξένη βοήθεια και ιδιαίτερα από τους Έλληνες πατριώτες που ζούσαν στην Αμερική. Από το λιμάνι όμως, έπεφταν σαν ακρίδες οι «ποντικοί» και έκλεβαν. Έκλεβαν οι Γερμανοί τελωνιακοί, έκλεβαν οι συνεργάτες τους, τσουβάλια και τσουβάλια, για να τα βγάλουν μετά στην μαύρη αγορά. Έτσι, όσα περίσσευαν και μοιράζονταν, ήταν ελάχιστα.

ΟΙ ΣΑΛΤΑΔΟΡΟΙ

Στα χρόνια της Κατοχής, πολλοί έγιναν σαλταδόροι, πήδαγαν δηλαδή, με κίνδυνο της ζωής τους, στα γερμανικά και ιταλικά αυτοκίνητα, για να κλέψουν τρόφιμα.
Η πραγματική διάθεση του σαλταδόρου, περιγράφεται κυρίως με την λέξη ΠΕΙΝΑ και το σάλτο γίνεται πολλές φορές πράξη ηρωική όταν ο σαλταδόρος, έχει στόχο να χορτάσει εκτός από τον εαυτό του και κάποιον άλλο.

Άιντε να σαλτάρω, να σαλτάρω
μαύρη κουραμάνα μάνα να σου πάρω

Ο στίχος του τραγουδιου του Γ.Ζαμπέτα είναι γραμμένος από τον Ξενοφώντα Φιλέρη, που στην διάρκεια της Κατοχής, υπήρξε σαλταδόρος.  Σύμφωνα με τα όσα γράφει ο ίδιος, το σάλτο δεν είχε κινητήρια δύναμη μόνο το ψωμί, αλλά και την λευτεριά και την τιμή.

Αυτό γίνεται πολύ φανερό στην ταινία “Το ξυπόλητο τάγμα” . Η ταινία αφηγείται την ιστορία των 160 παιδιών που αποτελούσαν το «ξυπόλητο τάγμα», προσπαθώντας να επιβιώσουν κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Με κίνδυνο της ζωής τους, διωγμένα από το ορφανοτροφείο, είχαν δημιουργήσει μια ηρωική συμμορία και έκλεβαν από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους τρόφιμα και φάρμακα, τα οποία μοίραζαν σε όσους τα είχαν ανάγκη. Μάλιστα, η επαφή τους με μια Ελληνίδα διερμηνέα των Γερμανών (Μαρία Κωστή) τα έκανε να βοηθήσουν έναν αξιωματικό των συμμάχων να διαφύγει στη Μέση Ανατολή.