ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΑΡΧΑΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΕΔΩ
Η Αθήνα στα Αρχαϊκά χρόνια (βίντεο από τον δικτυακό τόπο Ancient Athens 3D)
ΤΑ ΑΡΧΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ (παρουσίαση από τη ΔΑΣΚΑΛΑ ΒΜ)
http://www.authorstream.com/player.swf?fb=0&nb=1&pl=as&ap=0&c=#dfdfdf&p=1168608_634503481681320000
ΤΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΛΛΑΔΑ – 1
ΤΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΛΛΑΔΑ – 2
Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΑ ΑΡΧΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
Παρακολουθήστε το βίντεο “Το πέτρινο χαμόγελο”, από τον blogger “afterschool bar” (http://afterschoolbar.blogspot.gr/2011/02/blog-post_20.html) αφιερωμένο στην τέχνη της αρχαϊκής εποχής και ιδιαίτερα στο μυστηριώδες χαμόγελο των αγαλμάτων της κόρης και του κούρου, το “αρχαϊκό μειδίαμα”
“Το πέτρινο χαμόγελο. Η τέχνη (κυρίως) της Αρχαϊκής εποχής.
1. Η ΓΛΥΠΤΙΚΗ
“Η κυρία της Auxere”, 640 πΧ περίπου, 0,65 μ., μουσείο Λούβρου στο Παρίσι. Δίπλα, μια αναπαράσταση της κόρης με χρώματα όπως θα μπορούσε να ήταν εκείνη την εποχή, μια πρόταση από το University of Cambridge .
Περίπου στα μέσα του 7ου αι. π.Χ. ιδρύεται στο δέλτα του Νείλου από Έλληνες μισθοφόρους ένας εμπορικός σταθμός, η Ναύκρατη. Με αφορμή το σταθμό αυτό αρκετοί καλλιτέχνες γνωρίζουν την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική και γλυπτική. Τόσο το τεράστιο μέγεθος των αγαλμάτων όσο και το σκληρό υλικό από το οποίο ήταν κατασκευασμένα (γρανίτης ή πορφυρίτης) προκαλούν το ενδιαφέρον των Ελλήνων καλλιτεχνών. Έτσι θα αρχίσουν να κατασκευάζονται γλυπτά από μάρμαρο και με υπερφυσικές διαστάσεις (μνημειακές).
Τα αγάλματα που μας έχουν σωθεί από την περίοδο αυτή είναι λιγοστά, μπορούμε όμως να πούμε ότι τώρα στήνονται οι βάσεις για τη μεγάλη έκρηξη της πλαστικής που θα ακολουθήσει στα επόμενα χρόνια.
Οι επιδράσεις της Ανατολής και της Αιγύπτου σε συνδυασμό με τις κατακτήσεις των γεωμετρικών χρόνων θα μας δώσουν την τέχνη της αρχαϊκής περιόδου.
Αυτή την εποχή, λοιπόν, εμφανίζονται ο “κούρος” και η “κόρη”, που είναι “αγάλματα”, δηλαδή αφιερώματα σε ένα θεό ο οποίος με την προσφορά αυτή “αγάλλεται”, δηλαδή χαίρεται.
Το υλικό από το οποίο κατασκευάζονται τα αγάλματα είναι κυρίως η πέτρα, υπάρχουν όμως και αγάλματα από μπρούτζο.
Ο κούρος της Σάμου, άγαλμα υπερφυσικών διαστάσεων (5,25 μέτρων), 580 π.χ., αρχαιολογικό μουσείο Σάμου.
Οι κούροι ήταν κυρίως επιτύμβια μνημεία, (που αντικατέστησαν τις στήλες καθώς και τους ταφικούς αμφορείς και κρατήρες της Γεωμετρικής περιόδου). Ήταν μαρμάρινα γλυπτά που στόλιζαν τους τάφους νέων ανδρών που έχασαν ηρωϊκά τη ζωή τους πάνω στη μάχη (χωρίς όμως να έχουν τη μορφή του νεκρού). Δείχνουν το ιδεώδες της εποχής εκείνης για την ανδρική μορφή, που είναι ο νεαρός ρωμαλέος πολεμιστής, ο “ανδρόπαις”. Σαν έργο τέχνης θα απασχολήσει τους γλύπτες για πολλά χρόνια. Πρόκειται για αναπαράσταση του νέου, που στην καλύτερη στιγμή της ζωής, τη γεμάτη ζωντάνια και σφρίγος μπορεί να τοποθετηθεί είτε ως ανάθημα στα ιερά ή τους τάφους είτε ως εικόνα του ίδιου του θεού.
.
Κούρος της Αναβύσου, “ο Κροίσος”, επιτάφιο άγαλμα (530 π.χ. ),από παριανό μάρμαρο, ύψος 1,94 μ., από την Ανάβυσο Αττικής, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
«Στάσου και κλάψε μπρος στο μνήμα του νεκρού Κροίσου που θανάτωσε ο βίαιος Άρης, καθώς πολεμούσε στην πρώτη γραμμή”
Οι κόρες ήταν κυρίως αφιερώματα σε ιερά γυναικείων θεοτήτων. Είναι ντυμένες, με βαθμιαία την απογύμνωση όσο περνούν τα χρόνια. Το ένδυμα μπορεί να προσθέτει περισσότερες δυσκολίες, ταυτόχρονα όμως προσφέρει νέες δυνατότητες στην επεξεργασία. Τα πόδια είναι κολλητά το ένα με το άλλο. Το ένα χέρι ακουμπά στο μηρό ενώ το άλλο διαγώνια στο στήθος. Το πρόσωπο είναι τριγωνικό και τα μαλλιά σε πλεξούδες πέφτουν δεξιά και αριστερά από το κεφάλι.
Νικάνδρη, ύψος 1,75, αφιερωμένη στο ιερό της Άρτεμης στη Δήλο, 670-625 π.Χ.
“Μ’ ανέθεσε σ’ αυτήν που τοξεύει μακριά τα βέλη η Νικάνδρη, η εξαιρετική κόρη του Νάξιου Δεινοδίκη, η αδελφή του Δεινομένη και τώρα (;) σύζυγος του Φράξου. “
Η πεπλοφόρος της Ακρόπολης, 530 π.χ., Μουσείο της Ακρόπολης
Τα κύρια χαρακτηριστικά των πρώτων αγαλμάτων αυτής της περιόδου είναι:
-
το στέρεο στήσιμο των μορφών, και σε αρκετές περιπτώσεις
-
το μεγάλο τους μέγεθος, (γι’ αυτό και ονομάζεται μνημειακή πλαστική) που φτάνει ακόμα και τα 11 μέτρα, στοιχείο που δείχνει την επήρεια των Ελλήνων από τους Αιγυπτίους.
-
Ακόμα, (και σε αντίθεση με τη γεωμετρική περίοδο), τα επιμέρους τμήματα του αγάλματος αποδίδονται με σαφήνεια.
Η αντικατάσταση της βασιλείας από την αριστοκρατία και αργότερα από την ολιγαρχία δεν ήταν ικανή να σταματήσει τις κοινωνικές αναταραχές. Σε πολλές πόλεις την κατάσταση αυτή εκμεταλλεύτηκαν οι τύραννοι. Ο πλούτος είναι συγκεντρωμένος σε λίγα χέρια και ένα μέσο για την επίδειξή του ήταν και τα γλυπτά.
Μετά το 570 π.Χ. ο τύπος του κούρου δεν παρουσιάζει καμιά αλλαγή στη στάση. Παρατηρούνται όμως κάποιες αλλαγές στις αναλογίες και μια προσπάθεια για ρεαλιστικότερη απεικόνιση. Τα μέρη του σώματος αποδίδονται με μεγαλύτερη ακρίβεια. Τα αυτιά δεν είναι ελικοειδή αλλά μοιάζουν περισσότερο με αυτιά. Οι κοιλιακοί μύες αρχίζουν να χωρίζονται σε δύο τμήματα κι όχι σε τρία ή τέσσερα όπως παλιότερα.
Ο τύπος της κόρης παρουσιάζει περισσότερες αλλαγές. Το φόρεμα παύει να είναι μια επίπεδη επιφάνεια με εγχάρακτη διακόσμηση και γίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρον με τις πτυχώσεις του χιτώνα, του ιματίου, του πέπλου και του επιβλήματος. Η νέα αυτή “μόδα” ξεκινά από την Ιωνία και σιγά σιγά κυριαρχεί σ’ όλο τον ελλαδικό χώρο.
2. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Οι αρχαίοι ναοί – οι κίονες – Δωρικός και Ιωνικός ρυθμός
| Στις παλιότερες περιόδους της ελληνική ιστορίας (π.χ. στη μινωική ) δεν υπήρχαν ξεχωριστοί ναοί και η λατρεία των θεών γινόταν στα ιερά που βρίσκονταν ή μέσα στα ανάκτορα ή στις επαύλεις.Μετά τα γεωμετρικά χρόνια, και αφού οι Έλληνες γνώρισαν τους πολιτισμούς των ανατολικών λαών και επηρεάστηκαν από αυτούς, άρχισαν να κτίζουν ξεχωριστά οικήματα, τους ναούς, για να λατρεύουν εκεί τους θεούς τους.
Μέσα στο ναό δεν υπήρχε τίποτα άλλο εκτός από το άγαλμα του θεού ή της θεάς. Ο κόσμος παρέμενε γύρω από το ναό. Εξάλλου ο βωμός για τη θυσία βρισκόταν κι αυτός έξω από το ναό, εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις. Μετά την ξεχωριστή φροντίδα που έδειχναν για την κατασκευή του αγάλματος φρόντιζαν και την εμφάνιση του ναού. Για τους αρχαίους Έλληνες κι ο ναός ήταν κι αυτός ένα «άγαλμα». Άλλωστε η λέξη άγαλμα σημαίνει αυτό που κάνει το θεό να αγάλλεται, να χαίρεται. Στην αρχή οι πρώτοι ναοί είναι ξύλινοι, αργότερα όμως, γίνονται από μάρμαρο. Η κατεύθυνση ενός ναού είναι από την Ανατολή προς τη Δύση, σ’ αντίθεση με τους χριστιανικούς ναούς που έχουν κατεύθυνση από τη Δύση προς την Ανατολή.
|
||
|
Τα μέρη του ναού Ο ναός χωρίζεται σε τρία μέρη: 1) ο πρόναος. Είναι ένας μικρός χώρος που το συναντάμε στο μπροστινό μέρος του ναού. 2) ο σηκός. Είναι το κυρίως μέρος του ναού. Εδώ ήταν τοποθετημένο το άγαλμα του θεού. 3) ο οπισθόδομος. Είναι ένας χώρος που βρίσκεται στο πίσω μέρος του ναού. 4) Σε μερικούς ναούς, όπως στον Παρθενώνα, υπάρχει και ένας τέταρτος χώρος πίσω από τον οπισθόδομο που λέγεταιοπισθόναος.
κάτοψη ναού (Παρθενώνα) Ως συνήθως ένας ναός έχει κίονες στις στενές πλευρές του. Αν έχει κίονες μόνο στη μια στενή πλευρά λέγεται πρόστυλος. Αν έχει κίονες και στις δύο στενές πλευρές ονομάζεται αμφιπρόστυλος. (Στο σχέδιο διακρίνονται οι κίονες, ως τελείες, στις στενές πλευρές στα σημεία 1 και 4. Σε πολλές περιπτώσεις γύρω – γύρω από το ναό υπάρχουν κίονες (κολόνες) που δημιουργούν το πτερόν ή περιστύλιο. Όταν ο ναός περιβάλλεται από μια σειρά κιόνων, λέγεται περίπτερος. Όταν περιβάλλεται από δύο σειρές κιόνων λέγεται δίπτερος. Σύμφωνα με όσα είπαμε παραπάνω ο Παρθενώνας είναι περίπτερος αμφιπρόστυλος ναός.
3. ΚΕΡΑΜΙΚΗ – ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ο σκύλος της κοτύλης είναι ζωγραφισμένος με τη μελανόμορφη τεχνική. Η διακόσμηση της βάσης γίνεται με δύο σειρές από ακτίνες.
Πηγές: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Ελληνικός Πολιτισμός http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/arx.arxit.htm |
||
