Elkab

Τι είναι το εμπόριο δικαιωμάτων ρύπων και γιατί δεν έχει προσφέρει τίποτα στη ρύθμιση των εκπομπών αερίων, όπως αναμενόταν; Το ΟΙΚΟ εξηγεί με 6 ερωταπαντήσεις το φιάσκο του «χρηματιστηρίου ρύπων», που γέμισε και αυτό με… «φούσκες»!

«Κυρίες και κύριοι, εδώ ολοκληρώθηκε το βραδινό δελτίο ειδήσεων του σταθμού μας. Ακολουθεί η αθλητική σας ενημέρωση και το δελτίο του χρηματιστηρίου? ρύπων». Κάπως έτσι μπορεί να κλείνει ένα δελτίο ειδήσεων του μέλλοντος. Και όμως, μέχρι τώρα τουλάχιστον, η λογική να αφήσουμε την αγορά, μέσω της εμπορίας ρύπων, να ρυθμίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχει οδηγηθεί σε παταγώδη αποτυχία. Πληθαίνουν όσοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να επιβληθεί στις ρυπογόνες επιχειρήσεις και στους αντίστοιχους τομείς της οικονομίας μια καθαρή μείωση των ρύπων, αντί για ευέλικτους μηχανισμούς διαφυγής των υποχρεώσεων.

1. Τι είναι το εμπόριο δικαιωμάτων ρύπων;

Πρόκειται για ένα σύστημα που υιοθετήθηκε από τη Συμφωνία του Κιότο, ύστερα από απαίτηση των ΗΠΑ (οι οποίες μετά… δεν υπέγραψαν τη συνθήκη), σύμφωνα με το οποίο η επιχείρηση που παράγει παραπάνω αέρια (ρύπους) του θερμοκηπίου από όσα έχουν οριστεί γι’ αυτήν, θα πρέπει να αγοράσει άδειες από την αγορά δικαιωμάτων ρύπων! Πού θα βρεθούν αυτά τα «δικαιώματα»; Από άλλες εταιρείες, οι οποίες είτε έχουν μειώσει τις εκπομπές τους κάτω του καθορισμένου ορίου είτε έχουν προχωρήσει σε «πράσινες» επενδύσεις μέσω του Μηχανισμού Καθαρής Ανάπτυξης (CDM).

2. Πώς οργανώθηκε;

Δημιουργήθηκαν πιστοποιημένες από τον ΟΗΕ εταιρείες δικαιωμάτων ρύπανσης, ακόμα και χρηματιστήρια εμπορίας ρύπων! Μέσω του Μηχανισμού Καθαρής Ανάπτυξης έχουν υλοποιηθεί περίπου 1.000 προγράμματα, ενώ άλλα 2.000 βρίσκονται σε φάση υλοποίησης (υδροηλεκτρικά έργα, αιολική ενέργεια, εγκαταστάσεις φυσικού αερίου κ.λπ.). Ηδη έχουν επενδυθεί ποσά ύψους 15 δισ. ευρώ, τα οποία αναμένεται να φτάσουν τα 60 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια. Οι εταιρείες που υλοποιούν προγράμματα CDΜ πιέζουν για την απόκτηση δικαιωμάτων ρύπων, τα οποία μετά θα πουλήσουν. Ομως, μεγάλη έρευνα επιστημόνων του αμερικανικού Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, οι οποίοι εξέτασαν σχεδόν όλα τα προγράμματα CDM, απέδειξε ότι το μεγαλύτερο μέρος τους δεν οδηγεί σε πραγματική μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Ταυτόχρονα, η αξιοπιστία των εταιρειών ελέγχου των CDM αμφισβητείται, όπως της μεγαλύτερης του κλάδου, νορβηγικής DEt Norske Veritas, της οποίας αφαιρέθηκε πρόσφατα η άδεια.

3. Πώς συμμετείχε η Ευρωπαϊκή Ενωση;

Η Ε.Ε. λειτούργησε από 1/1/2005 το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΕΣΕΔΕ), με την οδηγία 2003/87/ΕΚ. Τα κράτη-μέλη, μέσω των Εθνικών Σχεδίων Κατανομής Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΕΣΚΔΕ) και με έγκριση της Κομισιόν, εκδίδουν άδειες δικαιωμάτων για τις ποσότητες CO2 που επιτρέπεται να εκλύουν οι ενεργοβόρες επιχειρήσεις (περίπου 11.000 χαλυβουργεία, σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, διυλιστήρια πετρελαίου, βιομηχανίες χαρτοποιίας, υαλουργίας και τσιμέντου). Οσες εταιρείες μείνουν κάτω του ορίου δεν επιβαρύνονται και μπορούν να πουλήσουν τη διαφορά. Οσες υπερβούν τα όρια πρέπει να αγοράσουν τα δικαιώματα εκπομπών από την αγορά.

4. Τι έγινε στην πράξη;

Επικράτησαν τα λόμπι των ευρωπαϊκών βιομηχανιών. Ετσι, κατά την περίοδο 2005 – 2007 έλαβαν άδειες για περισσότερους ρύπους από όσους εξέπεμπαν πριν! Αποτέλεσμα; Τα εργοστάσια που συμμετείχαν στο ΕΣΕΔΕ αύξησαν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 0,4% το 2006 και κατά 0,7% το 2007! Το «χρηματιστήριο ρύπων» κατέρρευσε, καθώς υπήρχε υπερπροσφορά αδειών. Η τιμή του διοξειδίου του άνθρακα έγινε πάμφθηνη, με αποτέλεσμα ακόμα και η πιο ρυπογόνα εταιρεία να μπορεί να αγοράσει φθηνά (κάτω από 10 ευρώ τον τόνο) και να αποφύγει τα ακριβότερα πρόστιμα (40 ευρώ)! Παρά την παταγώδη αποτυχία και κατά τη δεύτερη περίοδο (2008 – 2012), κυβερνήσεις και Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν γενναιόδωρες στις επιχειρήσεις. Επίσης, τα δικαιώματα ρύπων δόθηκαν δωρεάν στις εταιρείες, ενώ εκείνες μετέφεραν το (ανύπαρκτο) κόστος στους καταναλωτές! Με αυτό τον τρόπο, κατά την τρέχουσα πενταετία του ΕΣΕΔΕ υπολογίζεται ότι οι βιομηχανίες σε Γερμανία, Ισπανία, Βρετανία, Ιταλία και Πολωνία μπορεί να κερδίσουν από 23 – 71 δισεκατομμύρια ευρώ!

5. Θα αλλάξει αυτή η κατάσταση από το 2013;

Οι πρόσφατες αποφάσεις (Δεκέμβριος 2008) της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν εμπνέουν αισιοδοξία. Αντί της πλήρους δημοπράτησης των δικαιωμάτων, όπως είχε υποσχεθεί η Ε.Ε., το 2013 τελικά το 95% των δικαιωμάτων ρύπων για τις βιομηχανίες (εκτός της παραγωγής ενέργειας) θα διατεθεί και πάλι δωρεάν, με σταδιακή χρέωσή τους μέχρι το 2020. Η ηλεκτροπαραγωγή θα αγοράσει τα δικαιώματά της, εκτός των πολύ ρυπογόνων «ΔΕΗ» της Πολωνίας και της Βαλτικής, στις οποίες παρέχεται δωρεάν το 70% των δικαιωμάτων ρύπων, με σταδιακή μείωση του «τζάμπα» μέχρι το 2020. Μάλιστα, αντί τα κρατικά έσοδα από τη δημοπράτηση να πάνε εξ ολοκλήρου στις καθαρές τεχνολογίες, τα κράτη-μέλη μπορούν να χρηματοδοτήσουν από αυτά σε ποσοστό 15% την κατασκευή νέων ανθρακικών μονάδων. Τέλος, ακόμα και η δέσμευση για 20% μείωση των εκπομπών είναι τελείως απατηλή, καθώς οι χώρες της Ε.Ε. μπορούν να «επιτύχουν» (μάλλον να εμφανίσουν) το 66% της μείωσης με επενδύσεις εκτός Ευρώπης (μέσω CDM) και με αγορές δικαιωμάτων ρύπανσης.

6. Τι ισχύει για την Ελλάδα;

Γενναιόδωρα για τις επιχειρήσεις, κυρίως για τη ΔΕΗ, ήταν και τα ελληνικά Σχέδια Κατανομής Δικαιωμάτων Εκπομπών. Την τριετία 2005 – 2007 δόθηκαν δικαιώματα για 74.422.011 τόνους CO2/έτος, ενώ την περίοδο 2008 – 2012 για 75.501.609 τόνους! Αντί για μείωση, είχαμε αύξηση 1,45%. Καθώς όμως η ΔΕΗ από το 2013 θα πρέπει να αγοράζει τα δικαιώματα εκπομπών, θα υπάρχει ένα πολύ σημαντικό επί πλέον κόστος, περίπου 1,4 δισ. ευρώ ετησίως, το οποίο η εταιρεία θέλει να περάσει στους καταναλωτές!

 ΠΗΓΗ: άρθρο του ΓΙΑΝΝΗ ΕΛΑΦΡΟΥ από το ΟΙΚΟ της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ  7/01/2009

Ετικέτες:ατμοσφαιρική ρύπανση, διοξείδιο του άνθρακα, χρηματιστήριο ρύπων