ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ: 8 ΜΑΡΤΗ
Η Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας εορτάζεται στις 8 Μαρτίου κάθε χρόνο[1] ως ημέρα μνήμης των αγώνων του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών.
Ιστορική αναδρομή
Η πρώτη φορά που γιορτάστηκε η ημέρα της γυναίκας ήταν το 1909, στις 28 Φεβρουαρίου, στη Ν.Υόρκη με την στήριξη του σοσιαλιτικού κόμματος. Το 1910, στη Διεθνή Διάσκεψη των γυναικών, προτάθηκε να καθιερωθεί η 8 Μάρτη ως “διεθνής ημέρα της γυναίκας”.
Διαδήλωση των γυναικών για ψωμί και ειρήνη – 8 Μαρτίου 1917, Πετρούπολη, Ρωσία
Οι αντιπρόσωποι (100 γυναίκες από 17 χώρες) συμφώνησαν με την ιδέα ως μέσο προώθησης των ίσων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ψήφου για τις γυναίκες. Το επόμενο έτος, στις 19 Μαρτίου 1911, συμμετείχαν στις εκδηλώσεις από ένα εκατομμύριο άνθρωποι. Οι γυναίκες ζητούσαν να τους δοθεί το δικαίωμα ψήφου και της κατοχής δημοσίων αξιωμάτων. Διαμαρτύρονταν επίσης για τις διακρίσεις λόγω φύλου στην εργασία . Οι Αμερικανοί συνέχισαν να γιορτάζουν την Εθνική Ημέρα της Γυναίκας την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου.
Το 1913 οι Ρωσίδες όρισαν την πρώτη τους Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας το τελευταίο Σάββατο του Φεβρουαρίου (σύμφωνα με το ιουλιανό ημερολόγιο που στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε στη Ρωσία). Παρόλο που υπήρξαν κάποιες απεργίες, πορείες και άλλες διαμαρτυρίες από γυναίκες κατά τα έτη που προηγήθηκαν μέχρι το 1914, καμία από αυτές δεν συνέβη στις 8 Μαρτίου.[12] Το 1914 έλαβε χώρα η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, πιθανόν επειδή η ημέρα αυτή ήταν Κυριακή και έκτοτε πραγματοποιείται πάντα αυτήν την ημερομηνία σε όλες τις χώρες. Η ημέρα αυτή στη Γερμανία το 1914 ήταν αφιερωμένη στη διεκδίκηση του δικαιώματος ψήφου των γυναικών, το οποίο οι Γερμανίδες απέκτησαν τελικά το 1918.[12][13]
Στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε πορεία από το Μπόου μέχρι την πλατεία Τραφάλγκαρ προς υποστήριξη της γυναικείας ψήφου στις 8 Μαρτίου 1914. Η Σίλβια Πάνκχερστ συνελήφθη μπροστά από το σταθμό Τσάρινγκ Κρος πηγαίνοντας να μιλήσει στην πλατεία Τραφάλγκαρ.
Στις 8 Μαρτίου του 1917 (σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο), στην πρωτεύουσα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας Πετρούπολη, οι εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διαδήλωσαν γεμίζοντας τους δρόμους όλης την πόλη. Αυτό σηματοδότησε την αρχή της ρωσικής επανάστασης. Οι γυναίκες στην Αγία Πετρούπολη έκαναν απεργία εκείνη την ημέρα για το “Ψωμί και την Ειρήνη” – απαιτώντας το τέλος του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου, τον τερματισμό των ελλείψεων τροφίμων και το τέλος του τσαρισμού.Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, υιοθετήθηκε επίσημα ως ημέρα αφιερωμένη στους αγώνες για τα δικαιώματα της γυναίκας.
Από την επίσημη υιοθέτησή της στη Σοβιετική Ρωσία μετά την Επανάσταση το 1917, η ημέρα εορταζόταν κυρίως στις κομμουνιστικές χώρες και από το κομμουνιστικό κίνημα παγκοσμίως.
Αξιομνημόνευτη είναι μια πορεία γυναικών στις 8 Μάρτη στη Μαδρίτη το 1936 την παραμονή του ισπανικού εμφυλίου πολέμου.
Γυναίκες μέλη της Αυστραλιανής Ομοσπονδίας Εργάτων Οικοδόμων διαδηλώνουν κατά την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας το 1975 στο Σίδνεϊ
Τα Ηνωμένα Έθνη καθιέρωσαν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας το 1975. Το 1977, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε τα κράτη μέλη να ανακηρύξουν την 8η Μαρτίου ως Ημέρα του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των γυναικών και την παγκόσμια ειρήνη.
Σε κάποιες χώρες η ημέρα αυτή είναι επίσημη αργία.
Τα δικαιώματα των γυναικών στην Ελλάδα- ιστορική αναδρομή.
Στην Ελλάδα έως το 1952 οι γυναίκες δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα. Επίσης δεν γίνονταν δεκτές στους διαγωνισμούς για δικαστική σταδιοδρομία, για το Συμβούλιο της Επικρατείας, για το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, τη διπλωματική υπηρεσία. Οι πτυχιούχοι της Αρχαιολογίας αποκλείονταν από την Αρχαιολογική υπηρεσία και οι πτυχιούχοι Χημείας από το Χημείο του κράτους. Δηλαδή ο μισός πληθυσμός της χώρας στερούνταν ορισμένων θεμελιωδών δικαιωμάτων παρ’ όλο που υπήρχε δημοκρατικό πολίτευμα. Τη διάκριση των δύο φύλων στήριξαν η νομοθεσία, η εκπαίδευση και οι κοινωνικές προκαταλ. Από το 1952 λόγω του ότι ψηφίστηκε η διεθνής σύμβαση του ΟΗΕ για τα ίσα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών και την ίση πρόσβαση σε όλα τα δημόσια λειτουργήματα αναγκάστηκε η Ελλάδα να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Με την κύρωση αυτής της σύμβασης άνοιξαν όλα τα δημόσια επαγγέλματα για τις γυναίκες και αποκτήθηκαν ίσα πολιτικά δικαιώματα
Στην Ελλάδα δίνεται πλήρες δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες το 1956. Μετά τη στρατιωτική δικτατορία, κατοχυρώθηκε το 1975 η αρχή της ισότητας των φύλων στο Σύνταγμα της Ελλάδος. Μέχρι το 1980 ίσχυε ο νόμος της προίκας: Τη δεκαετία του 80 έχουμε σοβαρές αλλαγές στα ζητήματα της ισότητας των γυναικών και των αντρών. Η τότε νεαρή σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση (ΠΑΣΟΚ) εισήγαγε, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα του διαζυγίου και τον πολιτικό γάμο, ψήφισε έναν νόμο κατά των διακρίσεων εις βάρος των γυναικών στην αγορά εργασίας και κατήργησε την ευρέως διαδεδομένη προίκα. Στην Ελλάδα, η προίκα που έπρεπε να φέρει η γυναίκα στο γάμο προβλεπόταν από το νόμο: η οικογένεια της κόρης ήταν νομικά υποχρεωμένη να δώσει στο γαμπρό σπίτι, γη, ζώα ή άλλη περιουσία, προκειμένου –σύμφωνα με την κοινωνική αντίληψη– να ελαφρύνουν τα «βάρη» που επωμιζόταν η οικογένεια του γαμπρού μέσω της γυναίκας.
Ερώτηση: Ποια είναι η γνώμη σας για το ζήτημα τη προίκας;
Πηγές:
Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων
(αποσπάσματα από κείμενο του Ευρωπαίκού Κοινοβουλίου)
Κατά μέσο όρο, οι αποδοχές των γυναικών είναι κατά 16% χαμηλότερες από αυτές των ανδρών ανά ώρα εργασίας. Ανακαλύψτε ποιες είναι οι αιτίες πίσω από αυτό το χάσμα πώς υπολογίζεται.
Παρότι η αρχή της “ίσης αμοιβής για ίση εργασία” θεσμοθετήθηκε ήδη το 1957, με τη Συνθήκη τη Ρώμης, το χάσμα αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων παραμένει πεισματικά ευρύ, με μικρές μόνο βελτιώσεις να έχουν σημειωθεί τη τελευταία δεκαετία.
Τι είναι το χάσμα αμοιβών μεταξύ των φύλων και πώς υπολογίζεται;
Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων είναι η διαφορά μεταξύ των μέσων ετήσιων αποδοχών μεταξύ γυναικών και ανδρών. Βασίζεται στους μισθούς που καταβάλλονται απευθείας στους εργαζόμενους πριν αφαιρεθεί ο φόρος εισοδήματος και οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Μόνο οι επιχειρήσεις με 10 εργαζομένους και άνω λαμβάνονται υπόψη στους υπολογισμούς.
Το συμπέρασμα είναι ότι οι γυναίκες αμείβονται γενικά λιγότερο από τους άνδρες.
Το χάσμα αμοιβών μεταξύ των φύλων στην ΕΕ
Το χάσμα αμοιβών μεταξύ αντρών και γυναικών διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα ανά την ΕΕ, με το μεγαλύτερο χάσμα να σημειώνεται στην Εσθονία (25.6%), στην Τσεχία (21,1%), στη Γερμανία (21%), στη Μεγάλη Βρετανία (20,8%), στην Αυστρία (19,%) και στη Σλοβακία (19,8%) το 2017. Το χάσμα είναι μικρότερο στη Σλοβενία (8%), στην Πολωνία (7,2%), στο Βέλγιο (6%), στην Ιταλία και στο Λουξεμβούργο (5% και στις δύο περιπτώσεις) και στη Ρουμανία (3,5%). Το 2017, το μισθολογικό χάσμα στην Ελλάδα ανερχόταν σε 12,5%, ενώ στην Κύπρο σε 13,7%.
Γιατί υπάρχουν μισθολογικές διαφορές μεταξύ των φύλων;
Η ερμηνεία των αριθμών δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται, καθώς ένα μικρότερο χάσμα αμοιβών σε μία χώρα δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην μεγαλύτερη ισότητα των φύλων. Σε ορισμένα κράτη μέλη, τα μειωμένα μισθολογικά χάσματα συνδέονται με τη χαμηλότερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Με τη σειρά τους, τα μεγαλύτερα μισθολογικά χάσματα τείνουν να σχετίζονται με τα υψηλά ποσοστά γυναικών που εργάζονται σε θέσεις μερικής απασχόλησης ή με τη συγκέντρωσή τους σε περιορισμένο αριθμό επαγγελμάτων.
Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες συμπληρώνουν περισσότερες ώρες άμισθης εργασίας (φροντίδα παιδιών ή οικιακές εργασίες) σε σχέση με τους άντρες: μόνο το 8,7% των ανδρών στην ΕΕ εργάζεται σε θέσεις μερικής απασχόλησης, σε σύγκριση με το ένα τρίτο των γυναικών ανά την ΕΕ (31,3%). Συνολικά, οι γυναίκες εργάζονται περισσότερες ώρες την εβδομάδα σε σχέση με τους άντρες.
Κατά συνέπεια, οι γυναίκες δεν αμείβονται μόνο λιγότερο ανά ώρα εργασίας αλλά συμπληρώνουν και περισσότερες ώρες αάμισθης εργασίας, ενώ λιγότερες γυναίκες αποτελούν μέρος του εργατικού δυναμικού. Όλοι αυτοί οι παράγοντες οδηγούν τη διαφορά των αποδοχών μεταξύ ανδρών και γυναικών σχεδόν στο 40% (για το 2014).
Οι γυναίκες είναι, επίσης, πολύ πιθανότερο να διακόψουν τη σταδιοδρομία τους ενώ μερικές από τις επαγγελματικές τους επιλογές επηρεάζονται από τις ευθύνες φροντίδας και οικογενειακής μέριμνας.
Το 30% περίπου του συνολικού μισθολογικού χάσματος μπορεί να εξηγηθεί από την υπερεκπροσώπηση των γυναικών σε σχετικά χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, όπως είναι ο τομέας των πωλήσεων και της εκπαίδευσης. Σε ορισμένους τομείς εργασίας, όπως είναι η επιστήμη ή η τεχνολογία, το ποσοστό απασχόλησης ανδρών είναι εξαιρετικά υψηλό, ξεπερνώντας το 80%.
Οι γυναίκες κατέχουν επίσης λιγότερες διευθυντικές θέσεις εργασίας: λιγότερο από το 6,9% των διευθυνόντων συμβούλων των μεγαλύτερων εταιρειών είναι γυναίκες. Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ακόμη ότι οι γυναίκες που κατέχουν ανώτερες διευθυντικές θέσεις αμείβονται κατά 23% λιγότερο ανά ώρα σε σύγκριση με τους άνδρες που κατέχουν αντίστοιχες θέσεις.
Τα οφέλη της μείωσης του μισθολογικού χάσματος
Έχει, ακόμα, παρατηρηθεί ότι το χάσμα των αμοιβών μεταξύ των φύλων διευρύνεται με την ηλικία – κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας και με την αύξηση των οικογενειακών απαιτήσεων – ενώ παραμένει σχετικά χαμηλό όταν οι γυναίκες εισέρχονται στην αγορά εργασίας. Με λιγότερα χρήματα διαθέσιμα για αποταμίευση και επένδυση, τα χάσματα αυτά συσσωρεύονται και οι γυναίκες αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού (το συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων ανερχόταν σε 36% το 2017).
Η ισότητα των αμοιβών δεν είναι μόνο ζήτημα δικαιοσύνης αλλά ενισχύει και την οικονομία μας, καθώς οι γυναίκες θα μπορούν να ξοδεύουν περισσότερα χρήματα. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της φορολογικής βάσης και τη μείωση της επιβάρυνσης των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι ο περιορισμός του μισθολογικού χάσματος κατά 1% θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος κατά 0,1% .
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
Τι είναι το μισθολογικό χάσμα των αμοιβών ανάμεσα στα δύο φύλα;
Γιατί όταν είναι μικρό το μισθολογικό χάσμα σε μια χώρα αυτό δε σημαίνει απαραίτητα και μεγαλύτερη ισότητα των δικαιωμάτων των δύο φύλων;
Τι είναι η “άμισθη εργασία”;
Πώς εξηγείτι ότι οι γυναίκες εργάζονται περισσότερες ώρες από τους άντρες;
Σε ποιους τομείς απασχολούνται περισσότερο οι γυναίκες και σε ποιους οι άντρες; Πώς αυτό σχετίζεται με το μισθολογικό χάσμα;
Τι είδους θέσεις κατέχουν συντριπτικά περισσότεροι άντρες σε σχέση με τις γυναίκες;
Όταν οι γυναίκες κατέχουν διευθυντικές θέσεις πώς αμοίβονται σε σχέση με τους άντρες;
Γιατί οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο από τη φτώχεια;
Πώς μπορεί η ισότητα των αμοιβών να ενισχύσει την οικονομία;
Ερώτηση κρίσης: Υπάρχουν διακρίσεις ανάμεσα στις γυναίκες; Είναι όλες οι γυναίκες στην ίδια μοίρα;
